Blijf zelf denken

Telt het menselijk brein nog mee? Of is menselijke intelligentie (MI) door artificiële intelligentie (AI) verworden tot een ordinaire input-outputdataprocessor? Met de rage van ‘large language models’, zoals ChatGPT, lijkt het erop. Daarin schuilt een gevaar.

AI heeft zeker voordelen. Het kan oplossingen bieden bij de verwerking van afgebakende vraagstukken met grote hoeveelheden (historische) data en kennis. Massa’s data die de mens niet kan overzien. De ontwikkeling van nieuwe kennis is echter onmogelijk: AI suggereert het begrip intelligentie, maar het is gebaseerd op data en correlaties. Het kijkt dus altijd achteruit. Cognitie, het kenvermogen tot begrijpen, is gebaseerd op vooruit­kijken, causale relaties, op nieuwe data, theorie en ­experimenteren.

De heupoperatie zou nooit bedacht zijn door AI

Teppo Felin schreef er een prachtig artikel over: ‘Theory is all you need’. Als AI in 1902 had bestaan mét alle empirische data, wetenschappelijke literatuur en elke relevante gebeurtenis, en er was gevraagd: geef het ontwerp voor een machine waarin de mens kan vliegen, dan was het antwoord geweest: is onmogelijk. Beroemde wetenschappers als Joseph LeConte en Lord Kelvin zeiden: ‘Het kan niet.’ Otto Lilienthal en anderen probeerden het en kwamen om het leven bij het testen. De Wright brothers lukte het. Omdat zij naar andere elementen in het vliegen keken dan de bestaande wetenschap en de beschikbare data.

Het gevaar van het ‘geloof’ in AI is dat de kennisontwikkeling verdwijnt. Ook doordat de producenten van AI een eenzijdig en een alles oplossend beeld schetsen. Zij pleiten zelfs, uit marketingoogpunt, om met AI te stoppen voordat het de mens overbodig maakt. Mijn advies? Erken dat AI een fraai gereedschap is voor onderzoekers en mensen in de zorg. Maar de echte intelligentie – de ervaring, het voorstellingsvermogen, de rede – komt nog altijd van de mens zelf. Neem de heup­operatie. Die zou nooit bedacht zijn door AI. Wel door een mens: John Charnley. Gebruik dus gerust de winst die het ­nieuwe gereedschap oplevert. Maar sla vooral niet door.

bronnen

Felin, Teppo and Holweg, Matthias, Theory Is All You Need: AI, Human Cognition, and Decision Making (February 24, 2024). Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=4737265 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4737265

Waugh, William (1990). John Charnley: The Man and the Hip. Springer-Verlag London Limited. ISBN 978-3-540-19587-0.