Blogs & columns
Column

Bittere pillen - Marcel Levi

7 reacties

In het weer opgelaaide debat over de kwantitatieve en kwalitatieve gezondheidswinst die extreem dure geneesmiddelen opleveren en vooral de hoeveelheid geld die de solidaire – of misschien wel steeds minder solidaire – medemens daarvoor over heeft, blijft één element chronisch onderbelicht. Dat betreft de vraag waarom sommige geneesmiddelen zo exorbitant duur zijn. Dat is namelijk niet omdat het zo duur is om ze te maken; dat valt – zelfs bij ingewikkelde biologicals – nog wel mee. Wat de prijs volgens fabrikanten opdrijft, zijn de kosten om het product te ontwikkelen en de kosten van marketing. Opmerkelijk genoeg zet niemand daar vraagtekens bij.

Het vaakgehoorde verhaal dat voor elk op de markt gebracht medicament er twintig producten uitputtend zijn getest maar toch de eindstreep niet hebben gehaald, wordt door iedereen voor zoete koek geslikt, maar toont wellicht vooral de grote inefficiëntie van geneesmiddelenontwikkeling. Een slimmere aanpak bij de identificatie van veelbelovende farmaca, veel eerder stoppen bij al snel kansloos blijkende middelen, terugdringen van eindeloze bureaucratie in de farmaceutische bedrijven, en ten slotte een veel efficiënter programma om geneesmiddelen geregistreerd te krijgen, zouden de ontwikkelingskosten dramatisch kunnen terugdringen.

En waarom is eigenlijk al die marketing voor geneesmiddelen noodzakelijk? ‘Marketing is what you do when your product is no good’, zei Edward Land, uitvinder van de polaroidcamera. Geneesmiddelen die echt iets belangrijks toevoegen, hebben helemaal geen marketing nodig. Heeft u ooit een reclame gezien voor penicilline tegen longontsteking of voor levodopa tegen parkinson? Vooral voor medicamenten met marginale meerwaarde of me too-geneesmiddelen wordt volop geadverteerd, maar wie zit daar nu op te wachten?

En zelfs als ontwikkelings- en marketingkosten verdisconteerd worden, blijft de prijs van sommige geneesmiddelen exorbitant. De prijs wordt vooral bepaald door wat men ervoor denkt te kunnen vragen. Vaak worden woekerprijzen verzonnen voor medicamenten bij ziekten waar verder geen goede therapie voor is, zoals bij patiënten met melanoom of kinderen met stofwisselingsziekten. Daarbij gaat het dus om regelrechte chantage, waarbij wanhopige patiënten worden gegijzeld door geneesmiddelproducenten. Het meest actuele voorbeeld is de extreme prijs die de fabrikant van het nieuwe geneesmiddel tegen hepatitis C wenst te vragen. Het voornaamste argument voor de idioot hoge prijs lijkt te zijn dat behandeling van hepatitis C nu ook heel duur is. Deze redenering volgend zal geen enkele innovatie ooit kunnen leiden tot een goedkopere gezondheidszorg.

En wat doet de Nederlandse overheid tegen dit systeem dat onze gezondheidszorg dreigt te ontwrichten? Niks, want het vrijemarktdenken moet ook hier prevaleren. Onder druk van de discussie bij de ziekte van Pompe en Fabry heeft de minister eenmalig een prijsafspraak gemaakt met fabrikanten, en de opbrengst daarvan is totaal niet ten goede gekomen aan zorgaanbieders of premiebetalers maar regelrecht in de achterzakken van de zorgverzekeraars beland. In landen waarin de overheid zich actief bemoeit met geneesmiddelenprijzen en landelijke aanbestedingen doet, zijn de kosten van dure geneesmiddelen vele malen lager. Waarom sluit Nederland zich daarbij niet aan?

In plaats van de onrechtvaardige discussie te voeren over het rantsoeneren van dure zorg voor patiënten in nood zouden we eerst eens moeten kijken waaróm die zorg dan zo duur is. Het bij onze regeerders zo populaire marktdenken maakt ook farmaceutische zorg onnodig kostbaar. Op de geneesmiddelenmarkt is onze euro minder dan een gulden waard.

Marcel Levi is internist en bestuursvoorzitter van het AMC

  • Marcel Levi

    Marcel Levi is internist, voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en hoogleraar geneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.  

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.