Angry young doctor

Schrijven past bij mijn karakter en passie

‘Ik heb nog nooit iemand zo zien schrijven’, zei de man naast me in het vliegtuig. ‘Zo met een pen en van die lange zinnen.’ Ik schreef in mijn dagboek om mijn gedachten te ordenen na een kort bezoek aan Rome. Het was een ontsnapping geweest om de dag waarop mijn vrouw en ik 45 jaar geleden besloten voor altijd bij elkaar te blijven niet te laten overschaduwen door gepieker over mantelzorg, kanker en het idee dat ik mijn laatste column voor Medisch Contact moest schrijven. Ik vond dat namelijk helemaal niet leuk. Zeven jaar geleden was ik wel verbaasd toen de redactie van MC me als columnist vroeg, maar ook blij omdat mijn verhaal er blijkbaar toe deed. Na een carrière als – zoals de pers me graag omschreef – enfant terrible van de geneeskunde, was ik uiteindelijk toch nog als verloren zoon in genade aangenomen. Ik moest daarvoor wel bij voorkeur schrijven over mezelf als arts en patiënt. De knieval voor deze onaangename stereotypering knaagde aan me, maar mijn ijdelheid was gewoon te groot. Bovendien was ik ineens bij veel andere medische instellingen ook populair in die rol en ik mocht lezingen geven over de dood van de dokter.

‘Wat doet u voor werk?’ vroeg de opdringerige jongeman in Engels met zwaar accent. ‘Ik ben schrijver’, antwoordde ik, want als ik nadenk over alles wat ik in mijn leven heb gedaan, hoort het schrijven het meeste bij me. Het past bij mijn karakter en passie. Het feit dat ik ook geneeskunde en medische antropologie studeerde was een kwestie van passie en beroepskeuze. Om patiënt te worden heb ik nooit iets hoeven doen.

Hopelijk hield mijn buurman verder zijn mond, maar hij kwam met een volgende zeer impertinente vraag: ‘Wat zijn uw tekortkomingen als schrijver?’ Nog geen twee weken geleden zou ik mijn schouders onverschillig hebben opgehaald. Ik heb mijn leven lang geschreven en weet alles wat je erover moet weten, heb van alles uitgeprobeerd, mijn eigen stem gevonden en ben daar trouw aan geweest. Maar omdat ik uit de gratie van MC was gevallen kon ik me niet zo gemakkelijk van die vraag afmaken. De belangrijkste misvatting van mensen is dat ze denken geen fouten te hebben. Zeker als arts moet je voortdurend beslissingen nemen en niet de hele dag twijfelen. Een schrijver twijfelt juist alleen maar, over elk woord, over elke zin.

Het columnistenbestand vernieuwen hadden ze gezegd. Voor iemand van 68 klinkt dat als ‘verjongen’. Ooit was ik een angry young doctor en durfde het tegen iedereen op te nemen. Ik had er de hormonen voor, maar die tijd is voorbij en voor boze columns was ik niet gevraagd. De kankerdokter heeft me bovendien voor mijn bestwil met zijn medicijnen gecastreerd en ik denk dat daardoor de scherpte in mijn toon wat verloren is gegaan.

‘Ik studeer communicatiewetenschappen’, zei de man. ‘Ik specialiseer me in propaganda.’

‘Daar hou ik niet van’, zei ik. De gezondheidszorg is een propagandamachine geworden voor het denken in termen van effectiviteit en efficiëntie op het gebied van welzijn. Daar pas ik nooit in, niet als arts en zeker niet als patiënt. Dat laatste, omdat ik de manier waarop de zorg met mensen met kanker omgaat zie als een vorm van gijzeling.

Dank lezers, voor het volgen van mijn column over een onderwerp waar we met zijn allen toch wel degelijk boos over moeten zijn. We zijn met steeds minder. Dat over die gijzeling, dat leg ik ergens anders nog wel uit. Met de pen en in lange zinnen.

Ivan Wolffers

Medisch Contact is Ivan Wolffers dankbaar voor zeven jaar columns. De bloemlezing hiervan die wij hebben uitgegeven onder de titel Kanker en smileys is nog te bestellen via medischcontact.nl.