Blogs & columns
Blog

Zwarte horror

1 reactie

‘Als het gaat tussen de koning en een dakloze, dan wordt er geloot. En als de koning pech heeft, dan heeft de koning pech.’

Als dit een sprookje was, zou vervolgens blijken dat de dakloze (die in een sprookje bedelaar zou heten) ook een koning was. Een nog veel grotere koning dan de koning die niet naar de ic mocht (want daar gaat de loting over). De koning die buiten de ic aan corona zou sterven, zou helemaal geen koning blijken, of een slechte koning, die zijn volk had uitgebuit en onderdrukt. In sprookjes is de moraal helder en zijn er geen ethici nodig om goed en kwaad te helpen verhelderen. 

Maar het is geen sprookje. Het is een citaat in de Volkskrant van René Héman, voorzitter van de KNMG. Héman heeft het over Code Zwart, het draaiboek dat artsen moet helpen om in tijden van (corona)krapte te beslissen welke patiënt het laatste ic-bed krijgt. Nou hebben ethici de wijsheid over goed en kwaad natuurlijk ook niet in pacht. Ze hebben er alleen voor doorgeleerd om te kijken op grond van welke redeneringen en aan de hand van welke uitgangspunten je tot bepaalde beslissingen komt. Met de medisch-ethische principes die de toetssteen van de individuele behandelbeslissingen zijn (goed doen, geen kwaad doen en respect hebben voor de autonomie van de patiënt) komen we bij de verdeling van schaarse middelen niet verder. Degene voor wie, vanwege medische bezwaren, de belasting van een ic-behandeling uiteindelijk geen goede behandeling zou zijn, staat immers niet in de rij voor een ic-bed. Degene die er, in samenspraak met familie en huisarts, voor kiest om van een ic-behandeling af te zien, natuurlijk ook niet. Het morele principe dat bij verdeling van schaarse middelen het uitgangspunt is, is de rechtvaardigheid. Dat is een lastiger principe dan de drie principes die bij individuele afweging een rol spelen, omdat de afweging welke keuze de meest rechtvaardige is, per definitie voor één individu slecht uitvalt.

Dat bij gelijke gezondheidsrisico’s leeftijd als criterium is genomen, is (ook al vanwege de kans van overleving) nog wel uit te leggen, al lijkt het moeilijk te zijn de politiek te overtuigen. Dat er voor leeftijdscohorten van twintig jaar wordt gekozen, leidt onvermijdelijk tot niet uit te leggen keuzes. Waarom gaat 21 voor 18? 42 boven 39?

Eigen schuld mag volgens Code Zwart geen rol spelen. Enigszins tendentieus stelt de Volkskrant de afweging tussen een dronken automobilist van 39 die zou voorgaan boven een mantelzorgende moeder van net 40. Er zijn nog wel schrijnender vergelijkingen te bedenken, maar je moet er niet aan denken dat wij op grond van allerlei soms moeilijk in te schatten zaken, die niet door iedereen gelijk zouden worden gewogen, beslissingen moeten nemen. Leeftijd is in elk geval een hard criterium.

Sociale klasse, maatschappelijke positie, persoonlijke relaties en ook verstandelijke of lichamelijke beperkingen mogen geen rol spelen als gekeken moet worden wie het laatste ic-bed krijgt. Dat is een prachtig uitgangspunt, dat wordt toegelicht in het dilemma tussen de koning en de dakloze. De vraag is alleen of het klopt. Wie gelooft werkelijk dat de koning (of de MP) zou moeten loten? Geen van mijn vrienden en collega’s die ik het vroeg denkt dat de koning ooit het verliezende lot zal trekken.

Ik denk zelfs dat het niet tot een loting zou komen en dat plastische geesten zich daarvoor allang hebben beijverd om te beargumenteren dat de gezondheidsrisico’s van de koning toch minder zijn dan die van de dakloze (of dat de dakloze toch ernstige schade zal oplopen van een ic-behandeling of dat we zijn biologische en niet zijn kalenderleeftijd leeftijd moeten rekenen of dat de dakloze zelf toch koos om niet naar de ic te gaan)

Laten we maar hopen dat dit zwarte horrorboek gesloten blijft.

lees ook
  • Yolande de Kok

    Yolande de Kok is psychiater. Op haar vrije dagen is zij graag met haar hond in de duinen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • GJ Bonte

    Neuroloog, Dalfsen

    Precies! Ethici kunnen leuk babbelen aan tafel bij Op1, maar hier wordt in een krap A4'tje de werkelijkheid weergegeven. En die is een stuk weerbarstiger dan een stotterende en brabbelende ethicus op TV beschrijft.

    Zorgpersoneel dat "onvoldoende ...beschermingsmateriaal" zou hebben gehad moet voorgaan. Nou, dat lijkt me een werkbaar criterium als er onder tijdsdruk ergens een tube in moet. Hoeveel tekort is genoeg voor dit criterium? Een mondkapje, twee mondkapjes, wellicht drie? En hoe lang moet het plastic manteltje zijn, alvorens gesproken wordt van "onvoldoende bescherming"? En wie gaat dat controleren?

    De beslissing is, zoals altijd, voor de dokter aan het bed. Die wikt en beschikt. Die doen dat wel eens vaker. Dat zal vast niet altijd even goed gaan, maar iets beters hebben we niet. Daar kunnen de schoolmeester De Jonge en Van Rijn nog zoveel moeite mee hebben, zo is het nu eenmaal.

    En bovendien, Van Rijn heeft al enige ervaring met "leeftijdsdiscriminatie". Was hij als staatssecretaris niet verantwoordelijk voor de bezuinigingen op de zorg in de verpleeghuizen, waarbij zijn eigen moeder de hele dag in haar eigen urine zat, en hij zijn eigen vader het zwijgen op wilde leggen omdat deze realiteit hem even niet zo goed uitkwam?

    En dan die vreselijke ijdeltuit van een De Jonge, die de medici wel even zijn wil op zal leggen. Hij kreeg van Gommers en de zijnen te horen dat de toegang tot de IC "not his call" was, maar het domein van artsen. Nou, daar was volgens De Jonge wel "his call", en daar wist meneer wel wat op: Hij zou de medici dan gewoon via wetgeving dwingen het leeftijdscriterium los te laten.

    Ja, dat is natuurlijk lastig, als een criterium je weinig zetels oplevert. Het christelijke CDA, met vanouds veel oudere stemmers, ja, bij deze groep valt een leeftijdscriterium niet zo heel goed. De mens wikt, God geschikt, toch? Daarbij geholpen door De Jonge met "de wet" in de hand.

    God, zij ons genadig. En verlos ons van De Jonge.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.