Zorgtaal (8): ‘Kijken’

Nederlands is een lastige taal. Al komen we als volkje van oudsher al overal: onze taal wordt men in het buitenland maar niet machtig. Met een beetje mazzel een kreupel bedankt. Wie weet een met extra overdrijving en net geen rondvliegend sputum uitgesproken gggggoedendagggg! Maar dan houdt het meestal op. Correctie: één woord kent bijna iedereen, namelijk kijken. Als in: Kijken-kijken, niet kopen.

Nederlanders, als volk van kooplieden, leerden nooit af goederen te keuren, te bevoelen, met de hand te wegen, te besnuffelen. Stel je een marktje in een willekeurig vakantieland voor en je pikt ons er zo tussenuit. Vaak overigens met een misprijzend trekje om de mond, want of het is thuis beter, of, nou ja eigenlijk altijd, het is te duur. Niet voor niets riep een Tunesiër me ooit smalend na: ‘Gggoedkoper bai de Blokker.’ Bijzonder eigenlijk, ons volwassen gedrag, want als kind krijgen we er doorgaans tijdens het winkelen juist ingestampt dat we moeten kijken met de oogjes, níét met de handjes!

Dokters zijn wat dit betreft echte Nederlanders. En slecht luisterende kinderen. Ze kijken namelijk best vaak met de ogen, maar zeker ook met de handjes. Als u kermend van de buikpijn op de Spoedeisende Hulp belandt en de dienstdoende arts vertelt u naar de buik te gaan kijken, hoedt u zich dan maar. Dat gaat zeer doen. Natuurlijk, er wordt even gekeken, maar al gauw ploft er een veel te koude stethoscoop op uw buik, omdat kijken blijkbaar ook met de oren gebeurt. Ten slotte beginnen twee amper warmere handen aan een kneedpartij om druk- en/of loslaatpijn vast te stellen. Komt u met een gebroken pols, dan is het zelden anders. De dokter is amper begonnen met kijken of u hangt al in Chinese vingers of hij staat op een andere manier de boel in positie te trekken. Kijken doet meestal pijn. Heel erg veel pijn. En dat vaak zonder dat u het zag aankomen.

Niet dat het in de hele zorg zo is. Het ligt er wel een beetje aan wíé het woordje kijken gebruikt. Het zal in andere sectoren niet veel anders zijn, maar vraag het een manager in plaats van een dokter en het wordt meteen een stuk minder bedreigend. ‘We kijken ernaar’ of ‘We zullen kijken wat we ermee kunnen doen’ betekent daar namelijk zelden iets anders dan dat er eigenlijk niente-nada-nakkes gebeurt. U zijt gewaarschuwd.