Zonder kompas verdwaal je in de jungle
4 reactiesFilosoof Menno de Bree liet vorige maand in een interview duidelijk weten waar het aan schort in de medische wereld. Jonge dokters, vol met idealen, worden geslachtofferd in een meedogenloos totaalsysteem en uiteindelijk uitgekotst voor de tuchtrechter. Artsen kunnen volgens hem in dit sektarische wereldje zonder overzicht en gevuld met corpsachtige inwijdingsrituelen nooit gelukkig worden. Vroeg of laat worden we na een relatief karig loontje en hard werken allemaal slachtoffer van een burn-out. Doe het dus niet!
Een begrijpelijk commentaar vanuit het perspectief van De Bree als je artsen soms met stoom uit de oren ziet ronddolen door het eigen systeem, maar de wortel van het probleem ligt ergens anders. Dokters hebben vaak gebrek aan richtingsgevoel. Ze hebben geen kompas.
Mijn stelling zou daarom eerder zijn: bezint eer ge begint. Deze zin werd mij stevig ingeprent aan het begin van mijn opleiding. Mijn promotor doelde hiermee op het belang van een goed plan alvorens aan te vangen met een behandeling. Maar geldt dat ook niet voor onszelf tijdens onze eigen carrière? Moeten wij niet leren veel beter na te denken over wat je eigenlijk wil doen als je aan de medische opleiding begint. Want met het ideaal ‘ik wil graag iets voor mensen doen’ kun je ook in een frietkraam of op het gemeentehuis terecht.
Het grote probleem aan de opleiding geneeskunde is dat deze zo plat als een dubbeltje is. Terwijl de wereld om ons heen zo veel complexer geworden is door multimorbiditeit, vergrijzing en shared decision making, is de opleiding nog steeds in maar één dimensie opgezet: we gaan de patiënt beter maken. Is dat ook zo als de patiënt in onze huidige praktijk 82 jaar is, drie verschillende aandoeningen en twintig soorten medicatie heeft?
Maar toch betreft het allereerste college nog steeds ‘het patiëntencollege’. We doen kennelijk nog steeds alsof de medische wereld een platte pannenkoek is.
Dus kan De Bree ons niet beter helpen met het ontwikkelen van een veel breder filosofisch fundament voor de aanstaande jonge dokter? Laat die hersentjes alstublieft harder kraken, maar dan niet over de werking van chemotherapie maar liever over essentiële vragen in de geneeskunde. Wat betekent eigenlijk ‘beter’? ‘Genezen zijn’ of beter dan bij de eerste presentatie? Wat is het doel van de behandeling? Is kwaliteit belangrijker dan levenslengte en waarom eigenlijk wel of niet ?
Misschien wil De Bree ons wel helpen onze studenten hun eigen visie te laten ontwikkelen waarin hun drijfveren als professional vast komen te staan. Dat zou de student een basis en een richting geven; een persoonlijk en professioneel kompas.
En inderdaad zonder zo’n kompas is ons medisch collectief systeem van tekorten meedogenloos. De stroom zieke mensen houdt nooit op, wachtlijsten zijn altijd eindeloos en je kunt de patiënt nooit helemaal geven wat je zou willen; de eindjes aan elkaar knopen. Heb je in deze woelige baren niet duidelijk vastgesteld welke kant je op wil varen en met welk doel, dan word je als richtingloze idealist compleet vermorzeld. De burn-out noemen ze dat ook wel.
Weet je daarentegen wat je wat je koers is, dan kun je genieten van menig bijzonder moment dat de dingen even lukken, een moment van begrip, een bulderende lach of een traan. Het genieten van de kleine dingen die eigenlijk heel groot zijn, is de kunst van dit vak
Zonder persoonlijk kompas is het snel verdwalen in de medische jungle.
Lees ook
Lennart Bongartz
Cardioloog, Baarn
Ik ben het oneens met de boodschap van dit blog. Ten eerste is bij bijna alle beroepen menselijke interactie, het gaat er om dat veel mensen geneeskunde gaan studeren omdat ze ook wat wil betekenen voor mensen, voor hun gezondheid of welzijn. Een fri...etkraam valt daar niet onder.
Ik denk dat menig (jong) collega zich bewust is van de multidimensionale problematiek van veel patiënten. Men zit in echter in een systeem waarin het leveren van waarde voor de patiënt moeilijk wordt gemaakt door tijdsdruk, registratiedruk en protocol-gedreven zorgaanbod. Collega Kruiff legt wederom het probleem bij de zorgverlener zelf en niet bij het systeem. Als hij iets meer had gelezen over wat Menno de Bree te zeggen heeft had hij geweten dat het juist het manco van de huidige kapitalistische maatschappij is om de verantwoordelijkheid voor succes in je werk volledig bij de werknemer zelf te leggen. Met als logisch gevolg om bij falen een "cursus" aan te bieden. In dit geval een advies om te bezinnen eer ge begint en een moreel kompas te ontwikkelen, whatever that may be.
De geneeskunde studie legt inderdaad een relatief "platte" basis. Maar wat is daar mis mee? Van een gedegen basiskennis, bijvoorbeeld anatomie of farmacologie, is volgens mij nooit iemand slechter geworden. De huidige opleidingen zijn praktisch ingericht met al vroeg co-schappen. Een nadeel hiervan is, en ik zie dit ook in de dagelijkse praktijk, dat het eerste wat we aan jonge collega's aanraden is om de protocollen en richtlijnen te gaan lezen en toe te passen. Men verwordt een "machine-dokter", die kookboek-geneeskunde bedrijft, zoals een oud-opleider ooit betoogde. Dat geeft qua gevoel (kompas?) inderdaad weinig voldoening.
Daarbij, hoe kan een beginnende geneeskundestudent "bezinnen"? Toen ik in '99 begon had ik geen enkel idee hoe het zorgsysteem eruit zou zien als ik eenmaal basisarts of specialist zou zijn. Ik denk dat niemand dat weet. Wie kan er 6, 10 of 12 jaar vooruit kijken?
Peter Post
Psychiater, Amsterdam
Waar in onderstaande reactie staat ‘beroepswerkelozen’ moet worden gelezen ‘ beroepswereld’. Excuus.
Peter Post
Psychiater, Amsterdam
Wat een leuke blog collega Kruijf. Ik raak helemaal geinspireerd door uw persoonlijk kompas. Dagelijks geniet ik van het patiëntencontact, heerlijke baan en zinvolle invulling van het leven, in mijn geval als vrijgevestigd psychiater. Dat hoor ik ook... vaak van collega’s. En het wordt gezien door jonge mensen die een beroepskeuze moeten maken. De competitie voor toegang tot de medische beroepswerkelozen en naar de aantrekkelijkste bestemmingen is daarom groot, en ik zie niet hoe dat anders kan. Erfelijke opvolging, zoals bijvoorbeeld bij apothekers in Italië, of het principe van het uitsluiten van bepaalde klassen, hebben we inmiddels gelukkig achter ons gelaten. Maar ergens in de loopbaan komt er een moment dat we de aandacht voor de persoonlijke bestemming en ontwikkeling meer mogen verplaatsen naar aandacht voor de patiënt en de geneeskunst. Een goed ontwikkeld kompas, of professionele volwassenheid, maakt het leven en werk, zoals u beschrijft, dan veel leuker en zinvoller en vergroot de resultaten. Ik zou daaraan willen toevoegen dat men dit innerlijk kompas naar mijn mening ook moet proberen te ontwikkelen rond de, laat ik het even scherp stellen, giftige combinatie van Neerlands schuldgevoel en de kleine kans op een internetstorm die elk moment rond het eigen functioneren kan uitbarsten. Een gelukkige maatschappelijke ontwikkeling naar volwassen omgang met internet is dat we de defensieve elementen in de afvinklijstjes beginnen te herkennen, en dat we eraan werken het onderling vertrouwen weer te herstellen. Dat proces is nooit af, maar de meesten van ons willen het liefst leven in een inclusieve high- trust samenleving, inclusief internet.
Johannes Verkuyl
gepensioneerd huisarts N.P., Teteringen
"Weet je daarentegen wat je wat je koers is, dan kun je genieten van menig bijzonder moment dat de dingen even lukken, een moment van begrip, een bulderende lach of een traan. Het genieten van de kleine dingen die eigenlijk heel groot zijn, is de kun...st van dit vak.
Zonder persoonlijk kompas is het snel verdwalen in de medische jungle".
Ik heb mij als huisarts een beetje los gemaakt van de protocollen en ben mijn eigen empirische weg gegaan binnen de marges van het vak. Ik heb het met plezier 40 jaar vol gehouden. Al begrijp ik goed dat je dat als oncoloog niet moet doen., maar toch blijft het menselijk contact in alles essentieel. En dan is er nog die prachtige uitspraak toegeschreven aan Androise Paré,
een beroemde chirurgijn
Le medicin c’est:
Guérir parfois (soms genezen)
Soulager souvant (dikwijls de klacht verlichten)
Et consoler toujours (altijd troosten)
De man leefde van 1510 tot 1590
Ook ik heb in al die jaren veel gedaan aan bevestiging , bemoediging en geruststelling en vertroosting. Wij hebben een mooi vak.