Zijn antipsychotica ook anticorona?

Eind maart, kort na het instellen van de confinement (opsluiting), werd er in ons psychiatrisch ziekenhuis Sainte-Anne in Parijs een afdeling Covid+ opgetuigd. Het was immers wachten op een stortvloed aan besmette patiënten. Niets bleek minder waar: het bleef bij een handjevol. Vandaag de dag is de afdeling zelfs leeg, al blijft zij voor de zekerheid nog even geopend.

Het verrassend lage aantal besmette patiënten in Sainte-Anne heeft nu geleid tot een interessante hypothese: beschermen de veelvuldig voorgeschreven antipsychotica tegen corona? De vraag komt niet zo uit de lucht vallen als in eerste instantie misschien lijkt. Volgens onderzoek in het 15de arrondissement van Parijs zijn zes keer zoveel medische hulpverleners als opgenomen patiënten met een psychiatrische stoornis positief getest voor covid-19. Een observatie die ondersteund wordt door resultaten uit China, Italië en Spanje. Het middel dat nu in het middelpunt van de belangstelling staat, is het antipsychoticum chloorpromazine, waarvan de antivirale eigenschappen al werden aangetoond in de jaren tachtig. In de afgelopen jaren bleken deze antivirale eigenschappen ook te werken bij SARS en MERS, en nu vindt het Institut Pasteur bewijs dat dit ook geldt voor covid-19. Een klinische studie naar het effect van chloorpromazine is in Sainte-Anne een déjà vu en het verleden stemt erg optimistisch.

In 1952 werd hier voor het eerst in een klinische trial het antipsychotisch effect aangetoond van chloorpromazine, dat daarmee het eerste antipsychoticum werd. De revolutie die dit teweegbracht is ongetwijfeld de grootste in de psychiatrie. Chronisch psychotische patiënten hervonden (enige vorm van) zelfstandigheid en de klinieken werden rustiger en leger. De Nobelprijs werd er vreemd genoeg nooit voor uitgereikt (een prijs die de zeer controversiële lobotomie overigens wel ten deel viel, in 1949). In Frankrijk is chloorpromazine altijd populair gebleven, terwijl het in Nederland verdrongen is door antipsychotica waarvan aangenomen wordt dat ze een gunstiger bijwerkingenprofiel hebben.

Een pilot onder veertig opgenomen patiënten met ernstige covid-19-symptomen, maar niet dusdanig ernstig dat ic-opname is aangewezen, moet binnen een maand meer duidelijkheid scheppen. En dan zou chloorpromazine wereldwijd zomaar eens de ic’s kunnen laten leeglopen, zoals het dat al deed met de psychiatrische ziekenhuizen. Misschien blijkt die Franse hang naar het verleden zo gek nog niet.