Ziek, zwak en misselijk
3 reactiesStel, u bent de baas van een zorginstelling. Dat kan een huisartspraktijk zijn, een gezondheidscentrum, een ziekenhuis of een verpleeghuis. Waardoor wordt u het meest gehinderd in de bedrijfsvoering? Echte managers hoeven daar niet lang over na te denken. Ziekteverzuim, zegt er een. Ziek, zwak en misselijk personeel, brengt een ander in. Gebrek aan geschoold personeel, roept een derde. Een zorginstelling kan niet werken zonder deskundige en betrokken mensen. Als het daaraan schort, merkt u dat meteen. En nog erger: de patiënten merken het ook.
De boel draaiende houden met onderbezetting is niet makkelijk. Nog erger is het als personeel zich ziek meldt. Dat kan de bedrijfsvoering behoorlijk verstoren. Je hebt niet een-twee-drie een vervanger. Het ergste zijn de frequente verzuimers. Mensen die een keer of vijf per jaar uitvallen. Meestal niet voor lang: een dag of drie of een week, en dan zijn ze er weer. Net als je een vervanger hebt gevonden.
Frequent verzuim is een typisch managementsprobleem. Nog niet zo lang geleden schoof de manager dit probleem door naar de bedrijfsarts. ‘Wil jij eens met hem/haar praten?’ Dat leverde niet veel op. De oorzaken van frequent verzuim zijn uiteenlopend: soms medisch, vaker niet-medisch. Het gaat bijna nooit om ernstige aandoeningen. Vaak zijn er problemen thuis of op het werk. De bedrijfsarts adviseerde in dat geval de manager om zelf het gesprek met de verzuimer aan te gaan. Meer mocht hij niet zeggen. Die manager had daar geen tijd voor en al helemaal geen zin in. Bovendien wist hij niet hoe hij een verzuimgesprek moest voeren. Dat leidde tot een hausse aan trainingen en cursussen voor leidinggevenden. Maar het probleem blijft zich voordoen.
Met de toenemende personeelstekorten neemt de tolerantie voor frequent verzuim in Nederland verder af. Er is een markt ontstaan voor verzuimbestrijding. Niet gehinderd door medische ethiek worden verzuimers flink aangepakt. Sommige verzuim- of casemanagementsbureaus kunnen er wat van. Er is nu zelfs een recherchebureau op het toneel verschenen. Net zo goed als u uw partner kunt laten schaduwen als u vermoedt dat hij of zij vreemd gaat, kunt u uw verzuimende personeelsleden laten bespioneren. Zo staat het in de advertentie: ‘Er zijn mensen die misbruik maken van een gebrek aan controle, ze verzuimen werk terwijl ze niet echt ziek zijn of schrijven uren die niet gewerkt worden. Dan biedt ons recherchebureau de oplossing met specialisten die onrechtmatig ziekteverzuim en werkverzuim opsporen, snel en efficiënt. Met het verkregen bewijsmateriaal kunt u vol vertrouwen een vervolgprocedure opstarten.’
De werkgever die met zo’n bureau in zee gaat, heeft het vertrouwen in zijn verzuimend personeel bij voorbaat al opgezegd. En omgekeerd geldt hetzelfde. Wie wil er nog werken voor een baas die hem laat schaduwen?
Hoe moeten we frequent verzuim dan aanpakken? Of, beter gezegd, wie moet hier in actie komen? Dat zijn precies de vragen die bedrijfsarts Annette Notenbomer zich stelde voor haar promotieonderzoek. Onlangs verdedigde zij haar proefschrift Frequent Sickness Absence: A signal to take action. Ik ga haar onderzoek hier niet bespreken, maar noem alleen een paar van haar aanbevelingen.
Notenbomer ziet frequent verzuim als een signaal om in actie te komen, omdat het toekomstig lang verzuim (en dus ook blijvende uitval) voorspelt. Zij benoemt een aantal risicofactoren: laag opleidingsniveau, hogere leeftijd, vrouwelijk geslacht. Deze factoren zijn niet erg beïnvloedbaar. Maar wel aan te pakken zijn gevoelens van burn-out en een tekort aan energiebronnen (dus geen voldoening) op het werk. Haar advies: mensen moeten zich er allereerst meer van bewust worden dát ze vaak verzuimen. De leidinggevende moet het gesprek met ze aangaan. Dat gesprek moet gaan over (te) hoge werkeisen, (te) lage energiebronnen op het werk en (te) hoge eisen thuis.
Werkgever en werknemer moeten er samen uitkomen. En vooral het vertrouwen in elkaar behouden. Er is geen plaats voor bedrijfsspionage! Wel voor bedrijfsartsen? Die hebben hier alleen een taak als er sprake is van een ongezonde leefstijl of een chronische ziekte.
meer van André Weel
Arthur Sterk
Bedrijfsarts, Rijswijk
Nog een andere invalshoek: het is een oer-Hollandse keuze om ziekteverzuim als kennelijk gewenst drukventiel te creëren voor tal van ongenoegen, ongemak en sociaal-maatschappelijke tegenslag. Als ‘Nederland’ dit vraagstuk wil oplossen, dan is het sim...pelweg minder aantrekkelijk maken van deze route de oplossing. Wat zou er bijvoorbeeld met het ziekteverzuim gebeuren als men bij ziekte direct 40% van het loon zou korten? Als proef op de som zou je kunnen kijken naar het frequent verzuim onder ZZP-ers. Is dat er überhaupt? Maar, om het maar eens met oud-minister Donner te zeggen: als 1 pijp van de broek wordt dichtgeknoopt, gaat het been gewoon een andere kant op. Bezint dus eer ge begint. Wat zijn de kosten van arbeidsonrust, productieverlies door demotivatie, gemaskeerde ziekte, of bijvoorbeeld de kosten voor intramurale opvang van ouderen of kinderen, als het drukventiel van ziekteverzuim wegvalt?
Dolf Algra
commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam
Frequent verzuim is een lastig probleem. Gemiddeld verzuimen de meesten van ons 1-2 x per jaar. Ga maar even bij jezelf na. Hoe vaak was ik het afgelopen jaar ziek ?
Er is een groep die zich nooit ziek meldt ( interessant om te weten welk aandeel... dit is van de populatie ! Soms wel 50% ).
3-4x ziekmelden op jaarbasis wordt vaak als frequent verzuim aangemerkt.
Verzuim is (grotendeels) gedrag. Daar ligt het aanknopingspunt ! En gedrag is te beïnvloeden. Met spelregels - net als bij het voetbal- maar ook en vooral met praten. Vooral praten door leidinggevende. Daar is die leidinggevende voor namelijk.
Nu blijken leidinggevenden grof weg vier basis technieken in huis te hebben om zo'n probleem te tackelen.
De meest populaire is de laissez faire aanpak (1)- ja zeggen, niets doen.Laten lopen.Daarnaast heb je de verander of donder op aanpak (2). Populair bij de gorilla's onder de leidinggevenden. Ook veel voorkomend - vooral bij softe clubs: de meehuiler - o wat is het allemaal erg (3).
De meest effectieve aanpak blijkt 'veel eisend helpen'(4) te zijn. Pro actief aanpakken en sterk sturend op gedragsverandering.
Aangezien je ziek melden in Nederland - by far - de best betaalde methode is om niets te doen en toch geld te vangen zonder echt gezeur aan je kop - kan het frequent verzuim een plaag binnen een organisatie zijn. Heel besmettelijk gedrag. Niet zo vreemd dus dat er af en toe recherche bureaus worden ingeschakeld, want niet alles is ziek wat zich meldt. Het zegt meteen alles over de verzuimcultuur in het betreffende bedrijf.
Kortom: het is sterk aan te raden om frequent verzuim aan te pakken. De bedrijfsarts is bij uitstek de professional om het bedrijf/organisatie over een goed en effectief verzuimbeleid te adviseren én daar ook zelf vorm aan te geven.
Dat gaat veel verder dan alleen aandacht voor leefstijl en/of chronische ziekte. Dat is een te beperkte - nogal medische - invalshoek/aanvliegroute.
De bedrijfsarts is meer dan een dokter namelijk.
W.J. Duits
bedrijfsarts, Houten
Hoe waar André!. Vertrouwen is de basis voor openheid en openheid de basis voor dialoog en dialoog de basis voor begrip en begrip de basis voor oplossingen. Het verzuim zal niet verdwijnen, we kunnen niet alles voorblijven, maar het wordt wel beperkt... tot strikt noodzakelijk.
Met een manager in de zorg heb ik een keer een discussie gehad over de kosten van het verzuim. Zijn het wel zuivere kosten? Een medewerker is een productiemiddel in feite, om te zorgen dat het bedrijf of instelling zijn werk kan doen en dus geld verdienen. Elk productiemiddel heeft een opbrengst, als iemand ziek is neemt zijn gemiddelde opbrengst af, is het dan al direct een kostenpost?