Ziek door het werk: wie staat dáár nou bij stil? - Dolf Algra

Zit aan mijn stoel gekluisterd. Afgelopen zondagavond. Kijk naar de uitzending De Monitor van de KRO-NCRV. Onderwerp: kanker als beroepsziekte bij de brandweer.

Pijnlijke, maar ook – in vele opzichten – een erg inzichtelijke en leerzame casus. Ziek door het werk. Wie staat dáár nou eigenlijk bij stil? Wie let op en wie niet? Wie doet wat en wie niet? Had het voorkomen kunnen, voorkomen móeten worden? En hoe dan?

Centraal in de uitzending staat een medische casus: man plast op zekere dag bloed. Geen goed teken. Huisarts doet oriënterend onderzoek, maar komt niet verder. Door naar uroloog dus. Deze verricht uitgebreid onderzoek. Diagnose blaaskanker wordt gesteld. Maar de man – 45 jaar – is wel erg jong voor blaaskanker, aldus de uroloog. De behandeld arts vraagt door naar het werk. De man blijkt brandweerman te zijn. Al vijfentwintig jaar. En dus...?
De brandweerman gaat zelf op zoek naar antwoorden. Slaat aan het googelen en schrikt zich een hoedje als hij leest over de risico's die brandweerlieden lopen, met name op het krijgen van kanker.

Niet bij stilgestaan dat mijn klachten door mijn werk zouden kunnen komen, stelt de brandweerman. En hij is niet de enige. Ook zijn bedrijfsarts is niet overtuigd, maar als de brandweerman het stapeltje onderzoeken op het bureau van de bedrijfsarts legt, wordt toch vervolgonderzoek naar de oorzaak ingezet.
De klinisch arbeidsgeneeskundige zet alles op een rijtje en is stellig. De ziekte is het gevolg van het werk. Zijn redenering is als volgt: de brandweerman heeft de ziekte opgelopen op veel jeugdiger leeftijd dan gebruikelijk en daardoor is de kans op een externe factor groter dan bijvoorbeeld bij een 70-jarige. Daarnaast is bekend dat brandweerlieden een verhoogde kans op blaaskanker hebben. En – derde punt– hij heeft meer dan gemiddelde bloostelling aan allerlei kankerverwekkende stoffen/dampen door inademing van rook gehad. Geconstateerde blaaskanker is beroepsziekte.

Een mogelijk verband tussen brandweerwerk en bepaalde soorten kanker is/blijkt al langer bekend. Maar wisten 'ze' dit al? Of hebben 'we' met zijn allen zitten dromen?, vraagt de brandweerman zich hardop af. Een meer dan terechte vraag. Vragen die ook op de werkvloer spelen.

'Kijk: we doen ons werk, dan worden we vies. We gaan douchen en dan zijn we weer schoon. Maar we blijken toch niet schoon. Je gaat je dan toch afvragen waarom je daar zelf niet eerder over hebt nagedacht.’ ‘En dan kom je erachter dat het gewoon niet in ons systeem zit’, vat een andere brandweerman het dilemma kraakhelder samen.

Hij slaat daar mijns inziens de spijker op zijn kop. Want ook in de zorg zit het doorvragen naar het werk als mogelijke oorzaak van ziekte/klachten niet in het systeem. Ziek door het werk is dé blinde vlek in de zorg. Niemand kan op dit moment oplepelen hoeveel brandweermannen ziek door het werk zijn/worden. Vreemd toch?

Bij de leiding van de brandweer zijn nu in ieder geval – gelukkig –  alle bellen gaan rinkelen. En hard en duidelijk ook. Mooi in beeld gebracht. Zij zien deze uitzending als een wake-upcall. Ook burgemeester Van der Laan van Amsterdam heeft het probleem zowel gemeentelijk als landelijk geagendeerd.
Nu de dokters/zorg nog.  Dus bij elk patiënt-/spreekuurconatct even doorvragen én denken aan het werk: o ja, nog even terzijde: wat voor werk doet u eigenlijk? Is allemaal geen rocketscience. Doe als de oplettende uroloog.

Deze uitzending kan wat mij betreft per direct als verplicht onderdeel in alle opleidingen worden geïntroduceerd. Want ze in al haar aspecten buitengewoon exemplarisch.

Diepe buiging voor de openheid van de brandweermannen én hulde aan de makers van De Monitor. Hier kan namelijk geen NVAB/NCvB-richtlijn of beleidsnota van Asscher tegenop.
Kijken dus, want mogelijk zit morgenvroeg een van de 5081 beroeps- of van de 19.676 vrijwillige brandweerlieden bij u op het spreekuur.

Dolf Algra

Links

1. de uitzending van De Monitor: kanker als beroepsziekte door het werk
2. de casus: de brandweerman
3. klinische arbeidsgeneeskundige over de casus: dit is waarschuwing
4. leiding brandweer pakt door
5. Komt een medewerker bij de dokter - met zeven praktische tips voor de curatieve sector
6. Het beetje lukraak melden van beroepsziekten door bedrijfsartsen aan NCvB voor preventief beleid is nutteloos - een actueel standpunt.