Blogs & columns
Blog

Zicht op verkrachting

Plaats een reactie

Heldere ogen, een nietsziende blik. Een nog kinderlijk gezicht, een klein rond mondje. Ik sta voor het portret van Zawadi Devota, geboren in 1997. In de Democratische Republiek Congo is zij neergeschoten en verkracht. Daarbij heeft ze een hiv-infectie opgelopen. Haar portret is er één van een reeks van zevenendertig. Bij elk portret hoort een verhaal. Samen vormen die portretten en verhalen de expositie Faces of Rape. Kunstenaar FBVG is al jaren bezig met het thema verkrachting. Haar portretten zijn bijeengebracht in een grote loods op het Amsterdamse KNSM-eiland. Een passende ruimte voor dit grimmige thema.

Waarom blijf ik wat langer stilstaan voor dit portret? Het is anders dan de andere portretten. Het is zo uitdrukkingsloos. Alsof het door een kind is geschilderd. Een kind dat een ander kind schilderde. De andere portretten stralen emoties uit: verlegenheid, schaamte, verbittering, verdriet, afweer. Soms ook trots. Dit portret oogt neutraal. Alsof er niets bijzonders is gebeurd. Misschien is dat ook wel zo. In de Democratische Republiek Congo is verkrachting namelijk heel gewoon. Het is daar aan de orde van de dag. Onder de dekmantel van oorlog wordt daar massaal verkracht. Dag in dag uit. Het is geen nieuws meer voor ons in Europa. Het hoort er daar gewoon bij. Het is een manier geworden om de vijand te treffen. Het is ook een manier om te voorkomen dat die vijand nog nageslacht krijgt. Als je tenminste ziet met hoeveel geweld die verkrachting gepaard gaat.

Juist in dit 'zwarte' land is dr. Denis Mukwege opgestaan. Deze Congolese gynaecoloog is specialist in de behandeling van de gevolgen van verkrachting. Hij voert een wereldwijde campagne tegen het  gebruik van verkrachting als oorlogswapen. Voor zijn werk heeft hij in 2018 de Nobelprijs voor de Vrede gekregen.

In 1999 richtte Mukwege in zijn geboorteplaats Bukavu in Oost-Congo het ziekenhuis van Panzi op voor behandeling van slachtoffers van groepsverkrachtingen en ander seksueel geweld. In zijn ziekenhuis behandelt hij vrouwen en kinderen. Zowel fysiek als psychologisch. Fysiek is de schade vaak groot. Er zijn vrouwen bij die incontinent zijn omdat de wand tussen blaas en vagina is gescheurd. Vrouwen bij wie wapens, glasscherven of zelfs brandend plastic in de vagina is gebracht. Mukwege organiseert voor de slachtoffers ook psychologische zorg, juridische bijstand en steun bij het opbouwen van een nieuw bestaan.

Mukwege kijkt verder dan het individu. Het doel van de oorlogsverkrachters is de vernietiging van de sociale structuur van de samenleving. De Congolese overheid ontkent het probleem en doet er niets aan. Mukwege pleit voor internationale actie. Er moeten sancties komen tegen overheden die dit laten gebeuren. Waarom wel sancties tegen Iran vanwege zijn nucleaire installaties, en niet tegen Congo vanwege het tolereren van verkrachtingen? Vanwege dit soort pleidooien is Mukwege niet geliefd bij de overheid. Hij veroordeelt het geweld tegen vrouwen in het openbaar en in niet mis te verstane termen. Hij spaart de machthebbers en militairen in Congo daarbij niet. Hij wordt regelmatig bedreigd. Meermalen heeft men geprobeerd hem uit te schakelen. Waar komt die haat jegens hem uit voort?

Mukwege denkt zelf dat er angst achter zit. De angst van mannen voor de kracht van vrouwen. Congolese mannen voelen zich bedreigd als ze vrouwen niet onderdrukken. Ze hebben hun hele leven geleerd dat onderdrukking normaal is. Dat kost generaties om daar verandering in te brengen. Mukwege is er al mee begonnen.

Expositie Faces of Rape: www.fbvg.art
Denis Mukwege Foundation: www.mukwegefoundation.org
meer van André Weel

buitenland Congo kunst
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.