Blogs & columns
Blog

Zeg me dat het niet zo is

7 reacties

Eerst had ik een lollig introotje bedacht, maar dat heb ik geschrapt, want dit onderwerp is te ernstig om mee te spotten. Nu de volle omvang ervan me duidelijk wordt, schaam ik me om het naar buiten te brengen.

Het gaat over de enorme hoeveelheid gegevens over mensen die in behandeling zijn bij de ggz; gegevens die vaak zonder hun toestemming en zelfs zonder hun medeweten geleverd worden aan een volledig door de zorgverzekeraar betaalde en bestuurlijk gedomineerde Stichting Benchmark GGZ (SBG). Ja, dat is even schrikken. ‘Toch geen privacygevoelige informatie?’ vraagt u, nadat u van de eerste schok bent bekomen. Wat dacht u van de diagnose, burgerservicenummer, postcodecijfers, geboortejaar, begin- en einddatum dbc, etniciteit, geslacht, opleidingsniveau, leefsituatie, reden beëindiging behandeling, de zorgaanbieder en last but not least vragenlijsten over onder meer angsten, stemming, suïcidegedachten, verslaving, seksuele leven en achterdocht. Dat laatste is haast surrealistisch.

Bent u wel eens bang dat grote hoeveelheden persoonlijke informatie van u worden doorgegeven aan een instantie, die betaald wordt door uw zorgverzekeraar zonder dat u daarvan weet of daarvoor toestemming hebt gegeven? Ja? Dan hebt u een correcte visie op de werkelijkheid, dus bent u niet achterdochtig.

‘Zie je het niet te somber?’ vraagt u. Niet van alle vragenlijsten gaan de items zelf naar de SBG, vaak alleen de totaalscore. En de gegevens worden gepseudonimiseerd. De BSN wordt versleuteld en de postcodecijfers worden omgezet in een Sociaal Economische Status-code en een code urbanisatiegraad. Klopt, maar is dat hetzelfde als anonimisering? Ik moest het verschil ook even opzoeken, maar leve internet. Pseudonimisering betekent dat de onmogelijkheid om te herleiden tot een persoon omkeerbaar is. Met andere woorden: Als je koppelt aan andere databestanden dan kun je de naam er weer bij vinden. Koppelt de SBG al aan andere databestanden? Nee, maar juich niet te vroeg. In het dataprotocol van SBG staat: ‘SBG dient de database van de SBG-informatie zodanig in te richten dat koppeling naar andere, relevante SBG-informatie of aanvullende informatie in principe mogelijk is. Of en onder welke voorwaarden hiervan gebruik gemaakt zal gaan worden is ter besluitvorming van het SBG-bestuur.’

En wie zitten in dat bestuur? Drie zorgverzekeraars, een voorzitter die jaren zorgverzekeraar is geweest, drie zorgaanbieders, de Landelijke Vereniging voor Vrijgevestigden Psychologen & Psychotherapeuten en het Landelijk Platform GGz. De eerste twee organisaties willen dat levering van ROM-data aan SBG wordt stopgezet en de LPGGz is in verwarring want zij is voor voortzetting, maar veel van haar lidorganisaties hebben zich daartégen uitgesproken. Zorgaanbieders zijn financieel volledig afhankelijk van zorgverzekeraars. Ik leerde altijd ‘Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt’ en dat blijkt tot nu toe aardig te kloppen. Zelfs het aannemen van een pen beïnvloedt al onze attitude tegenover de gever, dus laat staan volledige financiële afhankelijkheid.

Maar er is toch wetgeving om heel zorgvuldig om te gaan met persoonsgegevens? Voor zover ik kan nagaan (ik ben dokter hè, geen jurist) beschouwt de Autoriteit Persoonsgegevens gespeudonimiseerde gegevens als persoonsgegevens. De SBG geeft echter aan dat niet zo te zien.

‘Wat vond de medisch-ethische commissie (MEC) er eigenlijk van?’ zegt u in een laatste poging. Die vond er niks van, want het is nooit voorgelegd aan de MEC. Wel aan de Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek (CCMO), maar die oordeelde op basis van de onjuiste veronderstelling dat er geen extra data werden verzameld, dat het niet onder de Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek viel.

Zeg me dat het niet zo is. Vertel me waar ik fout zit. Ik zie het niet. Dit kan toch niet in ons overgereguleerde land, zou je denken, maar dit is juist waar overregulering toe leidt. Jede Konsequenz führt zum Teufel. Overmatig wantrouwen leidt ertoe dat je zelf onbetrouwbaar wordt. Altijd willen controleren of een ander zich wel aan de regels houdt, maakt dat je zelf over (privacy) grenzen heen gaat. Eerder beschreef ik de aandoening bureaucrazy. Dat was half grappig, half serieus. Maar dit is alleen maar serieus. Een praktijkvoorbeeld van een vergevorderd stadium. Het geneesmiddel bij bureaucrazy heet net als bij andere dwangstoornissen: vertrouwen. Het eerste wat ons te doen staat, is het vertrouwen van onze patiënten terugwinnen. Hoe? In elk geval door per direct te stoppen met deze praktijk, die mogelijk zelf onwettig is. Vervolgens uitzoeken hoe dit heeft kunnen gebeuren en dan diep door het stof gaan. En dan – na het uithuilen – opnieuw beginnen en een ggz opbouwen met 5-10 procent bureaucratie in plaats van 50-70 procent bureaucrazy. Dat kan alleen als we weer leren vertrouwen.

Teken de petitie ‘Stop ROM als benchmark’

ggz
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Rosa Karemaker

    Psychiater, Den Haag

    Beste Menno, dank voor je uitleg (ik zal voortaan je petitie-mails wat zorgvuldiger doorlezen :-)

  • dolf algra

    arts, MC blogger en commentator, rotterdam

    Nog even wat extra input in dit debat.

    GGZ Nederland kwam deze week met interessant rapport over administratieve druk in GGZ.
    Titel: het roer moet /gaat om. Lezenswaardig.

    Ook de ROM komt in dit rapport aan de orde. Als grootste hoofdpijn veroorz...aker voor de zorg professional. pagina 44. Maar stoppen met de ROM is geen issue - zo lijkt het. GGZ Nederland is voorstander van het door ontwikkelen van de ROM.

    Kortom: het probleem/de hoofdpijn wordt aangekaart, maar oplossingen blijven achterwege. Zelfs geen flintertje ervan is waarneembaar. Verrassend eigenlijk. Dus wat hiervan te denken ? Mijn idee: er wordt om de soep heen gedraaid. Ligt nogal gevoelig dus.

  • Menno Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Beste Rosa Elke patiënt kan zonder opgaaf van redenen ten alle tijden weigeren ROM-vragenlijsten in te vullen. Als hij wil, dat ook al de andere gegegevens niet naar de SBG gaan dan moet hij een privacyverklaring invullen. Dan mogen er geen gegevens ...meer gestuurd worden naar de SBG, maar dan mag ook in de factuur naar de zorgverzekeraar de DBC-code niet meer gebruikt worden en de info mag niet naar het DIS. Dat is verder aan de organisatie daar voor te zorgen. Ik denk dat wij de plicht hebben informed consent te vragen, hoewel je erover kunt discussieren of dat niet degene is, die ervoor verantwoordelijk is, dat de gegevens uit het electronisch dossier gehaald worden. Zie https://stoprom.com/informatie-patient-client/ voor alle informatie, ook voor de patiënt inclusief het privacyformulier.

  • Rosa Karemaker

    Psychiater, Den Haag

    Collega Oosterhoff,
    Er is toch een manier waarop je als psychiater - na voorlichting van je patiënten over deze SGB data - voor de patiënten die dit wensen kunt voorkomen dat hun data naar de SGB worden verstuurd, ook al ben je in loondienst bij een... GGZ instantie? Dat hoorde ik laatst, maar de manier waarop werd toen te vluchtig beschreven zodat ik alsnog niet weet hoe dit aan te pakken.
    Alvast dank voor de uitleg!

  • dolf algra

    arts, MC blogger en commentator, rotterdam

    Beste Menno

    Dank voor je reactie. Laten we doorgaan met brieven schrijven. Want er staat genoeg op het spel.

    Om maar meteen met de deur in huis te vallen. Begrijp ik het nu goed dat Stop de Rom voorstelt om per direct te stoppen met het aanlevere...n van de ROM data ? Omdat dit mogelijk onwettig zou zijn ? Sodeju. Geen klein bier, zal ik maar zeggen. Het lijkt me verstandig dit nader te onderzoeken cq te exploreren. Wel interessante optie van burgerlijke en professionele ongehoorzaamheid overigens. Vrij ongehoord – in letterlijke zin dus.

    Vraagje: waar kan ik precies terug vinden dat de GGZ instellingen per 1 januari 2017 wettelijk (?) verplicht zouden zijn om data aan te leveren bij de SBG ? Ben erg benieuwd daarna. Vooral naar exacte formulering, maar ook beargumentering ervan. Is dat door Tweede Kamer goed gekeurd ? Daar moeten toch batterij juristen naar hebben gekeken ?

    Overdenking daarbij: Raar, want dat lijkt haaks te staan op de reactie van de minister van VWS in het rapport van de Algemene Rekenkamer dat de huidige (?) ROM niet geschikt is om de basis te vormen van de nieuwe bekostiging (pg 46). Curieus toch ? Of zie ik het verkeerd ?

    Ter afsluiting voor dit moment. Je had het over het woord ‘vertrouwen’. Begrijp ik het goed dat jullie - als Stop De Rommers - weinig tot geen vertrouwen meer in de GGZ/ZN bovenbazen hebben ? Dat las ik ook - tussen de regels door- in het erg interessante stuk Kwaliteit in de GGZ van Jim van Os.

    Dat lijkt mij een apart probleem - van majeure omvang overigens.
    Wat een toestand eigenlijk, zeg

    Tot schrijvens, yours sincerely. Dolf

  • Menno Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Beste Dolf
    Scherpe analyse. Vooralsnog is het een volksoproer. De meeste opstanden worden succesvol neergeslagen, dat weet ik. Wat een groot voordeel is is, dat de NVvP zich nu ook heeft uitgesproken en ook de Landelijke vereniging Vrijgevestigden en... de Nederl. Vereniging voor psychotherapie. De lidinstellingen van de patiëntenverenigingen ook. Het is vechten tegen een heel machtige tegenstander , maar de zaak zit juridisch en wetenschappelijk zo slecht in elkaar, dat dat mogelijkheden biedt. Verder is ook belangrijk dat we ons laten horen. De petitie jeugdGGZ heeft me een jaar beziggehouden, we hebben die verloren, maar dat was op voorhand wel duidelijk, maar ik heb er geen spijt van dat we die strijd gevoerd hebben. Niet het resultaat telt, maar de moeite. Dat neemt niet weg dat resultaat ook welkom is. In mijn dromen hoop ik, dat de StopROM als benchmark overslaat naar andere sectoren in de zorg. Zodat we eindelijk een einde maken aan de absurde regel en controlezucht. Zie ook https://www.petities24.com/de_spuigaten_van_de_bureaucrazy_in_de_zorg
    Maar even weer met beide benen op de grond. Een strategie is in wording. Dit is nog een strovuur, maar we weten dat er meer nodig is.

  • dolf algra

    arts, MC blogger en commentator, rotterdam

    Ik ben - als relatieve buitenstaander - eigenlijk nogal geschrokken van deze blog. If I may say so.

    Laat ik mijn zorg verwoorden in de recht- op-de-man vraag: is dit een opstand van de werkvloer ?
    Is dit een locale uitbarsting van lang levende onv...rede die er nu opeens uit floept ? Maar ook een ‘incident’ die over kan waaien ? Met als anti strategie van zittende macht: beetje meebewegen, uitzitten, en laten doodbloeden. Degene met de langste adem wint. As usual

    Of gaat dit dieper: zit er structuur én doel in ? Kortom: is hier over nagedacht ? Georganiseerde actie/opstand dus. Zo ja: dan is dat andere koek. Het laatste lijkt het geval als ik het stuk van Jim van Os – kwaliteit in de GGZ lees. Ik verwijs naar de site van Stop de Rom. Mijn conclusie: de vloer pikt het niet meer.

    Het rapport van de Algemene Rekenkamer lijkt kristallisatie punt met drieledige rol daarin te spelen.
    1. Stop de Rommers zien het als bevestiging van hun observaties/ervaringen
    2. het is/blijkt een goede stok om mee te slaan
    3. maar lijkt ook als tegelijkertijd de lont in het kruidvat van onvrede. Verdere escalatie lijkt voorland te zijn

    Ik begrijp dat de zaak op scherp is komen te staan met de wettelijke ? verplichting tot het aanleveren van data miv 1 jan 2017. In de kern zet de werkvloer de bijl in het Bestuurlijk Akkoord uit 2010 tussen GGZ Nederland en ZN.

    Als dat het geval mocht zijn, is een petitie ‘te licht’ middel. Bij ‘power play’ horen power middelen. Macht vraag je niet, maar verover je. Kern van een machtsconflict. En daar hoort een doordachte strategie ( met winst en verlies rekening) bij want anders is het lost case. Ook bestuurlijke oorlogen zijn overigens niet gratis overigens. Ik voorzie zwaar weer in de GGZ.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.