You want it darker

Met een vriendin zit ik aan de rand van het warme pierenbadje. Onze zoontjes spelen met gieters en pannetjes en maken een denkbeeldig feestmaal. Het kan me soms nog steeds treffen en dit is zo’n moment: wat ben ik blij dat hij nog leeft.

Dat een ingrijpende gebeurtenis je normale leven op zijn kop kan zetten is bekend. Dat je er moe, neerslachtig en soms geprikkeld van raakt, is wat je daarbij verwacht. Maar dat er een tergende onzekerheid bij kan komen kijken, daar hoor je eigenlijk weinig over.

Het is alweer een tijdje geleden dat mijn dagelijkse routine wordt verstoord. Mijn zoontje raakt als baby plotseling ernstig ziek, waarbij hij ook moet worden beademd. Zijn fysieke herstel duurt enkele maanden. Na het ziekenhuisontslag staan er methadondruppels in de koelkast tegen ontwenning van de sedatie. Zijn nachtmerries houden een jaar langer aan.

Als je zelf van de eerste schrik bekomen bent, merk je al gauw dat je niet fit bent, nog afgezien van het slaapgebrek. Op het werk loop je achter de feiten aan, discussies met collega’s gaan vaak langs je heen en de vaart is uit je leven. Daarnaast is de vaste grond onder mijn voeten weg. Ik voel me onzeker over wat ik aanpak, zowel thuis als op het werk. Houd ik het vol om mijn dochter naar school te fietsen? Kan ik die darmoperatie van drie uur uitvoeren? Voldoe ik aan de norm die geldt binnen het vak? Het is een emotie die ik niet herken van mijzelf in de 33 jaar daarvoor, en die soms verlammend uitwerkt. Niet bepaald handig als je voornaamste werkplek een operatiekamer is.

Een korte zoektocht in de literatuur leert dat fundamentele onzekerheid, hoewel minder vaak beschreven, inderdaad geregeld voorkomt bij verlies, rouw en ziekte, en veelal tijdelijk van aard is. Het had me geholpen als iemand me had verteld dat deze emotie vaker voorkomt. En vooral: dat het vanzelf weer overgaat. Want dat is gelukkig het geval, waarbij met name het vertrouwen van enkele supervisors cruciaal is geweest.

Chirurgie is een hoogurgent vak, waarin voor twijfel en falen weinig ruimte is. Dat is begrijpelijk, maar elke professional krijgt vrijwel zeker een keer te maken met flinke tegenslag in het leven. Hoe daar op een goede manier mee om te gaan bij jezelf maar ook bij collega’s, zouden we beter moeten kunnen leren, bijvoorbeeld in onze vakopleiding.

Wanneer mensen om je heen denken dat je leven nu wel weer op de rit is, heb je zelf nog een etappe te gaan. Althans dat geldt voor mij. Misschien komt dat doordat ons medisch werk confronterend is en je dagelijks met de menselijke kwetsbaarheid te maken hebt. Wellicht spelen arbeidsethos en lange werkdagen ook een rol.

Op een zeker moment, als ik elke nacht te weinig slaap en 10 kilo minder weeg dan gezond voor me is, staat er een reeks nachtdiensten van zeven in mijn rooster. Het lijkt een bijna onneembare vesting. Daags ervoor ontdek ik het laatste album van Leonard Cohen, You want it darker, dat hij dan net heeft uitgegeven op hoge leeftijd. Elke nachtdienst luister ik zijn zwaarmoedige liedjes. De zwaarte van zijn tekst werkt gek genoeg louterend en geeft me energie in de donkere gangen van het ziekenhuis. Ik hervind mezelf en kan de patiëntenzorg goed waarborgen.

Op de zevende ochtend, na de laatste nachtdienst, lees ik een nieuwsbericht dat Leonard Cohen is overleden.