Blogs & columns
Blog

Yahya Hassan

1 reactie

Vaak heb ik vragen over de met krijt geschreven teksten op het bord in de separeercel. De eerste vraag is altijd of degene die in de separeer verblijft, de tekst zelf heeft geschreven. Vaak is de tekst van een voorganger. Wie dat niet wegveegt, zal zelf niet schrijven.

Soms maak ik een foto van een volgeschreven bord, hoewel foto’s maken in de gevangenis eigenlijk niet mag. Wel altijd met toestemming van de schrijver en bedoeld als kleine aanvulling op het dossier, of voor intercollegiaal overleg.

Vaak lees ik teksten die als ze niet waren verschenen in de separeer maar in een tijdschrift, voor poëzie zouden kunnen doorgaan. Ze zijn meestal onsamenhangend, zoals veel moderne poëzie, waarbij triviale details op één lijn worden gezet met een treffend beeld of een goed gekozen woord. Woorden zoals ze opkomen in het hoofd, en niet bedoeld om een ander een duidelijke boodschap te geven, hoeven niet samenhangend te zijn. Het brein maakt geen verschil tussen een telefoonnummer dat onthouden moet worden en een filosofie die richting aan het leven zou moeten geven.

Allah Akbar’, schreef een man, niet als de oproep tot strijd, zoals de woorden helaas vaak worden verstaan, maar in de oorspronkelijke betekenis: God is groot. Daarnaast stond ‘svp-er komt’.  

De verschrijving was onbedoeld. Wij zijn een vak met moeilijke namen. Spychiater bekt makkelijker dan psychiater, sociaal-psychiatrisch verpleegkundige is voor velen niet in de juiste volgorde te onthouden. De spv aan wie je iets wilt vragen svp-er noemen, is een onbedoelde vondst.

De taal is maar een deel van de geest, maar waar de taal ontstaat klinkt ze als poëzie.

Zoals de gevangenis me tot poëzie brengt, zo brengt de poëzie mij de gevangenis. Ik las de tweede bundel van Yahya Hassan. Zijn ouders waren naar Denemarken gevluchte Palestijnen, die de orthodoxe islam aanhingen, maar waarbij vader tegelijk (volgens zijn zoon) de sociale voorzieningen fraudeerde en zijn vrouw en kinderen mishandelde. De verwoording hiervan in zijn eerste dichtbundel bracht Hassan roem, maar ook doodsbedreigingen en de noodzaak van persoonlijke beveiliging. De oorzaak van zijn jonge overlijden dit jaar is niet bekendgemaakt. In de DD kun je naast een moord uit orthodox-islamitische kring denken aan een afrekening uit het criminele circuit, waarin hij zich begaf, of aan een overdosis aan drugs die hij gebruikte. 

In de tweede bundel, die vlak voor zijn overlijden verscheen en zojuist is vertaald, doet hij verslag van zijn ervaringen in het criminele circuit, in de gevangenis en in de psychiatrie. Tussen de onsamenhangende teksten staan enkele trefzekere verwoordingen, die voor wie in de gevangenis werkt of verblijft zeker herkenbaar zijn, zoals zijn ‘dirty protest’ waarbij hij zijn ontlasting op een bordje serveert, als de bewaking te lang op zich laat wachten, maar ook de constatering dat de gevangenis een betere plek is dan een asielzoekerscentrum of vluchtelingenkamp en met meer welvaart dan de oude Denen hebben.

In de psychiatrische gevangenis is er soms discussie tussen de penitentiaire lijn en de zorglijn. Vaak zijn het non-discussies. Uiteindelijk leidt behandeling van een psychotische patiënt ook tot minder kans op agressie en grotere veiligheid. Of er tussen opstelling van behandelaren en beveiligers alleen accentverschillen bestaan, is echter een kwestie van perspectief. Yahya Hassan ziet vanuit het perspectief van de gevangene een duidelijk verschil tussen de directeur en bewakers enerzijds en de weerloze behandelaren anderzijds.

zo nu en dan komt het toch voor

dat er een sukkel wordt opengesneden

van zijn stuitje tot zijn kleine hersenen

de gevangenisdirecteur komt aanrennen

met een horde gevangenbewaarders

dokters en psychologen en leraren

en verslavingsartsen en verpleegkundigen

en dominees en andere weerlozen worden geëvacueerd

Yahya Hassan. Gedichten 2. De Bezige Bij

lees meer van Yolande de Kok
ggz
  • Yolande de Kok

    Yolande de Kok is psychiater. Op haar vrije dagen is zij graag met haar hond in de duinen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.