Wees haar genadig en laat licht op haar pad schijnen, alstublieft

Haar moeder had last van recidiverende psychoses en was tussen de psychoses door een dwingende, onberekenbare vrouw.

De betrokken instanties vonden dat zij niet voor haar dochtertje kon zorgen, maar moeder zelf en haar advocaat vonden van wel. En zo belandde zij tussen hamer en aambeeld van gedwongen uithuisplaatsingen en juridisch afgedwongen terugplaatsingen. Haar vader was na de zaadlozing van hun aardbodem verdwenen. Ze was enig kind, maar vooral een enig kind, sprankelend, met een hartverwarmende levenslust. Het leek of haar wezen niet aangeraakt werd door alle ellende die ze moest doorstaan.

Na de havo ging ze de verpleegkundeopleiding doen en ze bleek ervoor geboren. De enige grote wolk aan haar horizon bleef de zorg om en voor haar moeder. Ze kon haar niet redden en dat leidde tot een diepgeworteld schuldgevoel, wat niet viel weg te praten. In het uitgaansleven ontmoette ze haar toekomstige echtgenoot, een joviale gangmaker, die goed kon luisteren en haar in zijn armen nam als ze moest huilen. Ze viel als een blok voor hem en was al snel zwanger. Met hulp van zijn zeer vermogende ouders konden ze een mooi huis kopen en toen haar dochtertje geboren werd leek het leven haar eindelijk toe te lachen… Voor even dan, want de goden vonden dat ze nog niet genoeg op de proef was gesteld. Het incidentele cocaïnegebruik van haar man (alleen op feestjes!) breidde zich langzaam maar zeker als een olievlek uit, totdat het alle dagen feest was. Toen hij op zijn werk begon te verzaken en ontslagen werd belandde hij vol zelfbeklag thuis op de bank, op zoek naar iemand die hij de schuld kon geven van zijn mislukkingen. Die was natuurlijk snel gevonden, ze kon geen goed meer doen en zijn constante kritiek wakkerde haar oude schuldgevoel aan. Ze probeerde wanhopig ‘haar leven te beteren’.

Na een avond stappen met collega’s van haar werk wachtte hij haar doorgesnoven en dronken op. Ze kregen slaande ruzie – hij slaand dan wel te verstaan –, gevolgd door bittere tranen van berouw en bloemen de volgende dag. Het zou nooit, nee nooit meer gebeuren. Nooit duurde twee weken en toen volgde weer een serie klappen, dit keer niet gevolgd door tranen en bloemen, maar door de constatering: ‘Je maakt het er godverdomme zelf naar.’ Zo gaf hij zichzelf een vrijbrief om bij het minste of geringste uit te halen of ermee te dreigen. Het aantrekkelijke, charmante brok man, waar ze ooit uit lust en liefde van ging watertanden was verworden tot een pafferige kwal, die zich slecht verzorgde en uit zijn mond stonk. Ze keek er met lange tanden naar. Dit voelde hij haarfijn aan en dwong haar uit wraak tot liefdeloze en vernederende seks.

Dit alles kwam er op het spreekuur met horten en stoten uit. Ze kon en wilde niets ondernemen, gevangen in angst en schuldgevoel. Met veel moeite kon ik haar overreden contact op te nemen met Kees, de beste psycholoog die ik ken. Hij plantte een zaadje, namelijk dat het misschien toch niet allemaal helemaal haar schuld was, en door dit zaadje stelselmatig met pokon en water te bemesten groeide tussen de troosteloze wanhoop een bloem van verzet.

Toen ze op een ochtend met haar dochtertje in bed lag en hij tierend binnenkwam drukte ze in een reflex op de cameraknop van haar mobiele telefoon. De schokkende beelden eindigen als hij naar haar toeloopt; dan is er alleen nog maar geluid. Ze probeerde naderhand met haar dochtertje het huis te ontvluchten, maar hij pakte het kind af en zei dat ze haar nooit meer zou zien, als ze wegging. Radeloos kwam ze naar de praktijk. Veilig Thuis was er na het zien van de beelden snel klaar mee. Nooit duurde dit keer een paar uur, het dochtertje werd onder politiebegeleiding opgehaald en beiden werden naar een veilig onderkomen gebracht.

De goden raakten verveeld door al deze misère en besloten een engel te sturen. Haar schoonvader had lucht gekregen van het gebeurde en wilde haar graag spreken. Bij het zien van de opname trok hij wit weg en toen hij bij het laatste deel tussen zijn klappen en haar smeekbedes zijn kleindochtertje doodsbang hoorde roepen: ‘Papa niet doen, papa is stout’, brak hij. Weer enigszins bij elkaar geraapt zei hij: ‘Ik vind het vreselijk dat je dit moet meemaken. Als je besluit bij hem weg te gaan, zullen je schoonmoeder en ik zorgen dat je zonder een cent schuld weg kan. en we zullen alles doen wat nodig is om jullie te helpen een nieuwe toekomst op te bouwen. Maak je over mijn zoon geen zorgen: hij zal je niet meer lastig vallen, dat garandeer ik.’

Ze wist, dat hij haar respecteerde en als zijn eigen dochter beschouwde, want ze hadden veel gemeen. Ook wist ze dat hij een selfmade man was, gehard door een vreselijke jeugd, en iemand met wie je maar beter geen ruzie kon krijgen. Die ruzie had haar aanstaande ex-man nu gekregen, en ze wist ook dat de zoon geen partij was voor de vader.

‘Het was alsof er toen een rotsblok van me afviel’, zei ze toen ze afscheid kwam nemen. Ze ging verhuizen naar buiten de stad. De sprankeling en levenslust waren goeddeels terug. Ik ging haar missen. Twee weken geleden kreeg ik een brief van haar. Het ging haar goed. De relatie met haar ex was ietwat genormaliseerd en er was een voorzichtige omgangsregeling gestart onder toeziend oog van haar schoonmoeder. Ook was er een nieuwe man in haar leven, sterk en zorgzaam. Die sloeg, schreef ze met humor, alleen zijn armen om haar heen. Ze bedankte me voor alles, maar vooral voor Kees, die haar redding was geweest.

Nu geloof ik in God noch goden (alleen als stijlfiguur), maar toen heb ik voor de zekerheid tot hen allen gebeden: ‘Wees haar genadig en laat licht op haar pad schijnen, alstublieft.’