Wat zet je in beweging?

‘Ik beweeg genoeg!’ Ze neemt een hap lucht en voegt toe: ‘want ik laat de hond uit.’ Haar blik zegt: ‘Als u terug blaft, bijt ik.’ Sprakeloos staar ik haar aan. Haar 45-jarige lijf klemt tussen de armleuningen van de spreekkamerstoel; bij elke ademteug zwelt het omhoog. Genoeg beweging?! Mijn gedachten wil ik niet hardop zeggen, maar ze zijn waarschijnlijk van mijn gezicht te lezen.

‘Mijn knieklachten worden door dokters veel te makkelijk op overgewicht gegooid’, gaat ze strijdbaar verder. ‘Maar als kind had ik al overgewicht en toen had ik geen zere knieën. Dus dat kan het niet zijn.’

Dit consult vond jaren geleden plaats. Hoe mijn uitleg over artrose, spierconditie en leefstijl landde? Ik schrijf graag sprookjes, maar het einde: ‘ze huppelde mijn spreekkamer uit en leefde nog lang en gelukkig’, was het niet. Haar gedachtegang bleef bij mij achter.

‘Ziekmakende logica’, noem ik het. Iedereen is bij tijd en wijle patiënt. Kritisch in de spiegel kijken maakt ons lijden pijnlijk duidelijk. Hoe krijg je iemand in beweging? Wat gaf mijzelf de zet tot afvallen? In 2018 loosde ik 15 kilo overgewicht. Ik weet het eurekamoment nog exact. Denk ik. Het was een zomerse lentezondag. Ik lag op de loungebank in onze tuin, nam een slok kriekbier en bladerde door Medisch Contact. Mijn geheugen vermeldt een omkaderde boodschap: ‘de denker des Vaderlands is 30 kg afgevallen’. ‘Dat kan ik ook! Als een denker het doet, kan een doener het zeker!’ Prompt verbande ik snoep en koekjes en ik intensiveerde mijn sportprogramma.

Mijn herinneringen maken me nieuwsgierig naar het artikel. Welke woorden veroorzaakten zo’n ommezwaai? Ik google zoektermen, maar ik twijfel over mijn hit. Is dit het?!

Het blijkt een uitgebreid interview, geen kadertje. ‘De werkelijkheid is niet helder te maken’, vermeldt de titel. Daaronder: ‘denker des vaderlands René ten Bos raakt graag het spoor bijster’. Ik zie nergens het woord afvallen staan, maar begin te lezen.

Het artikel is een prikkelende verhandeling over de eroderende positie van medisch professionals, complexiteit duiden, durven verdwalen, de onaantrekkelijkheid van feitelijke waarheden – dit thema rakelt mijn gedachten over waarheid versus waarde op, is tijdens die lentezondag het zaadje in mijn brein geplant? – en daar, eindelijk, een stuk over obesitas:

‘“Sommige ziekten, zoals obesitas, zijn behoorlijk zelf-illusior, mensen houden zichzelf voor de gek.” Hij weet het uit eigen ervaring en zegt, terwijl hij een bollende beweging voor zijn buik maakt: “Ik ben zelf zo dik geweest; 35-40 kilo zwaarder dan ik nu ben. Ik heb lang tegen mezelf gezegd dat het allemaal niet zo erg was, dat ik helemaal niet zoveel at en dronk.”’

Dan vertelt Ten Bos dat filosofen bekend staan om hun slechte eetgewoontes. Hij betreurt de druk op mensen – ethisch en economisch – om op zichzelf te letten en gezond te zijn. Hij vindt voorlichtingscampagnes prima, maar gunt mensen hun fundamentele zwakte…

Terwijl ik jaren geleden dit artikel consumeerde, bleef alleen de regel over ‘afvallen’ plakken in mijn brein. Gelukkig. Het zette een actiepotentiaal in beweging.