Wat ik van patiënten leer

Bij het eten kregen we ruzie. Ik had commentaar en Dineke, mijn vrouw, kan niet tegen kritiek. Vind ik. Zij heeft een andere versie, maar die klopt niet. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat zij met evenveel kracht vindt dat mijn versie niet klopt.

Vermoedelijk is er voor beide belevingen iets te zeggen. Er is meer gevoel dan er in de wereld past. Onze grensconflicten kunnen snel oplaaien en dat terwijl ik haar ’s ochtends nog wel een foto had geappt van een bordje dat ik was tegengekomen.

Toen we tot bedaren waren gekomen, vroeg Dineke: ‘Wat heb je gedaan vandaag?’ Ik vertelde haar over mijn gesprek met een man met dwang. Hij had me benaderd omdat hij een lezing van mij had gezien en hij had geprobeerd mijn boek te lezen. Dat laatste lukte amper door zijn dwangstoornis. Hij had me al een keer gebeld en zich toen goed begrepen gevoeld en wilde graag een keer een echt gesprek. Ik doe dat van harte maar ik zeg er wel altijd bij dat ik geen wonderdokter ben. Ik wil geen valse verwachtingen wekken. We hadden afgesproken in Utrecht. Ik had daar ’s ochtends een vergadering en kon hem dan daarna spreken ergens op het station. Dat scheelde hem een eind reizen. Zijn verhaal was schrijnend. Hij was nu 44 jaar en zijn dwang was begonnen op zijn twaalfde, met smetvrees. Op zijn vijftiende was hij met zijn jongere broertjes en zusjes en zijn moeder gevlucht uit Afghanistan. Als oudste zoon lag de verantwoordelijkheid bij hem. Na twee jaar en vele ontberingen en verschrikkingen waren ze in Nederland terechtgekomen. Daar had hij in korte tijd Nederlands geleerd, zijn VWO gehaald, maar toen gooide de dwang roet in het eten en maakte hem het studeren onmogelijk. Hij zette de tering naar de nering en werd muzikant, maar ook dat werd door zijn dwangproblematiek op een gegeven moment onmogelijk. Hij kwam thuis te zitten, maar zocht weer ander werk. Op de dag dat hij een vaste aanstelling zou krijgen, werd hij getroffen door een ernstige hartaanval, in de jaren daarna gevolgd door nog twee. Sommige mensen blijft weinig bespaard. Werken werd helemaal onmogelijk en het gebrek aan afleiding maakte de dwang nog veel erger. ‘Het is er altijd, de hele dag, van opstaan tot slapen gaan. Ik ben niet een type voor zelfmoord, maar het is in feite niet leefbaar’, zei hij. ‘Als het leven zou stoppen, zou dat een verlossing zijn. Mijn broertjes en zusjes zijn allemaal goed terechtgekomen. Die hebben mij niet meer nodig. Alleen voor mijn moeder zou ik het wel erg vinden.’ Er klonk geen enkele bitterheid in zijn stem, geen enkel verwijt. Hij had alle behandeling gehad die er is, maar het had hem niet wezenlijk geholpen. Daarover zei hij: ‘Allemaal lieve mensen die hun uiterste best voor me gedaan hebben.’

‘Zo ruimhartig’, zei ik tegen Dineke en tegelijkertijd drong tot ons allebei door dat we ons moesten schamen voor onze kleingeestigheid van daarvoor.

Hij heeft binnenkort weer een gesprek voor diepe hersenstimulatie. Drie jaar geleden ook al, maar toen vonden ze dat hij eerst nog meer moest doen aan het verwerken van de trauma’s uit zijn verleden. Dat heeft hij trouw gedaan, maar de dwang is er niet minder door geworden.

‘Ik vraag niet, dat het helemaal overgaat, maar ik hoop op een klein beetje peace of mind.’ Wat hoop ik met hem, dat hem dat gegund is. Hij verdient dat zo. Als ik nou nooit meer kleinzielige ruzies maak. Zou dat helpen?