Waar het hart vol van is…

Er zijn talloze gezegden met betrekking tot het menselijk lichaam: een onderbuikgevoel hebben, met het hoofd in de wolken zijn, door merg en been gaan en op de zenuwen werken. Daarbij wordt een relatie tussen emotie en een lichamelijke sensatie beschreven, herkenbaar uit het dagelijks leven. Mensen krijgen diarree voor een belangrijke presentatie of rillingen van een arrogante collega. Het orgaan dat in de volksmond toch wel het meest gerelateerd is aan het sentiment – dat is het hart. Niet alleen in de volksmond, heb ik afgelopen maand ervaren. Een gebroken hart en hartzeer bestaan echt.

Een hardwerkende adipeuze pizzabakker wordt per ambulance binnengereden met een STEMI. De risicofactoren worden standaard uitgevraagd maar het ecg wekt de vraag hoelang hij al klachten heeft. Reeds anderhalve dag heeft de restauranteigenaar een typische pijn op de borst. Pas bij aanhoudend braken, zweten en bleek zien trok hij aan de bel. Wat blijkt: de klachten ontstonden na het nieuws dat er drie jonge familieleden zijn overleden in Israël. Hij dacht dat zijn klachten gerelateerd waren aan rouw en stress. Een totale occlusie van de LAD wordt gestent.

Toevallige samenloop van omstandigheden? Ik denk het niet.

Een man van 50 wordt opgenomen na een out-of-hospital cardiac arrest op basis van ventrikelfibrilleren. Wegens postanoxische encefalopathie is lange tijd geen anamnese mogelijk. Intussen blijkt er geen sprake van coronairlijden en de echografie en MRI zijn normaal. Geen verklaring dus. Eenmaal hersteld vertelt de patiënt dat hij een week voor het event zijn vrouw heeft verloren aan een hersenbloeding. ‘Die hartstilstand is veroorzaakt door emoties’, zegt hij. Ook volgens zijn familie is het duidelijk: dit komt door stress.

Milde stress verbetert de prestaties. Te veel stress geeft echter een verscheidenheid aan negatieve symptomen. Iedereen weet wat stress is, maar omschrijf het maar eens. Stress gaat over controle, langdurige inspanning en emoties. Een staat van arousal, van fight en flight. Iets met het immuunsysteem, de stolling en de hemodynamiek. De takotsubocardiomyopathie is hét voorbeeld van de invloed van stress op het hart. Een zichtbare afwijking vind ik heel prettig in het vage veld van stress en emotie. De takotsubocardiomyopathie is vernoemd naar een Japanse keramieken pot waarmee inktvissen werden gevangen, doordat de vorm van de aangedane ventrikel hierop lijkt. Het ‘gebrokenhartsyndroom’ of ‘het viskruikinfarct’ is nog niet geheel pathofysiologisch verklaard. Zo ook de STEMI en cardiac arrest van mijn patiënten niet. Eén ding is zeker: de emoties om het verlies van hun dierbaren werden deze patiënten bijna fataal.

Bij oudere stellen komt het vaker voor dat de ene partner vlak na de ander overlijdt. Dat is zo ongrijpbaar, maar tevens zo logisch. Ik besef maar weer: we hebben niet alles in de hand. Daarover wilde ik even mijn hart bij u luchten, bedankt.