Blogs & columns
Blog

Vijf misverstanden over faillissement ziekenhuis

48 reacties

Het failliet van de MC Groep en daarmee van zowel MC Slotervaart als de IJsselmeerziekenhuizen is een feit. De afgelopen week heb ik zoveel desinformatie zien langskomen dat ik in deze blog de vijf meestvoorkomende op een rijtje heb gezet.

De misverstanden ontstaan ook omdat veel media vrijwel uitsluitend aandacht hebben voor de patiënten (ik denk dat ze allemaal wel geïnterviewd zijn inmiddels) en de werknemers. Nu is die aandacht uiteraard terecht (het was een schrik voor velen en de emoties zijn begrijpelijk), maar er is wel balans in de berichtgeving nodig; vooral omdat we niet alleen 17 miljoen bondscoaches maar net zoveel zorgexperts lijken te hebben. Overigens waren er ook goede uitzonderingen, dus heus geen exclusieve kommer en kwel.

1. Ziekenhuizen kunnen/mogen niet failliet gaan

Een ziekenhuis is geen bedrijf waar het gaat om koude stenen en harde pegels. Deze zin heb ik in veel gedaanten zien langskomen. Burgers, patiënten, artsen en verpleegkundigen vinden het heel moeilijk om het zakelijke van het zorginhoudelijke te scheiden. Begrijpelijk, omdat je het in de spreekkamer of op de operatietafel niet over geld wilt hebben. Maar net als een woningcorporatie of een school heeft ook een ziekenhuis een zakelijke kant. Als die kant verwaarloosd wordt, dreigt onnodig veel premie- of belastinggeld verspeeld te worden, wat ten koste gaat van andere zorg of de burgers rechtstreeks in hun portemonnee raakt.

Ziekenhuizen moeten daarom ook failliet kunnen gaan. Liever hebben we dat niet uiteraard. Een faillissement is de hardste vorm van sanering en komt alleen in beeld als zachtere vormen niet meer werken. In het geval van de MC Groep is echt heel veel geprobeerd, maar het mocht niet baten.

2. En de banken dan?

Veel mensen snappen niet dat de overheid wel banken redt, maar ziekenhuizen ‘laat barsten’. Eerst even over die banken. Het is terecht dat er veel onvrede is ontstaan omdat belastingbetalers bleken op te draaien voor de redding van banken. Er zijn wel een paar nuanceringen te maken. Ten eerste ging DSB wel degelijk failliet. Ten tweede hebben ABN en ING het geld inmiddels met rente terugbetaald. Ten derde was het resolutiesysteem niet op orde en heeft men inmiddels met een zogeheten ‘bail-in’-systeem ervoor gezorgd dat de schade bij een eventueel nieuw faillissement eerlijker verdeeld wordt over de diverse betrokken partijen. Belangrijker misschien nog is dat het omvallen van een grote bank enorm veel schade berokkent aan het financiële systeem. Of we dat nu leuk of niet leuk vinden, het is een feit en het is tevens een feit dat dit niet voor ziekenhuizen geldt, zeker niet voor het Slotervaart dat in een gebied met overcapaciteit ligt.

3. Waarom zo snel?

Een deel van de mensen had nog wel begrip voor het faillissement zelf, maar niet voor de manier waarop dat ging. Ook dat snap ik wel, al is het voor de zorgverzekeraars erg ingewikkeld. Op een moment dat een ziekenhuis uitstel van betaling aanvraagt, gaat een bewindvoerder kijken hoe de vlag erbij hangt. Men trof toen allerlei onbetaalde rekeningen aan, sommige inhuurkrachten bleken al maanden niet betaald te zijn. Leveranciers van medicijnen en hulpmiddelen kwamen hun spullen halen en vooral de zzp’ers (die van sommigen zelfs de schuld kregen, hoe gek kan het worden) kwamen niet meer opdagen. Op zo’n moment is het zorgtechnisch niet langer verantwoord een ziekenhuis open te houden, hoe vervelend dat ook voor betrokkenen is. De gifbeker moet dan zo snel mogelijk leeg, opdat de curator nog orde op zaken kan stellen en patiënten zo snel mogelijk elders terechtkunnen.

4. Patiënten en werknemers zijn de dupe

Op korte termijn is een chaotische situatie heel onplezierig voor betrokkenen. Vooral voor de goedlopende afdelingen van de ziekenhuizen moet het wrang zijn van het ene op het andere moment niet te weten waar je aan toe bent. Daar staat tegenover dat gezien de krapte op de arbeidsmarkt vrijwel alle werknemers wel een baan elders zullen vinden op korte termijn en het tevens voor de hand ligt dat naburige ziekenhuizen succesvolle afdelingen zullen overnemen. Ik wil niets afdoen aan de emoties van het moment, maar de disproportionele media-aandacht voor de ‘zielige patiënten en werknemers’ mag wel in perspectief geplaatst worden.

5. Marktwerking is mislukt!

Terwijl de medewerkers het pand verlieten met de tranen nog in de ogen, kregen de mensen al SP-foldertjes in de handen gedrukt en lastiggevallen met de anti-marktriedel. Ik vind het frappant dat dezelfde partijen die vooraan in de rij stonden om te klagen over belastinggeld dat aan banken zou worden ‘verkwist’ nu als een soort morele compensatie belasting- of premiegeld in een bodemloze put willen storten onder het mom van min maal min is plus. Ook frappant is het totale zwijgen over de misstanden bij de ziekenhuizen door dezelfde partijen. Of over schuldeisers, onder wie kwetsbare zzp’ers, die naar hun geld kunnen fluiten. De partijen kunnen hun politieke kapitaal beter investeren in het stellen van vragen zoals waarom een ziekenhuis dat ooit vanuit ideologische motieven is opgericht een bestuursvoorzitter (Willem de Boer) had die ook voor 0,75 fte op de loonlijst stond bij een ander ziekenhuis en daarmee de wettelijke beloningsnorm overtrad. En zo zijn er nog wel wat dingen te noemen. Maar het klagen over die harteloze zorgverzekeraar was kennelijk wat makkelijker. Het doet me denken aan een Volkskrant-artikel van zo’n twintig jaar geleden met de kop ‘Notaris failliet: marktwerking mislukt’. Toen dacht ik meteen: mislukt? Geslaagd!

Slotervaartziekenhuis marktwerking faillissement
  • Marcel Canoy

    Marcel Canoy is hoogleraar gezondheidseconomie en dementie aan de VU in Amsterdam, adviseur van de Autoriteit Consument en Markt, lid van de Adviescommissie Pakket van het Zorginstituut en hij schrijft columns voor www.socialevraagstukken.nl.  

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.