Verlichting, inzicht en versmelting met het hoogste

Dieke ligt op de grond, kronkelt en schokt, en haar lichaam kromt zich in een arc de cercle. Haar handen in athetosestand. Boven en achter haar staat Marianne, die trekkende en bezwerende bewegingen maakt in de lucht, alsof ze lange draden uit het lichaam van Dieke trekt. Een hedendaags tafereel op FaceBook in de groep over tantra.

Insiders knipperen er niet van met de ogen. Psychiatrisch geschoolde outsiders zullen een hysterisch acces vermoeden, zoals voor het eerst beschreven door de grote Franse neuroloog Jean Martin Charcot (1825–1893).

Kundalini komt van het woord ‘kunda’, dat betekent spiraal in het Sanskriet. Het woord heeft duidelijk verwantschap met ‘cauda’. Het is volgens de oude overleveringen de levensenergie die opgerold als een slang zich ergens op het niveau van ons sacrum bevindt. Als die energie omhooggaat naar het hoofd, ontstaan verlichting, inzicht en versmelting met het hoogste. Vandaar dat velen zich bezighouden met technieken om die energie te laten ontwaken en op te laten stijgen in ons lijf. Kundaliniyoga is daar een voorbeeld van.

De kundalini-ervaring is een fenomeen dat in spirituele kringen momenteel om zich heen grijpt. Het vormt een onderdeel van die kundaliniyoga. Omdat ik vrij onlangs een yogateachersopleiding mocht afsluiten, kom ik regelmatig in aanraking met deze vorm van energetische yoga.

De psychiater Greenwell publiceerde in 1995 in een speciaal boek over dit onderwerp een aantal opvallende gedragingen, bewegingen en sensaties bij mensen die zich bezighielden met het ontwaken van hun kundalini-energie. Ze beschreef enkele boeiende manifestaties van dit kundaliniontwaken, zoals de zogenaamde pranische bewegingen; dat zijn onwillekeurige schokkende en spastische bewegingen en vibraties in de spieren. Ook wees ze op het spontaan uitvoeren van hele speciale yogahoudingen (asana’s) of yogahandhoudingen die mudra’s genoemd worden. Hand in hand met deze lichamelijke uitingen komen ervaringen voor die duiden op mystieke bewustzijnstoestanden, zoals gevoelens van eenheid en intense sereniteit.

Het kronkelen en schokken en vibreren van Dieke die daar op de yogamat ligt, is een directe illustratie van kundaliniverschijnselen.

Het begrijpen van dit soort manifestaties is mijns inziens enorm belangrijk voor de geneeskunde. Het zijn aspecten van een door ons artsen vergeten of verdrongen deel van transpersoonlijke fysiologie en psychologie. Mijn interpretatie hier kan niet anders dan kort door de bocht zijn. De essentie van een deel van onze corticale activiteiten bestaat uit inhibitie: remming. Deze rem is bijvoorbeeld oplosbaar door ademhalingsoefeningen uit de yoga. Door de hypocapnie ontstaan spasmen in de kleine slagaderen in de hersenen en de hogere corticale functies vallen gedeeltelijk weg (je netjes en aangepast gedragen). Dan kunnen corticaal lager georganiseerde bewegingen zich manifesteren, zoals extrapiramidale bewegingen op basis van athetose, dystonie, tremoren en spierspasmen. Tijdens de Japanse moderne Butoh-dans worden deze bewegingen bewust opgewekt. In de moderne lichaamsgerichte traumarelease vind je dezelfde fenomenen.

Wat hebben deze verschijnselen gemeenschappelijk? Dat je je na een sessie herboren voelt. Dat een last van je schouders gevallen is. Dat je een traumablokkade opgeruimd hebt.

Wij denken misschien dat we rationele wezens zijn en dat ons heldere denken altijd prevaleert. Maar dat is onjuist. We zijn een complex body-emotie-mindsysteem en om onze natuur beter te begrijpen, verdienen exotische activiteiten als Butoh-dans, kundaliniyoga en traumarelease veel meer aandacht!