Time-out of teambespreking?

Sedert tien jaar verrichten wij op de operatiekamer een time-out voordat we het mes hanteren. Terwijl de patiënt nog wakker op tafel ligt, checken we diens naam, geboortedatum en allergieën, het type operatie en natuurlijk ... de juiste zijde, waar de dag van tevoren al een kruis op is gezet.

Chirurg en schrijver Atul Gawande is de uitvinder van dit fenomeen en begon in 2007 een onderzoek om te bepalen of een checklist van negentien items de hoeveelheid menselijke fouten tijdens operaties zou kunnen verminderen. Hij paste deze controlelijst toe in ziekenhuizen in onder andere India, Canada, Tanzania en de Verenigde Staten. De resultaten waren indrukwekkend: het sterftecijfer daalde aanzienlijk alsmede de chirurgische complicaties.

Wij Nederlanders,historisch gezien dol op papierwerk,  ontwierpen hierna zelfs een volledige ‘papieren reis’ van een patiënt – de Surpass-procedure – van opname tot ontslag.  (Leverde ook weer een mooie leerstoel op!)   

Ondanks dat de naam van de patiënt tijdens deze ‘reis’ nu zo`n zesmaal gecheckt werd (soms begint de patiënt aan de eigen naam te twijfelen), leidde ook dit systeem weer tot een opvallende afname van complicaties en mortaliteit, … aldus diezelfde onderzoekers.

Vandaag de dag kunnen we ons nauwelijks nog voorstellen zonder deze time-out gewerkt te hebben. Toch kan er aan het menselijke deel van de procedure nog wel wat gesleuteld worden.

Even het perspectief veranderen. Stel ik word zelf geopereerd. ’s Ochtends ga ik in mijn blauwe hemd naar de operatiekamer. Ik heb de ‘reis’ volbracht en schuif rillend met mijn blote achterwerk de smalle operatietafel op. Om mij heen staat een grote cirkel met mensen. Ik kan maar één ding denken: ‘Maak me in slaap, ik heb het koud en sta stijf van de stress.’  

Maar nee hoor, zo zijn we niet getrouwd meneertje, veiligheid voorop: eerst de time-out!

Mijn dokter, de chirurg, die ik ook al op de polikliniek én op de afdeling heb ontmoet, neemt het woord. Met schaamte vraagt hij naar mijn naam (zevende keer) en geboortedatum. Vervolgens neemt hij rustig het instrumentarium door waarmee ze me straks zullen opensnijden en bewerken (‘is de stapler aanwezig?’) en terloops worden de ‘kritieke momenten’ – waarop mijn leven kennelijk aan een dun draadje hangt – nog even benoemd en wordt gecheckt of de antibiotica wel zijn meegekomen. De namen van de teamleden worden nagegaan en boven mijn hoofd worden ongemakkelijk nog wat handen geschud. Ik lig ondertussen op tafel naar dit gruwelijke schouwspel te kijken en te luisteren terwijl de ‘kritieke momenten’ nog door mijn hoofd echoën.

Als we nu toch altijd weer die vervelende vliegwereld-vergelijking van stal moeten halen: daar zit de klant ook niet in de cockpit de kritieke momenten mee door te nemen.

‘Boven de Alpen kan het wel spoken, moeten we de noodlandingprocedure nog even doornemen? We kunnen vertrekken, wat had u in de koffie?’

Teambesprekingen en time-outs zijn twee verschillende dingen. Laten we de patient, nadat we zeker hebben gesteld dat hij/zij de juiste persoon is en komt voor de juiste operatie, lekker snel laten slapen. Met de woorden: ‘Kiest u nu maar een mooie droom uit!’