Tegenstrijdige tendensen - Henriëtte van der Horst

Artsen, andere zorgverleners, zorgverzekeraars, beleidsmakers, subsidiegevers, allemaal hebben we er de mond vol van. We stellen de patiënt centraal, laten ons door hun vragen sturen, we leveren zorg op maat, we doen aan gezamenlijke besluitvorming, we bevorderen de patiëntenparticipatie en ga zo maar door.

Je zou haast denken dat onze patiënten en cliënten het gevaar lopen doodgeknuffeld te worden, zoveel liefde en aandacht hebben we voor hen en hun noden en wensen in onze onderzoeksvoorstellen, rapporten, beleidsnota’s en niet te vergeten: reclamecampagnes. De strijd tussen de zorgverzekeraars barst binnenkort weer los, als de premies voor volgend jaar bekend worden en reken maar dat de patiënt als zorgverzekerde weer mooie worsten op maat voorgehouden worden.

Wat er werkelijk gebeurt, staat daar toch wel ver vanaf. We worden als artsen steeds vaker, door de zorgverzekeraars, door de inspectie, door onze eigen beroepsverenigingen en accrediteringsnormen afgerekend op het werken volgens richtlijnen, protocollen, standaarden en het werken met SOPjes (standard operating procedures). Dat verhoudt zich toch wat moeizaam tot het centraal stellen van (de vraag van de) patiënt.

Ik ben helemaal niet tegen standaarden en protocollen. Daarin vastleggen wat de stand van wetenschap is, wat zinvolle aanbevelingen zijn, is prima en heeft ons veel goeds gebracht. Maar heel vaak zijn er allerlei heel goede redenen om er gemotiveerd van af te wijken. Overigens was dat ooit de essentie van evidencebased medicine: het combineren van klinische expertise met het beschikbare bewijs en de wens/specifieke karakteristieken van de patiënt. Alleen dat mag steeds vaker niet meer. Als we als huisartsen niet al onze diabeten in een ketenzorgprogramma hebben en hen aan de tucht van het driemaandelijks meten onderwerpen, dan leveren we geen goede zorg en dan heeft dat financiële repercussies. Terwijl een aardig deel van de mensen met diabetes uitstekend in staat is om zelf bij te houden of alles nog goed gaat. Dat is iets dat we ook graag bevorderen: zelfmanagement, empowerment. Wat staat er nu centraal: de patiënt of het protocol?

Een andere tegenstrijdigheid die zich steeds vaker voordoet komt voort uit het selectieve inkoopbeleid van de zorgverzekeraars dat voor de meeste mensen niet te volgen is. Zorgverzekeraar A koopt de zorg voor aandoening P niet meer in bij ziekenhuis X, want dat levert onvoldoende kwaliteit, maar wel bij ziekenhuis Y want dat levert goede zorg. Zorgverzekeraar B koopt de zorg voor diezelfde aandoening P niet in bij ziekenhuis Y want dat voldoet niet aan hun norm, maar wel bij – u raadt het al – ziekenhuis X, want die heeft de zorg op orde. Fijn dat de goed geïnformeerde patiënt centraal staat en mag kiezen bij welke zorgverzekeraar hij zich verzekert en nu helemaal weet waar hij goede zorg kan krijgen.

Henriëtte van der Horst