Taalbarrières doen we niet moeilijk over
13 reacties‘Mevrouw spreekt geen Nederlands en gebrekkig Engels. Haar partner vertaalt.’ In het ziekenhuis waar ik werk is het meer regel dan uitzondering dat we ons best moeten doen om een taalbarrière te overbruggen. We doen er niet moeilijk over. Af en toe een tolkend familielid, Google Translate, handgebaren of een woordje over de grens.
We doen er niet moeilijk over – afgezien van de polimedewerker die me laatst over haar toeren opbelde dat ze de patiënte niet kon verstaan voor de preoperatieve screening. En dat mevrouw te beroerd was om à la minute naar het ziekenhuis te komen met een tolkend familielid. Ze had mevrouw dus maar gezegd dat de screening niet doorging. Mevrouw helemaal over haar toeren, die dacht dat de operatie was afgezegd. Ik kon haar overigens prima verstaan met korte zinnetjes Nederlands. Jammer, want ik had mijn beste beentje al voorgezet en was benieuwd hoe ver ik zou komen door de telefoon in mijn Middeleeuws beschaafd Arabisch.
Hoe dan ook, we doen er niet moeilijk over. Ik stap de kamer in en begin het gesprek in het Arabisch.
‘Ik – dokter,’ zeg ik plompverloren. Beginner zijn in een taal betekent helaas dat er van nuance nog geen sprake is. Duidelijk is het wel. Ik vraag mevrouw of ze haar baby goed voelt bewegen, bloedverlies heeft gehad, allergieën of ziektes heeft en of ze pijn heeft. Ze begint terug te praten, maar zodra ze meer dan ‘ja’ of ‘nee’ antwoordt op mijn vragen kijk ik hulpeloos haar man aan. Hij vertaalt voor me en ik word wijs uit haar woorden. We maken een plan voor pijnstilling tijdens de bevalling en ik begin achter de schermen het één en ander te regelen.
Wanneer ik terugkom op de kamer is er chaos. Ze heeft pijn, de ruggenprik werkt nog onvoldoende en meneer vergeet telkens de dingen die ik tegen haar zeg te vertalen. Mijn drie woorden Arabisch reiken niet ver genoeg om haar te kunnen uitleggen dat we remifentanyl ter overbrugging kunnen starten, maar dat dit wel binnenkomt bij de baby, maar ook snel weer uitgewerkt is en dat we het op tijd zullen stoppen bij de uitdrijving zodat de baby er geen last van zal hebben bij het ademhalen. Dan komt de anesthesist binnen en begint in het Engels. Mevrouw blijkt dit gewoon te verstaan. ‘I don’t speak much English, mais j’ai étudié le Français à l’université.’
Meer van Rachel de Jong
C.J. van 't Land
Voorzitter KAMG, Eindhoven
Toegang tot zorg is een mensenrecht – ook met taalbarrière
Naar aanleiding van deze blog in Medisch Contact over taalbarrières in de zorg maken wij ons grote zorgen. De beschreven situaties – een geweigerde afspraak, een bevalling vol paniek, de a...anstaande vader die verweten wordt dat hij niet adequaat vertaalt – laten zien dat taalbarrières in Nederland nog steeds leiden tot onwenselijke en ernstige drempels in de zorg.
Toegang tot zorg is een fundamenteel mensenrecht, en het is de verantwoordelijkheid van elke zorgverlener om dit te borgen, ook als er sprake is van een taalbarrière. Het mag niet van toevallige taalvaardigheid of familieleden afhangen of iemand de juiste zorg krijgt. Inzetten van familieleden als tolk is zelfs sterk af te raden.
Gelukkig wordt naar verwachting binnenkort de richtlijn 'Omgaan met taalbarrières in de zorg en het sociaal domein' van kracht. Deze richtlijn biedt concrete handvatten om taalbarrières structureel en op professionele wijze aan te pakken. Vanuit KAMG hebben wij dit traject met volle overtuiging ondersteund en eraan meegewerkt. Wij hopen dat alle zorginstellingen deze richtlijn snel omarmen, zodat iedere patiënt – ongeacht taalvaardigheid – toegang heeft tot begrijpelijke en veilige zorg.
Karine van ’t Land, Voorzitter KAMG
Petra de Jong, Voorzitter AJN Jeugdartsen Nederland,
Namens KAMG Lid richtlijngroep Omgaan met taalbarrières
C.J. van 't Land
Voorzitter , Eindhoven
Nog een kleine aanvulling: inzetten van familieleden als tolk is sterk af te raden bij complexe, gevoelige of ingrijpende gesprekken.
Rachel de Jong
Auteur
Wat goed dat deze blog de belangrijke discussie aanwakkert over het belang van tolken in de zorg. Uiteraard moet in het geval van een onoverbrugbare taalbarrière een tolk worden ingeschakeld. Bij bovengenoemde casus bleek het niet nodig, maar zou and...ers zeker een goede indicatie zijn geweest. In het ziekenhuis waar ik werk wordt de tolkentelefoon inderdaad gewoon gebruikt en vergoed door het ziekenhuis. Dit valt ook onder onze plicht als zorgprofessional om aan de WGBO te kunnen voldoen.
De moraal van deze blog is dat we mensen heel vaak onderschatten. Wij zorgprofessionals reduceren mensen in onze overdracht soms onbedoeld tot wat ze niet zijn. Zo maken we mensen kwetsbaar. Misschien moeten we soms verder kijken naar wat mensen wél zijn: de patiënten die ik spreek zijn vaak meer dan drie talen machtig, alleen spreken wij zélf die talen niet.
[Reactie gewijzigd door redactie op 10-03-2025 10:14]
T.C. Hol
Huisarts
Mooi verhaal van patiënt onderschatten. .Zelf onderzoeken of mevrouw voldoende Nederlands, Engels of welke taal dan ook die je als dokter spreekt loont. Nu blijkt dat je in het Frans uitstekend met haar kunt praten. Haar studie zegt meteen iets over ...haar begripsniveau. Werkt alleen als de dokter nog voldoende Frans - of soms Duits -nog van school (en vakantie) kent.
C. Jansen
uroloog, Drachten
Sinds kort kunnen wij ook een tolkapparaatje gebruiken. Kosten: 289 voor 76 talen, 389 euro voor 82 talen.
https://vasco-electronics.nl/vertalers/?gad_source=1&gclid=EAIaIQobChMI1b6L1dv3iwMVWrODBx1_sBjcEAAYASAAEgIXO_D_BwE
J.H. van Kempen
Huisarts
Wat een goede tip. Ben je hier tevreden over?
C. Jansen
uroloog, Drachten
Ik heb alleen nog maar enkele malen Arabisch geprobeerd en dat voldeed goed. Helaas trof ik ook 2x iemand met een zeldzame taal waarin het apparaatje niet kon helpen.
S. Felix
arts
globaltalk.nl . Voor als ons beginnend Somali, Mandarijn of Lingala te kort schiet voor een goede anamnese of informed consent. Dag en nacht bereikbaar overigens.
Marike Ooms, huisarts, Nijeveen
https://www.zoschakeltueentolkin.nl/tolk-voor-ziekenhuiszorg
Ik kan vele perikelen schrijven over gevallen waar geen professionele tolk ingeschakeld werd. Heel veel fouten worden veroorzaakt in de zorg doordat er onvoldoende moeite wordt gedaan om p...atienten die geen (goed)Nederlands spreken goed te begrijpen.
Een man laten tolken die naast zijn vrouw staat die bezig is met bevallen....ik snap dat dit niet vloeiend gaat.
Ik hoop van harte dat de weg naar goede communicatie mbv een professionele tolk gevonden wordt.
Communicatie Adviseur, Utrecht
zoschakeltueentolkin.nl
Med spec np, Den haag
Is het niet raar dat niemand praat over het leren van Engels of Nederlands om je in dit land te kunnen redden en te kunnen leven?? Makkelijk gebruik maken van onze voorzieningen en geen moeite doen om de taal te leren? Hebben we dit nu gewoon geaccep...teerd?
H.A.M. van Haasteren
Huisarts , Leiderdorp
Ach, zolang ik tijdens mijn vakanties mijn landgenoten, met (dankzij de leerplicht) toch meestal aardig wat jaartjes onderwijs achter de rug, bij de spaanse ober gewoon in het nederlands een broodje knakworst hoor bestellen, zal ik de laatste zijn om... van buitenlandse patiënten te verwachten dat ze ons vreselijk moeilijke taaltje onder de knie krijgen. Dan maar a la Cruyff en van Gaal proberen er het beste van te maken, dan valt er soms ook best nog wat te lachen...
M. Ooms, Huisarts, Nijeveen
Het lijkt me niet aan de zorgverlener om te bepalen wanneer iemand de Nederlandse taal goed genoeg zou moeten kennen om hier goede zorg aan te kunnen leveren zonder het inschakelen van een tolk. Het is wel aan ons om te beoordelen of we goede zorg ku...nnen leveren en bijna altijd is dat alleen mogelijk met goede communicatie. Wanneer dat niet kan in de taal /talen die we zelf spreken, dan kunnen we kijken of dit wel kan met bv een professionele tolk.