Taal is zeg maar echt mijn ding

Beter goed gejat dan slecht bedacht, maar ‘taal is zeg maar echt mijn ding’. Van jongs af aan struikel ik over grammaticale fouten. Of voel ik me opgelaten als er Nederlands wordt gesproken, terwijl men zich in een internationaal gezelschap bevindt. Ik ben niet veel talen machtig, maar de talen die ik spreek, spreek ik goed. Bovendien ben ik van mening dat wanneer je een patiënt bejegent in zijn/haar eigen taal, dit leidt tot vertrouwen en geruststelling in de spreekkamer.

Vanuit mijn eigen specialisme als militair arts ben ik op diverse plekken in de wereld geweest. Gelukkig heb ik me altijd met ABN, Engels, Duits en handen en voeten kunnen redden. Natuurlijk heb ik ook zo mijn flaters geslagen. Zo zal ik nooit de wetenschappelijke presentatie in de Duitse academie vergeten. Na flink wat gestotter tijdens de statistiek sloot ik mijn verhaal af met: ‘Wissen Sie was? Las mal sitzen.’ Of de keer dat ik in Leeuwarden een Friezin zich bijna van onder liet ontkleden. Ik dacht dat ze klachten had van haar Mirena, terwijl het om migraine bleek te gaan. De Limburger die zichzelf een ‘Schiesser’ noemde, had ik al bijna bij het AMK gemeld. Hij bleek alleen maar bang te zijn (een ‘bangschijter’).

Onlangs stond ik krammetjes te verwijderen bij een Duitse patiënte na een heupoperatie die ze in Duitsland had laten uitvoeren. Ze vertelde over de botheid van deze specialist. Toen ik wilde zeggen dat hij zich gedroeg als een slager in het ziekenhuis, bleek ‘Schlager’ niet het juiste woord. Het werd niet veel beter middels ‘Wie nennt man das. Das Fleisch?’ Patiënte: ‘Sie meinen, meine Hüfte?’ Zojuist had ik haar heup bestempeld tot een homp vlees. Gelukkig kwamen we er daarna samen schaterlachend achter dat ik een ‘Metzger’ bedoelde. Taal leidt dus niet alleen tot vertrouwen en geruststelling, maar werkt ook drempelverlagend en kan het ijs breken.

Patiënten uit het Oostblok of Afrika vormen voor mij taalkundig een grotere uitdaging. Ik probeer het vaak middels Google Translate, maar ik weet nooit 100 procent zeker of de boodschap overkomt zoals ik die bedoel. Ook hier zal ik diverse flaters geslagen hebben, maar dan zonder dat ik me daar bewust van was. ‘Gelukkig’ kunnen huisartsen gedurende de eerste zes maanden dat iemand in Nederland een (voorlopige) verblijfsvergunning heeft gekregen en zich heeft ingeschreven in de praktijk, gratis gebruikmaken van de tolkentelefoon.¹ Hoe zit dat met de overige maanden en jaren? Natuurlijk zou het handig zijn als diegene Nederlands leert of gewoon nooit ziek wordt, maar we weten allemaal dat dit niet haalbaar is. Zelf wel eens geprobeerd in een halfjaar een andere taal machtig te worden? We zijn het erover eens dat iedereen recht heeft op zorg. Maar hoe kunnen we goede zorg leveren als we elkaar niet eens begrijpen? Dit is het zoveelste pijnpunt in de zorg dat niet van vandaag op morgen valt op te lossen. Zowel spreekwoordelijk als letterlijk zijn we tot die tijd aan handen en voeten gebonden.² Hoewel dit in de Nederlandse taal dan weer een contradictie is. Voor de medetaalpuristen onder ons. Toch knijp ik stiekem in diezelfde handjes, zodra het in Nederland wel goed geregeld wordt.

Bron 1: Internationale samhuisartsen voor gesprekken met statushouders. Beschikbaar via: https://www.tvcn.nl/nieuws/internationale-samhuisartsen-voor-gesprekken-met-statushouderse/

Bron 2: Spreekwoorden. Beschikbaar via: https://www.woorden.org/spreekwoord.php?woord=handen