Blogs & columns
Blog

System meltdown op het spreekuur

11 reacties

Maandagochtend negen uur. Buiten regent het. Binnen start een nieuwe dag. Voor me zit Kees. Het eerste ziektewetconsult van vandaag. Kees werkte voor een bedrijf met zelfsturende teams. Daar blijkt hij niet tegen te kunnen. Hij raakt het overzicht én de draad kwijt. Hij wordt dan rood, gaat hakkelen én loopt weg. Zijn verzuim is de laatste twee jaar enorm gestegen. Kees trekt het niet meer, maar de organisatie evenmin. Bij de zoveelste reorganisatie is Kees dan ook aan de kant geschoven. Kees is niet alleen de pineut, maar heeft zich ook ziekgemeld en zit daarom nu hier.

Je zou dit gedrag medisch kunnen duiden. Schot voor de boeg: autismespectrumstoornis. Moet Kees daarvoor nu wel of niet langs de psychiater? En wordt hij daar ‘beter’ van? Hij is dan wel verzekerd van gratis stempel. Maar voor je het weet transformeert dat stempel (ha fijn: erkenning!) in een stigma (hoe vervelend: ik ben besmet!). En zie daar dan maar weer eens vanaf te komen. Dat schijnt heel lastig te zijn. Alle juichverhalen uit de re-integratiewereld over omkering van beperkingen in ‘talenten’ ten spijt. Kees is pas vijftig en moet dus nog wel even mee.

Maar: is er eigenlijk wel iets mis met Kees? Gewoon een bijzondere medewerker, beetje teruggetrokken type: so what? Een uitgesproken nerd. Een detailfreak. Geen gezellige maar wel een vriendelijke vent – als je het hem niet te moeilijk maakt. En niet onbelangrijk: dit is toch 30 jaar goed gegaan? Tot aan die zelfsturende teams, dus.

Ik worstel. Wat is de kip, wat het ei. Maar ja: hier heb ik voor doorgeleerd, toch ? Laten we de zaak nog eens doorlopen. Of Kees kan niet meer meekomen én dat heeft een medische oorzaak – ik kies dan het meest passende label uit. Of mijn conclusie is dat Kees zich onvoldoende heeft aangepast aan de eisen van deze tijd. Tough luck! Sluit aan in de rij baanlozen. Jammer voor Kees, maar ik kan het werkloosheidsprobleem niet in mijn eentje voor hem oplossen.

Sla ik linksaf – medisch label – dan gaat Kees de verzuimbegeleiding in en kan er twee jaar worden uitgetrokken om hem te re-integreren. Hij komt daardoor financieel voorlopig niet in de problemen. Kosten voor de maatschappij. Het pamperen kent dan geen einde want Kees kan altijd terugvallen op zijn ‘stoornis’.

Ik kan ook rechtsaf slaan – de wereld verandert en jij dus wel of niet ook – onder het motto: niks aan de hand, gewoon iemand die niet meer op de werkplek past en dus de bakens moet verzetten. Kees moet subiet ander werk gaan zoeken. Daar staat hij dan. Geen ziekengeld. Op zijn vijftigste werkloos. De statistieken doen de rest.

Nu de hamvraag: is Kees mét medische diagnose nou zo’n heel andere vent dan zonder medisch label? En rechtvaardigt dat een compleet ander uitkeringsregime? Lijn 1: twee jaar compensatie voor ziekte, mogelijk gevolgd door een langdurige arbeidsongeschiktheidsuitkering. Lijn 2: pak ‘m beet twee jaar WW. Slechte arbeidsmarktkansen, waarna de bijstand lonkt, als ie daar al recht op heeft.

Halverwege ‘t spreekuur blijkt dat Kees een plaatsje in lijn 1 claimt. Hij is niet gek. Kwestie van gezond verstand en berekend gedrag. Als ik daar niet in meega, kan ik een forse dosis verzet verwachten. Ziek zijn blijkt toch lucratiever te zijn.

Do your job, Faas!

Ik pak stiekem het handboek verzekeringsgeneeskunde erbij. Op zoek naar het hoofdstuk: wat te doen bij een system meltdown?

Deze blog als PDF
Blogs
  • Jim Faas

    Jim Faas is verzekeringsarts, jurist, docent en onderzoeker.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • W.A. Faas

    verzekeringsarts, AMSTERDAM Nederland

    @oosterhoff2 Correctiebericht. Is het geen gedeeld dilemma? Het jammere is dat de linkerhand ( behandelaar) vaak niet weet wat de rechterhand ( bedrijfsarts of verzekeringsarts) denkt en doet en waarom. Andersom speelt dat natuurlijk net zo. Dit maa...kt het tot een complexer probleem dan het op 't eerste oog lijkt. Hoe komen we hieruit? Aan de voorkant (wel / niet labelen), aan de achterkant (wel / geen uitkering wegens ziekte)? In iedere casus steeds opnieuw diezelfde worsteling aangaan is niet aantrekkelijk. Voor hetzelfde geld wordt maatwerk dan willekeur. Is er een nieuwe weg?

  • W.A. Faas

    Verzekeringsarts, AMSTERDAM Nederland

    @oosterhoff2 Is het geen gedeeld dilemma? Het jammere is dat de linkerhand ( behandelaar) vaak niet weet wat de rechterhand ( bedrijfsarts of verzekeringsarts) denkt en doet en waarom. Andersom speelt dat natuurlijk net zo. Dit maakt het tot een com...plexer probleem dan het op 't eerste oog lijkt. Hoe komen we hieruit? Aan de voorkant (wel / niet labelen), aan de achterkant (wel / geen uitkering wegens ziekte)? In iedere casus steeds opnieuw diezelfde worsteling aangaan is niet aantrekkelijk. Is er een nieuHet jammere is dat de linkerhand ( behandelaar) vaak niet weet wat de rechterhand ( bedrijfsarts of verzekeringsarts) denkt en doet en waarom. Andersom speelt dat natuurlijk net zo. Dit maakt het tot een complexer dilemma dan het op 't eerste oog al lijkt. Hoe komen we hieruit? Aan de voorkant (wel / niet labelen), aan de achterkant (wel / geen uitkering wegens ziekte)? In vergelijkbare casus steeds opnieuw diezelfde worsteling aangaan is niet aantrekkelijk. Voor hetzelfde geld is maatwerk dan willekeur. Is er een nieuwe weg?

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Wanneer spreken we van een psychische aandoening? Als gedrag (statistisch) afwijkt van de norm, en een verstoring geeft van het functioneren en welbevinden. Dat alleen al is al niet altijd eenvoudig vast te stellen, maar er speelt nog iets. Wat als h...et verstoorde functioneren of welbevinden uitsluitend het gevolg zijn van de toevallige eisen in een bepaalde cultuur. Een dissident in de voormalige sovjetuinie werd opgesloten in de psychiatrie. Dat willen we niet. Maar als de eisen die aan zelfredzaamheid of concentratie gesteld worden nu zo hoog zijn, dat mensen niet meer mee kunnen komen. Hoe doe je ze dan recht? Een diagnose kan een erkenning zijn maar ook een vonnis. Lastige dilemma's, in de zorg al. Als het ook nog juridische of economische gevolgen gaat hebben lijkt het me helemaal moeilijk. Blij dat ik geen verzekeringsarts ben.

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Wanneer spreken we van een psychische aandoening? Als gedrag (statistisch) afwijkt van de norm, en een verstoring geeft van het functioneren en welbevinden. Dat alleen al is al niet altijd eenvoudig vast te stellen, maar er speelt nog iets. Wat als h...et verstoorde functioneren of welbevinden uitsluitend het gevolg zijn van de toevallige eisen in een bepaalde cultuur. Een dissident in de voormalige sovjetuinie werd opgesloten in de psychiatrie. Dat willen we niet. Maar als de eisen die aan zelfredzaamheid of concentratie gesteld worden nu zo hoog zijn, dat mensen niet meer mee kunnen komen. Hoe doe je ze dan recht? Een diagnose kan een erkenning zijn maar ook een vonnis. Lastige dilemma's, in de zorg al. Als het ook nog juridische of economische gevolgen gaat hebben lijkt het me helemaal moeilijk. Blij dat ik geen verzekeringsarts ben.

  • W.A. Faas

    Verzekeringsarts, AMSTERDAM Nederland

    Dank collega van Veelen! voor het rake betoog dat het dilemma in historisch perspectief plaatst. De vergelijking met hoe homoseksualiteit is 'gewaardeerd' in de afgelopen decennia spreekt DSM-boekdelen. Ik gun iedereen de (psychische) hulp en zorg d...ie nodig is. Wat mij stoort is dat de financiele compensatie zo volstrekt wisselt afhankelijk van wel of niet medisch 'labelen'. Daarmee wordt het het krijgen van een 'diagnose' een doel op zichzelf. Begrijpelijk, maar helpt het? Op de arbeidsmarkt blijkt diezelfde diagnose ook een fuik, waar maar moeilijk uit te komen is.

  • P.L. Ganani

    verzekeringsarts, ROTTERDAM Nederland

    Ik ga voor optie 3: de werkgever lijkt mij hier verantwoordelijk voor het op de juiste manier begeleiden van Kees. Ook een zelfsturend team dient de mensen met een handvat mee te nemen. Kees heeft het jarenlang gekund, dus betreft het een vorm van be...geleiding die in redelijkheid van de manager verwacht mag worden. Uitleg en eventueel scholing voor manager, wat voorlichting voor collega's, en Kees blijft. Een specifiek 'handvat' is geen ziekte, maar kan bij verkeerd gebruik tot ziekte leiden. En mogelijk is Kees gebaat bij een tijdelijke begeleiding door een (ASS) deskundige jobcoach die hem kan helpen het overzicht terug te krijgen, en zijn eigen bescheiden rol in het hele team te pakken. Dat hoeft echt niet met het label ziekte, ook gezonde werknemers kunnen coaching krijgen op vaardigheden die zij minder goed beheersen.
    De organisatie heeft dus 2 jaar geleden al veel kansen gemist, en dient die nu alsnog te corrigeren. In elk team dat 'zelfsturend' moet worden zitten mensen die dit niet aankunnen en extra coaching nodig hebben om het te leren.
    Wat ik mis in het hele verhaal, is het feit dat mensen met een 'label ASS' ook gewoon dingen kunnen leren, maar daar soms een andere benadering voor nodig hebben. Geef Kees dus de kans om alsnog deze vaardigheid te ontwikkelen in een individueel traject met een deskundige coach.
    Maar helaas, jij komt pas aan de beurt als de bedrijfsarts en de werkgever al deze kansen gemist hebben. Dat is dus de werkelijke ziekmakende factor voor Kees. Kun je het RIV nog afkeuren?

  • W.J. Duits

    Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland

    Participatie kan ook betekenen dat er aandacht en zorg nodig is voor diegenen die niet helemaal zelfstandig kunnen werken. Er zijn genoeg mensen die gewoon leiding nodig hebben om te kunnen functioneren. Het is door de eeuwen heen gebleken dat een ze...kere vorm van leiding toch tot de beste resultaten heeft geleid.
    Dus we kunnen nu wel iedereen "weg gaan gooien" die niet mee kan, we kunnen natuurlijk ook eens kijken of bepaalde ontwikkelingen wel wenselijk zijn.
    Met medicaliseren los je niets op, maar geen alternatieve mogelijkheden bedenken om te voorkomen dat dit type mensen uitvalt, lost ook niets op.

  • algra

    zelfstandig bedrijfsarts - adviseur- blogger, rotterdam

    Fraaie impressie over het 'nut' van medische labels: helder, herkenbaar en to the point. De medicalisering van maatschappelijke problemen zet zich definitief ? door. En hoe denken de beroepsverenigingen als NVAB en NVVG hierover ?

    Meer dan genoeg st...of tot nadenken. En: wat mag hun opinie zijn ? Probleem wat niet zo gemakkelijk in richtlijn of protocol te vangen is, lijkt het.

    Dolf Algra
    zelfstandig bedrijfsarts

  • W. van der Pol

    Ziekenhuisapotheker, Delft

    Zelfsturing? Erg ironisch in dit geval. Laat Kees voor zichzelf zorgen. En tegen de bedrijfsartsen zou ik willen zeggen: maak een App: handig voor alle werknemers, dan weten ze al vroeg waar ze aan toe zijn voor de frustratie toeslaat.

  • E. van Veelen

    bedrijfsarts, HOOGLAND Nederland

    Zeer herkenbaar dilemma.
    Iedereen moet maar meekunnen in de nieuwste ontwikkelingen, die steeds meer autonomie en zelfsturing van de persoon zelf vragen. Of moet ik zeggen zelfbeheersing. Ook ik zie de laatste jaren veel mensen uit zelfsturende team...s op het verzuimspreekuur die vastgelopen zijn – ze passen niet bij het nieuwe systeem en ontwikkelen daardoor klachten. Zonder diagnose zijn deze (ex)werknemers op zichzelf aangewezen. Er is geen andere (werk)plek meer voor ze. Kortom, “ze liggen eruit” in onze maatschappij. Een persoonlijk drama. En voor de maatschappij een verkwisting van talent en zeer gewenste arbeidskrachten.

    Je ziet eenzelfde probleem ook bij kinderen – steeds meer kinderen hebben de diagnose ADHD of ASS nodig om te kunnen krijgen wat zij nodig hebben voor hun ontwikkeling. Ze passen niet in het normale systeem en zonder diagnose zijn aanpassingen van het systeem naar deze kinderen toe onmogelijk.

    Ik zie echter ook licht aan het eind van de tunnel. Tientallen jaren geleden werd bijvoorbeeld de medische diagnose homo(filie) uitgedeeld, het stond in de DSM. De diagnose bood een zekere bescherming en gaf opening er weer bij te mogen horen in de samenleving – anders wachtte je het lot van uitschot zijn. Totdat de emancipatie van homo’s doorzette en zijzelf massaal opkwamen voor hun recht gelijk behandeld te worden. De maatschappij kwam met een passend antwoord. Sindsdien is het gelukkig geen psychiatrische stoornis meer. En zo zijn er meer diagnosen van vroeger die nu geen diagnosen meer zijn.

    We zitten middenin de overgang van verzorgings- naar participatiemaatschappij. Totdat die transitie is voltooid zullen diegenen die in het schootsveld liggen doorgaans een diagnose claimen – beter er nog bij horen dan buiten de boot vallen en op jezelf aangewezen zijn. Totdat die transitie voltooid is moeten wij blijven bepalen wie we redden van het schootsveld en wie er sterk genoeg is om zichzelf te redden.

  • S.J.A. Verbeek

    bedrijfsarts, COULLONS Frankrijk

    Herkenbaar en in Frankrijk dagelijks werk voor de bedrijfsarts. Bedrijven stellen steeds meer eisen en daardoor vallen minder "polyvalente" mensen van de rand af. Hier is geen ziekte. Kees zal niet kunnen veranderen. Kees moet daar gewoon weg, zonder... stempel of stigma. Met een nette ontslaguitkering en WW. Gelukkig kunnen wij dat hier simpel regelen als de werkplek een bedreiging voor de gezondheid vormt.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.