Shared decision making: zoek het lekker zelf uit

Bij het veelvuldig gebruik van de term ‘shared decision making’ moet ik altijd een beetje gniffelen. Niet omdat het concept niet waardevol zou zijn, allerminst. Maar meer om de term zelf. Vaak zegt namelijk een term als ‘shared decision making’ zoveel over de mensen die hem bedacht hebben.

In dit geval wij dokters, onze cultuur en wijze van denken. Het feit dat we het nu ‘hip en nieuw’ vinden om tegenwoordig samen met onze patiënt een beslissing te nemen en daar zelfs een Engels woord voor bedenken geeft juist onze achterstand aan. Het nieuwe woord wekt de suggestie dat we ‘samen beslissen’ historisch kennelijk nooit gedaan hebben (klopt) of zelfs nooit de optie overwogen hebben.

‘Hé Hans, ik heb een idee: we gaan juist samen met de patiënt beslissen!’ Een moment van briljantie. Hoe kom je erop? Met de patiënt! Dat we daar eerder niet aan gedacht hebben.

Om vervolgens het hoofd tussen alle andere modetermen boven water te houden, hebben de bedenkers hier ook weer een Engels sausje overheen gegooid (zie problem based learning en value based medicine etc.) zodat het beter landt in de wereld. ‘Shared decision making.’ Zo geregeld.

Maar eenmaal gelanceerd is het woord alweer snel aan inflatie onderhevig geraakt. Recentelijk zag ik dat het woord zelfs al worden afgekort – SDM – tijdens een multidisciplinair overleg (mdo) als advies. Ik kon mijn ogen niet geloven.

Even gereconstrueerd: je zit als dokter op de poli, je komt er niet uit vanwege de complexiteit. De huidige cultuur is dat we de casus ‘meenemen’ naar het mdo. Vol goede moed vraag je aan veertig knappe collega-specialisten hun mening en na lang delibereren komt het eruit: SDM. Er had ook kunnen staan: ZHLZU (zoek het lekker zelf uit).

De term SDM wekt de suggestie dat we ons volledig in de patiënt verplaatsen en samen een beslissing nemen. Voorbeeld: bij een man in wiens leven de grootste passie het bedrijven van de vissport is, voorkom je een armamputatie, maar bestraal je de tumor om zijn (werp-/hengel)arm te sparen.

Meneer heeft immers in het gesprek zeer duidelijk gemaakt dat zonder vissen zijn leven niets meer waard is. Samen kies je voor bestraling, wetende dat de kans groter is dat de tumor terugkomt, maar met behoud van de armfunctie. Want als het leven voor meneer niets waard is zonder arm, omdat hij niet meer kan vissen, wat zou hij dan aan een lang(er) ‘visloos’ bestaan achter de geraniums hebben? Een lange ‘survivalcurve’ levert alleen de dokter iets op.

U kunt zich voorstellen dat we dit in het gemiddelde tien minuten durende gesprek niet zomaar naar boven krijgen. Je moet iets weten over de achtergrond, je moet doorvragen naar de zin van het leven voor deze patiënt en uiteindelijk samen een gewogen besluit nemen. Dit komt langzaam in de buurt van het woord dat wij nu zo lichtzinnig in de mond nemen: SDM.

Zolang we niet de tijd nemen het woord voluit te schrijven, vraag ik me af of we in staat zijn deze complexe vorm van communicatie in de dagelijkse praktijk toe te passen. We moeten denk ik nog een hoop werk verzetten voordat dit lukt.

Maar graag wel ASAP.