Serieus nemen - Emile Keuter
6 reactiesPatiënten zeggen nogal eens dat ze het fijn vinden dat ik ze zo serieus neem. Op een vanzelfsprekende manier snap ik dat wel. Maar wat is dat nu eigenlijk, serieus nemen? Omdat ik al een tijdje met het idee voor dit stukje in mijn hoofd liep, had ik besloten het te vragen aan de volgende patiënt die zou opmerken dat ik zo’n fijne dokter was omdat ik haar zo serieus nam. Ik vroeg dus deze week aan een mevrouw wat dat dan betekende, serieus nemen. 'Nou, u neemt de tijd om te luisteren', zei de patiënte. Maar dat is toch niet serieus nemen? Toch wel, zo legde ze uit. Omdat artsen niet luisteren krijgen patiënten blijkbaar het idee dat ze niet serieus genomen worden. Door tijdgebrek geven we mensen de indruk van desinteresse en het gevoel dat we ze niet serieus nemen.
Ik denk dat op het gebied van SOLK nog iets anders speelt. Ik vermoed dat we bij patiënten met psychosomatische en functionele klachten in de metacommunicatie laten doorschemeren dat we ze een beetje uitlachen. Dat we ze niet serieus nemen. Bij huisartsen, psychologen en psychiaters zie je dat minder, maar tijdens bijeenkomsten met neurologen waarbij de diagnostiek van neurologische SOLK aan de orde komt, zijn er altijd meerdere momenten waarop er een lachsalvo door de zaal gaat. Neurologen lachen de mensen op de video’s uit. Het is onvermijdelijk dat wij, zo ervaren in het observeren van motoriek en gedrag, de humor zien van een mooie conversie. In zo’n gezelschap mag je lachen van mij. Je moet het ook volhouden, niet waar?
Maar die houding kan je beter niet meenemen naar de spreekkamer. Serieus nemen is iets dat neurologen best wat meer zouden mogen doen. Door naar mensen te luisteren kom je er soms relatief snel achter wat de psychiatrische comorbiditeit is en dat kan richting geven aan een behandeladvies. Serieus nemen werkt sterk ontwapenend en hoewel ik me af en toe in een situatie manoeuvreer waarin mensen me gaan toevertrouwen dat ze helderziend zijn of weten wie ze in een vorig leven waren, zou ik serieus nemen niet willen missen in mijn spreekkamer. Het is volgens mij onderdeel van geneeskunst.
Emile Keuter
E.J.W. Keuter
neuroloog, FLUITENBERG Nederland
dankjewel rinus, helemaal mee eens. alleen luisteren is niet genoeg. wordt vervolgd. emile
M. Ouwens
Bedrijfsarts, BEMMEL Nederland
Vaak lees ik vele instemmende reacties op dit onderwerp. Vreemd dat veel patiënten zich dan toch niet serieus genomen voelen. Bij deze groep speelt (uiteraard) veel meer, ook buiten het ziekenhuis. Kritische vragen van familie en ongeloof of sarcasme... op de werkvloer.
Zo noemden collega's iemand met whiplashklachten "de zeiknek" en werd RSI omgedoopt tot "rattenarm" - daar wordt je wel gevoelig van! Dat wetende neem ik de tijd voor hun. En bespreek in een consult vaak meer dan mijn voorganger in jaar. Dat neemt geregeld een uur in beslag.
Zonder twijfel ervaren zij een probleem. Dat erken ik ook. Of zij met 'diagnosen en syndromen' en een tournee langs behandelaars geholpen betwijfel ik wel. Idem aangaande afwezigheid op werk. Dat bespreek ik, net als eventuele alternatieven. Of mogelijke andere oorzaken. Zoals de echtgenote die met werk, huishouden, zorg voor ouders een "werkweek' van 80 uur had. Of de werksituatie. Met eventuele oplossingen hiervoor.
Die overwegingen, en zeker de uitleg dat er ondanks de klachten, onderzoeken, behandelingen en pillen toch een belastbaarheid voor werk is, zijn niet altijd welkom. En dan krijg ik toch te horen dat ik hun serieus neem - dat deed de vorige dokter wel. Al stonden ze daar, afgaande op dossier, in 10 minuten weer buiten zonder enig onderzoek, interventie of overleg met behandelaar.
Soms is serieus nemen iemand geven of laten horen wat hij wenst. Dat scheelt een hoop discussie, maar neem je hem dan echt serieus? En jezelf, als arts?
W. van der Pol
Ziekenhuisapotheker en counselor, Delft
Er wordt tegenwoordig wel erg veel genomen. Elkaar serieus nemen (deze blog), je verantwoordelijkheid nemen (de politiek), elkaar de maat nemen (recent voorstel van de Inspectie) en ga zo maar door. Blijft natuurlijk voorop staan dat we geven en neme...n. Of te wel wederzijds acteren.
C.B.T. Rietmeijer
Huisarts/coach/docent, AMSTELVEEN Nederland
Beste Emile, mooi punt!En mooi dat je die mevrouw gevraagd hebt wat dat dan betekent, serieus nemen. Zo zou ik jóu willen vragen wat dat dan betekent, de tijd nemen om te luisteren, hoe dat eruit ziet. In communicatietrainingen voor huisartsen en med...isch specialisten i.o. kijken we vaak naar video-opnames van consulten. Ik stel me voor dat we als we naar jou kijken als je de tijd neemt om te luisteren ongeveer het volgende zien: je kijkt de patiënt aan (en niet naar het scherm), je bent stil (en praat niet), je humt af en toe en stelt soms een open doorvraag, je zit rustig en oogt alsof je de tijd hebt, als de patiënt verdrietig of boos lijkt benoem je dat, en bovenal, het ziet eruit alsof je echt geïnteresseerd bent in wat er in deze patiënt omgaat. Alsof het je lukt om een paar minuten (2á3)je eigen agenda te parkeren. En ik denk dat dat ook zo is.
Dit soort luisteren geeft de patiënt vertrouwen in de dokter, hij/zij voelt zich serieus genomen zoals je zegt. Er is veel evidence voor een positief effect op patiënt-tevredenheid, dokters-tevredenheid, therapietrouw, en ook uitkomsten zoals bloeddruk en HbA1c. Veel dokters kunnen goed luisteren. Maar vaak denken dokters dat ze naar de patiënt luisteren terwijl ze in feite met andere dingen bezig zijn. (op het scherm kijken, typen, aan iets anders denken, sussen, gerust stellen, uitleggen in monologen etc.)Dat is begrijpelijk, er is vaak maar 10 minuten tijd, er moet van alles, je kan niet 20 of 30 keer per dag zoveel ruimte in je hoofd maken, en je weet niet wat er gebeurt als je tegen de patiënt zegt dat je ziet dat hij boos is... Begrijpelijk dus, maar niet effectief als je wilt dat de patiënt zich serieus genomen voelt. Emile schrijft dat de patiënt serieus nemen een onderdeel is van geneeskunst. De tijd nemen om te luisteren is daarbij een machtig middel. En een kunst op zich, voeg ik daaraan toe.
Zie voor 'evidence' en vaardigheden: 'Vaardig communiceren in de gezondheidszorg' van Silverman, Kurtz en Draper,
W.J. Duits
Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland
Goed punt collega, goed ook dat je het hebt uitgevraagd.Wat ook heel lezenswaardig is is de presentietheorie van prof. Andries Baart. Essentie is dat je basishouding bepaald wat de patiënt zal hebben aan reactie. Als je de houding hebt "wat een gezeu...r", dan zal de patiënt dat aan je merken en zich onbegrepen voelen. Het is het belangrijkste onderdeel van de non-verbale communicatie, als je dan daarnaast ook nog met je ogen geplakt zit aan je beeldscherm, dan heeft de patiënt de boodschap dubbel binnen.
F keuter
inspecteur, zandvoort
Wat een treffend stuk, Emile!
Meer en beter luisteren en serieus nemen in de spreekkamer van de professionals zullen er toe leiden dat patiënten/burgers minder klagen, minder genoegdoening elders zullen zoeken en minder het Landelijk Meldpunt Zorg zu...llen inschakelen.Niet gehoord worden leidt tot heel ontevreden patiënten en veel extra werk . Penny wise and pound foolish dus!