S10: ‘Hoor je dat ik lieg als ik zeg dat het goed gaat?’

Je kent ze vast wel, de Spotify Weekly-lijstjes die de grote muziekstreamingdienst ongevraagd iedere week voor je aanmaakt. De nummers in mijn wekelijkse lijstjes lopen meestal uiteen van jazz tot indie en techno. Ik laat me graag verrassen, maar moet geregeld wennen aan de wat bijzondere mix die ik voorgeschoteld krijg.

Ik weet nog goed dat ik, onderweg in de auto, opeens gegrepen werd door zo’n verrassende keuze. Een rap-/nederhopnummer van een voor mij nog onbekende zangeres: S10 (Stien den Hollander).

Een aanzienlijk deel van haar jeugd bracht S10 door in de psychiatrie, op haar 16de maakte ze hier haar eerste album Antipsychotica over, later volgden onder andere Lithium, Snowsniper en Vlinders. De nummers op haar eerste albums gaan over depressies, psychoses, suïcidaliteit en de stemmen in haar hoofd. Op haar nieuwe albums is er ruimte voor hoop en herstel, maar ook hier voert kwetsbaarheid de boventoon. Het tegelijk ruwe, directe en breekbare karakter van de nummers maakt haar muziek bijzonder intens. Dit verklaart waarom haar succes inmiddels allang niet meer beperkt is tot enkel liefhebbers van Nederlandstalige hiphop.

Ik hoorde haar nummer Sorry en de tekst raakte me. Uit de boxen klonk urgent, kwetsbaar en gedreven:

Hoor je dat ik lieg als ik zeg dat het goed gaat?

Voel je dat ik voel dat ik dingen niet meer snap?

Zie je dat ik breek als de moed in m’n schoen zakt?

Proef je aan een sfeer dat ik het echt niet meer weet?

Toen nog onwetend over haar lange voorgeschiedenis in de psychiatrie, voelde ik me, als psychiater, direct op een bijzondere manier door haar aangesproken. Ik vroeg me af: in hoeverre ben ik me bewust van de sfeer en weet ik echt wat er in de ander omgaat? Hoe vaak laat ik me leiden door de antwoorden die worden gegeven in plaats van het gevoel dat erachter schuilgaat? Welke onuitgesproken vragen heb ik gemist?

Interessant is dat wij als psychiaters voortdurend de vragen stellen in onze gesprekken. We willen alles weten, gaan vaak met een duidelijk doel onze gesprekken in en interpreteren gegeven antwoorden vanuit onze eigen invalshoek. Zelfs wanneer we geen antwoorden krijgen, kennen we hier waarde aan toe. Dit alles natuurlijk wel onder het mom van ‘de ander willen begrijpen’, maar doen we dat wel echt? Je kunt je eigen perspectief niet zomaar beschouwen als gelijk aan dat van de ander. Belangrijke inhoud gaat zo verloren.

Door continu de vragende rol aan te nemen, positioneren we onszelf daarbij in het middelpunt van het gesprek terwijl de patiënt eigenlijk centraal zou moeten staan. Vragen zoals die van S10 worden vaak niet uitgesproken, maar deze niet-gestelde vragen zijn minstens zo belangrijk als die vragen die wel worden gesteld. Ruimte is daar echter vaak niet voor en wordt waarschijnlijk vaak ook niet gevoeld door onze patiënten. Sorry maakte me er (aanvankelijk pijnlijk ) van bewust dat ik kostbare gesprekstijd vulde met mezelf. Tijd dus voor een nieuw perspectief.

Op 10 mei vertegenwoordigt S10 Nederland in de halve finale van het songfestival. Ook hierdoor draagt ze bij aan een veranderend perspectief op de psychiatrie. Een innemende, frêle, jonge vrouw met een ijzersterke performance. Die laat zien hoe kwetsbaarheid je kracht kan worden. Hoe je ondanks onrust in je hoofd nieuwe kansen kunt grijpen. Zij gebruikt de ruimte die haar toebehoort om haar bijzondere boodschap te delen, en daar is geen vraag meer voor nodig.