Blogs & columns
Blog

Rolbevestigend

6 reacties

Het is eind september 2019. Minister Van Engelshoven (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) roept speelgoedfabrikanten op rolbevestigend speelgoed in hun collectie ‘onder de loep te nemen’. Personeel van een speelgoedwinkel mag kopende ouders straks niet meer vragen: ‘Is het voor een jongen of een meisje?’ Het bedrijfsleven moet speelgoed gaan ontwikkelen ‘dat niet discrimineert’.

Ik ben in verwarring. Wat is nu rolbevestigend en wat niet? Hier thuis zijn het vooral mijn kleindochters die graag met het speelgoeddokterskoffertje spelen. Vooral van het geven van injecties krijgen ze geen genoeg. Ze duwen de stethoscoop tegen je aan, op borst, buik of bil. Dit rolgedrag van de kleine meisjes stemt overeen met de gefeminiseerde artsenstand van tegenwoordig, maar het kan natuurlijk rolbevestigend worden in die zin dat dokters altijd vrouwen zouden zijn. Ik moet ingrijpen! Ik haal mijn kleinzoons weg bij de speelgoedgarage met de autootjes en stop ze het dokterskoffertje in de hand: ‘Ga hier maar mee spelen!’

Van Engelshoven had het al eerder over ‘genderstereotypen’. ‘Advertenties voor speelgoed zitten vol met stereotypische rolmodellen’, zegt ze. ‘Meisjes zijn verzorgend, jongens zijn avontuurlijk.’ Intussen zie ik door het raam hoe mijn kleindochter van tien jaar in een hoge boom klimt. Bestaan die rolmodellen eigenlijk wel? En waarom zijn ze zo fout? ‘Nou’, legt de minister uit in het Algemeen Dagblad, ‘vrouwen komen door genderstereotypen ongewild vast te zitten in parttimebanen en kunnen zich niet meer persoonlijk en professioneel ontwikkelen. En zelfs kunnen ze, door financiële afhankelijkheid, niet meer weg uit hun relatie als ze dat willen.’ Ik loop naar buiten en zie mijn kleindochter boven in de boom zitten. ‘Kom naar beneden’, roep ik bezorgd uit. Zij schreeuwt naar haar oudere broer die naast de boom staat maar er niet in durft te klimmen. Twee minuten later is ze weer beneden. Ongedeerd. Zou deze klimmende kleindochter zich later niet kunnen bevrijden uit een relatie die haar niet aanstaat?

De volgende dag ben ik het hele gedoe met die genderspecificiteit alweer vergeten, als ik een bozige mail krijg. Van een vrouwelijke collega-bedrijfsarts. Ik had haar en anderen uitgenodigd een witness seminar bij te wonen. Een vorm van historisch onderzoek waarbij mensen die een periode in het verleden actief hebben meegemaakt (zogenaamde witnesses), worden bevraagd over hun herinneringen, zodat een scherp beeld van die periode ontstaat. Het betreft een periode die heel belangrijk is voor de ontwikkeling van de bedrijfsgeneeskunde: de jaren zeventig. We hebben elf mensen, allemaal mannen, bereid gevonden deel te nemen. Anderen, onder wie de vrouwelijke collega, kunnen als toehoorder aanwezig zijn en mogen vragen stellen. U voelt ‘m al aankomen. De boze collega mailt mij: ‘Ik kom dus niet. Alleen al omdat jullie geen enkele vrouw als witness of organisator op de lijst hebben staan. Overigens: vraag mij niet. Maar er zijn zeker wel vrouwen die een zinnige bijdrage kunnen leveren.’

Tja collega, die vrouwen zijn er gewoonweg niet! 45 jaar geleden maakten mannen nog de dienst uit. Vrouwen waren toen heel zeldzaam in de arbeids- en bedrijfsgeneeskunde, en de paar vrouwen die we toen hadden vervulden bepaald geen sleutelfuncties, omdat ze parttime werkten. Er zijn domweg geen vrouwelijke witnesses te vinden! Of moeten we de geschiedenis gaan herschrijven om maar niet rolbevestigend te zijn?

Ik ga nog een stapje verder. Wie iets weet van epidemiologie, snapt hoe bepalend het geslacht (dat ouderwetse woord gebruik ik graag) is voor de kans op ziekten en het verloop daarvan. Het is natuurlijk flauw om te zeggen dat vrouwen geen prostaatcarcinoom kunnen krijgen. Maar mannen kunnen wel borstkanker krijgen, al gebeurt dat heel zelden. Er bestaan nu eenmaal enorme risicoverschillen tussen vrouwen en mannen. Moeten we die verschillen gaan nivelleren? Meent u dat echt, minister? De laatste tien jaar hebben we ook geleerd hoe verschillend hart- en vaatziekten zich bij vrouwen en mannen manifesteren. Dank zij cardioloog Angela Maas!

‘Natuurlijk’ is dit allemaal heel erg rolbevestigend. Precies! Het is onze menselijke natuur die het maar niet afleert om genderspecifiek te zijn, wat de minister ook roept.

download deze blog (pdf)

meer van André Weel

gender discriminatie
  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Elianne van Veelen

    zelfstandig bedrijfsarts, Hoogland

    Quote : "Tja collega, die vrouwen zijn er gewoonweg niet! 45 jaar geleden maakten mannen nog de dienst uit. Vrouwen waren toen heel zeldzaam in de arbeids- en bedrijfsgeneeskunde, en de paar vrouwen die we toen hadden vervulden bepaald geen sleutelfu...ncties, omdat ze parttime werkten."

    Mijn achternicht Corrie van Veelen werkte haar hele arbeidzame leven als fulltime bedrijfsarts bij Philips, tot ze in de jaren 90 van de vorige eeuw met pensioen ging. Toen ik later bedrijfsarts werd voor een ouderenzorgcentrum, sprak een dame van ver in de 90 mij aan in de gang. Zij had met Corrie samengewerkt en wist te vertellen dat ze binnen Philips een zeer gerespecteerd senior bedrijfsarts was en op het gebied van de cardiologie vraagbaak voor haar collega's. Helaas is Corrie al jaren geleden overleden. Anders had zij zeker het tegendeel van bovenstaande quote bewezen.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid - oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Voor de echte fijnproevers. Om een goed tijdsbeeld te krijgen verwijs ik naar het nog steeds onvolprezen eerst handboek over mijn werkveld:
    Arbeids- en bedrijfsgeneeskunde van GCE Burger. Uit 1974. Ik tikte het bij De Slegte in de ramsj op de kop v...oor geloof ik 12.50 gulden- in 1980.

    Meer over mijn inspiratiebronnen en eye openers. Check dit.

    http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.com/2011/10/inspiratie-bronnen-en-eye-openers-in.html

    http://denieuwebedrijfsarts.blogspot.com/2011/10/inspiratiebronnen-en-eye-opener-deel-2.html

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam

    Extra input voor dit lopende debatje. Ik ben even wat wezen neuzen in mijn boekenkast en vond: De bedrijfsarts over zijn werk - NIPG/TNO rapport uit 1984.

    - in de begin jaren zeventig waren er zo'n 521 bedrijfsartsen, rond 1984 was het aantal geg...roeid tot zo'n 800
    - directe aanleiding voor die groei was de introductie van de Arbowet ( 1981)
    - De bedrijfsgezondheidszorg was toen totaal anders georganiseerd dan de huidige arbo dienstverlening.
    - De bgd-en (bedrijfsgezondheidsdiensten) waren georganiseerd in vier soorten - naar achtergrond van hun populatie
    1. landelijke overheidsdiensten - PTT - NS - RGD
    2. gemeentelijke diensten - GGD en DGD- en
    3. enkelvoudige diensten - groot bedrijf - zoals Philips, DSM, Akzo, Verolme, Hoogovens
    4. gezamenlijke diensten- regionale bgd-en - op opkomende industrieterreinen - voor met name middelgrote bedrijven

    De schatting van het aantal vrouwelijke bedrijfsartsen ligt rond 1984 rond de 15%. Blijkt uit enquete tbv van deze rapportage. Dus begin zeventig moet hun aantal grofweg rond de 50 (10%) hebben gelegen en mid jaren tachtig rond de 120. Niet heel veel, maar ook niet weinig

    In mijn herinnering - ook als oud cursusleider - werkten de meeste vrouwelijke bedrijfsartsen juist (vrijwel ?) full time. Part time werken was in die tijd nauwelijks een issue.

    Vrouwelijke bedrijfsartsen waren niet veel voorkomend - dat klopt- , maar ook niet uiterst zeldzaam. Dus met wat zoeken waren ze misschien toch nog wel te vinden geweest. Voor zover nog in leven. Want de witnessen die nu aan dit seminar deelnemen waren toen babyboomers en the young (angry?) generation.

    Dat kan het beeld én de herinnering misschien wel een beetje 'in kleuren'.

    bron: De bedrijfsarts over zijn werk - NIPG /TNO - 1984 - CR de Winter- A.Dijkstra

    Kortom: andere tijden, niet meer vergelijkbaar met nu.
    Dus over naar de onze dan maar ?

  • N.Gosens

    Neuroloog, Zwolle

    Quote : Tja collega, die vrouwen zijn er gewoonweg niet! 45 jaar geleden maakten mannen nog de dienst uit. Vrouwen waren toen heel zeldzaam in de arbeids- en bedrijfsgeneeskunde, en de paar vrouwen die we toen hadden vervulden bepaald geen sleutelfun...cties, omdat ze parttime werkten. Er zijn domweg geen vrouwelijke witnesses te vinden!

    Is een witness per definitie iemand die een, in uw ogen, belangrijke rol speelde voor het vak? Kan een witness geen partime werkende arts zijn die wel de ontwikkelingen heeft meegemaakt?

    Mij lijkt dat er een heleboel interessante vragen zijn over de ontwikkeling van uw vak waar uw vrouwelijke collega's een uniek perspectief op hadden. Ik noem een rijtje genderspecifieke vragen. Of u een vrouw had gevonden die anno 2019 alleen over vrouw specifieke vraagstukken wil komen spreken is een tweede maar dat er geen onderwerpen zijn en er niemand te vinden is lijkt me sterk.

    Wat heeft de a&b betekent voor de intredende vrouwen op de werkvloer?
    Wat heeft de instroom van vrouwen op de werkvloer betekend voor uw vak?
    Was de kennis van arbeidsgeneeskundigen voldoende waar het gaat om vrouw specifieke ziekte/uitval/aanpassingen op de werkvloer? Hoe is dat voor nu en de toekomst ? bestaan er nog taboes op de werkvloer over man en -of vrouw specifieke lichamelijke klachten?
    Wat vonden de vrouwelijke arbeidsgeneeskundigen van hun werkomstandigheden? Zagen ze kennislacunes waarvoor ze geen gehoor kregen bij de beroepsgenoten?
    Wat heeft uw vakgebied gedaan voor de emancipatie van de parttime werkenden?
    etc etc.

    Gemiste kans lijkt me

  • Atta van Westreenen

    Co-assistent, Tilburg

    Geachte collega Bos,

    Het gaat er denk ik juist om dat de stereotypiëen een kind doorgaans zullen jeuken. Ik speelde met soldaatjes, want die vond ik geweldig. Ik speelde niet met poppen, want die vond ik suf. Kleur van verpakking of plaatsing in d...e winkel hield mij in het geheel niet bezig. Daar komt bij dat het gewoon aantoonbaar is dat vrouwen a priori een hogere kans hebben om meer te neigen naar verzorgende beroepen en mannen een hogere kans om te neigen naar 'hardere' beroepen. Zie ook bijvoorbeeld Zweden, waar deze tweedeling zeker zo duidelijk is als hier, alwaar de interventies om die te voorkomen nog veel verder reiken dan hier. In die hogere voorafkansen zit geen waarde-oordeel besloten. Een roze verpakking geeft geen sturing. Sociale kring allicht. Daar moet je het dan over hebben. Niet over randzaken.

  • Gery Bos

    revalidatiearts, Vlijmen

    Fijn te lezen dat je zulke ondernemende kleinkinderen hebt. vooral zo houden.
    Waar het om gaat is dat het goed is om de verschillen mee te nemen waar dat verstandig is zoals bij genderspecifieke geneeskunde maar het vooral te laten waar het niet hoe...ft: waarom in een speelgoedwinkel een meisjesafdeling met allemaal roze verpakkingen? Speelgoed is speelgoed en wil jouw kleindochter doktertje spelen of met de tractor en je kleinzoon met een keukentje dan zou dat helemaal prima moeten zijn toch? Maar nu staat die tractor op de jongensafdeling met een jongen op de voorkant en het keukentje in een roze verpakking met meisjes op de voorkant op de meisjesafdeling en dat is raar en onnodig.
    En hoezo is er nog steeds een inkomensverschil tussen mannen en vrouwen voor hetzelfde werk?

    Binnenkort start op tv een serie van Sophie Hilbrand over dit onderwerp: It's a man's world. Misschien interessant om eens te volgen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.