Blogs & columns
Blog

Psychosomatiek bestaat niet meer

42 reacties

Tot 10 procent van de patiënten die covid-19 hebben gehad, geneest niet maar komt in een ziektebeeld met vermoeidheid, spierzwakte, benauwdheid, overprikkelbaarheid, cognitieve stoornissen en concentratieproblemen. Collega’s die zich het lot van deze patiënten aantrekken, benadrukken dat er nog maar weinig bekend is over de ziekte long covid.

In het programma Pointer (Langdurig geveld door corona | KRO-NCRV) wordt uitgelegd dat patiënten die thuis ziek zijn geweest door SARS-CoV-2, na een aanvankelijke genezing terugvielen en zieker in plaats van gezonder werden. Ze voelen zich niet erkend, niet begrepen, omdat bij lichamelijk en aanvullend onderzoek geen afwijkingen worden gevonden die de klachten voldoende kunnen verklaren. Het klassieke SOLK-beloop.

Over SOLK hebben we ongeveer tien jaar geleden een richtlijn geschreven. Hoewel er ook wel iets te zeggen is voor de oude concepten copingstyle, draagkracht en draaglast bij een gestoorde revalidatie na covid, is het oorzakencomplex van chronische onverklaarde klachten volgens de richtlijn het beste te begrijpen door het hanteren van het biopsychosociale model. De biomedische, psychologische en socioculturele deeloorzaken zijn ieder weer onder te verdelen in predisponerende, precipiterende en perpetuerende factoren.

Een ziekte (disease) is iets anders dan ziek-zijn (illness) en een revalidatie is altijd een biopsychosociale aangelegenheid. Op het moment dat de hierboven vermelde algemene klachten hun intrede doen, is de biomedische oorzaak al onbelangrijk geworden. Je ziet deze beelden net zo goed na ongevallen (whiplash, post commotioneel syndroom) als na infecties (EBV, covid, Q-koorts) en ze zijn altijd onverklaard in die zin dat er veel meer mensen zijn die ze niet hebben dan mensen die vastlopen. Voor de duidelijkheid zet ik een paar oorzaken waaraan we zouden kunnen denken hieronder in een vereenvoudigde matrix:

Long covid Biomedisch Psychologisch Sociocultureel
Voorbestemmend Obesitas, longlijden Divers Collectieve angst
Uitlokkend Covid, stress, HPA as Covid, angst, stress Covid-maatregelen
Onderhoudend, bestendigend Weefselschade, (autonome) disfunctie Onzekerheid, somatische fixatie Werkgelegenheid, economische druk

Natuurlijk is dit model per patiënt verschillend en natuurlijk heeft het weinig zin om hard na te denken over de bovenste twee rijen, waaraan je inmiddels immers niet veel meer kunt doen. Maar zoals altijd is het opvallend dat angstvallig wordt vermeden te praten over de psychologische componenten. Die zijn immers een zwaktebod. Lees de recente schrijnende blog van Menno Oosterhoff. De NVAB zegt zelfs dat ze patiënten niet willen stigmatiseren. Sinds we allemaal epidemioloog en arts zijn, en nu een medische blik ons allemaal gegund is, bestaat psychosomatiek niet meer.

Terwijl de oplossing zo voor de hand ligt: optimaliseer het lichamelijk functioneren middels medische maatregelen en graded activity (als onderdeel van cognitieve gedragstherapie), gebruik een vorm van psychotherapie en beperk de economische malaise waarin patiënten zijn terechtgekomen. Het gaat er niet om wiens schuld het is; het gaat erom dat we mensen beter maken.

lees meer van emile keuter

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.