Blogs & columns
Blog

Psychiatrie – een industrie des doods - Menno Oosterhoff

Plaats een reactie

Op 9 september is er een campagne gestart met de naam Gun kinderen hun eigen label.

De teneur is dat afwijkend gedrag te snel als een ziekte wordt gelabeld. De maatschappij is onverdraagzaam geworden ten opzichte van gedrag dat een beetje anders is. Op zich is het aan de orde stellen van deze kwestie legitiem. Maar het is wel van groot belang dat dat zorgvuldig gebeurt. Met deze campagne is iets raars aan de hand.

Eerst wat achtergrondinformatie.

Psychiatrie houdt zich bezig met gedragingen en belevingen (verschijnselen) die anders zijn dan gemiddeld én die problemen geven in functioneren en/of welbevinden.

Dat lijkt helder, maar is dat helemaal niet. Het verschil tussen normaal en afwijkend is namelijk niet scherp. Het gaat vrijwel altijd over geleidelijke overgangen (dimensioneel) en niet over scherpe (categoraal). Dat geldt zelfs voor een vrij uitgesproken verschijnsel als het horen van stemmen, laat staan voor ‘druk zijn’ of ‘beperkte sociale wederkerigheid’.
Wanneer kunnen we zeggen dat iets niet meer valt binnen de normale variatiebreedte?
 
Er is nog een probleem. Wat doen we als het feit dat er problemen zijn vooral te maken heeft met de cultuur waarin iemand toevallig verkeert? In de oude Sovjet-Unie werden politieke dissidenten opgesloten in psychiatrische instellingen. Ze waren anders – ze hadden de moed om zich uit te spreken – en er was sprake van problemen in functioneren en welbevinden. Maar dat kwam uitsluitend door de manier waarop ze vervolgd werden.

De psychiatrie mag zich er natuurlijk niet voor lenen om te zeggen dat deze mensen een stoornis hebben. Hier is overduidelijk de maatschappelijke context gestoord.

Wij leven niet in een dictatuur, maar ook bij ons is denkbaar dat mensen vooral problemen ervaren omdat ze in onze cultuur leven. Een cultuur die hoge eisen stelt aan bijvoorbeeld concentratievermogen en sociale vaardigheden. In een andere cultuur zouden ze wellicht geen problemen hebben ondervonden.

Maar ja, ze leven nu eenmaal niet in een andere cultuur en de problemen zijn reëel.
Als we dat als een ziekte benoemen dan doen we recht aan de problematiek, maar doen we geen recht aan de persoon. En we weten dat het effect daarvan weer een negatieve invloed kan hebben op zijn gedrag. Maar als we het niet benoemen, dan lopen we de kans dat de problemen niet serieus genomen worden. Je moet tegenwoordig zelfs een classificatie hebben om voor vergoeding van hulp in aanmerking te komen.

Een classificatie/diagnose laat weliswaar formeel de mogelijkheid open dat er in een andere cultuur geen problemen zouden zijn, maar ik ben realist genoeg om te zien dat er niet op die manier met classificaties wordt omgegaan.
 
Ingewikkelde materie, die een genuanceerde benadering vraagt. Je wilt problemen niet bagatelliseren en je wilt alles wat anders is niet pathologiseren. En de cultuur heb je ook niet zomaar even veranderd.
Het boek De DSM-5 voorbij! van Jim van Os is voor mij een voorbeeld van zo’n genuanceerde benadering. Kritisch maar niet polariserend.

Die nuance miste ik bij het thema ‘Ontzorgen en demedicaliseren’, zoals door voorstanders van de overheveling van de jeugd-ggz naar de gemeenten werd gepropageerd.
Ook in voornoemde campagne mis ik de zorgvuldigheid die dit gevoelige thema vraagt. Dat werd er niet beter op toen ik het filmpje zag dat de campagne ondersteunt. Bijna een kopie van een filmpje van de CCRH (CitizenCommission on Human Rights), een organisatie opgericht door de Scientology-kerk. De manier waarop deze organisatie de psychiatrie neerzet, daar lusten de honden geen brood van. Psychiatrie is in hun visie een industrie des doods.

Ik geloof onmiddellijk, dat de makers van deze campagne deze rabiate mening niet delen. Ik geloof óók dat ze zich oprecht zorgen maken over de toename van het aantal kinderen wat in de problemen komt. En ik deel hun mening dat het onwenselijk is dat beschikbaarheid van hulp zo gekoppeld is aan een classificatie.

Maar de campagne is erg gericht tegen classificaties/diagnoses. Niet alleen in het filmpje, maar ook elders komen die er niet best af.
- Kinderen worden opgezadeld met diagnose.
- Een label hoort aan een koffer, niet aan een kind.
- Een etiket hoort op een fles, niet op een kind. 
Op mij komt dat oordelend en kwetsend over.

Het is niet eenvoudig het juiste midden te vinden tussen ten onrechte normaliseren en ten onrechte pathologiseren. En misschien maken we daarin verschillende keuzes.
Maar van elkaar veroordelen wordt niemand beter. Laten we deze moeilijke discussie voeren met respect voor het standpunt van de ander en laten we uitgaan van elkaars goede intenties.
Maar liever zonder de scientology-kerk erbij.
 
P.S. Een bezoekje aan de website van de CCHR is de moeite waard.

Menno Oosterhoff

  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.