Postcovidsyndroom beperk je met biopsychosociale behandeling
5 reactiesIk heb covid gehad. Sterker nog, op een gegeven moment hadden alle neurologen die op Aruba aanwezig waren tegelijkertijd covid. Niet echt verbazend op een zo Amerikaans eiland als Aruba.
Er circuleren inmiddels gemene omikronvarianten die zich niets aantrekken van vaccinaties. Twee dagen erg ziek geweest met zenuwpijn van mijn kruin tot in mijn ballen. Daarna gelukkig snel herstel en na vijf dagen isolatie weer fysiek aan het werk in het ziekenhuis. Nu, twee weken later, heb ik nog steeds mijn oude conditie niet terug. Ik merk het bij het hardlopen en zwemmen. Ik slaap nog steeds een uur meer dan voordat ik ziek werd.
Persoonlijk ben ik er wel van overtuigd dat het coronavirus, meer dan gewone griep, een effect heeft op het zenuwstelsel en het lijkt me logisch dat dat de kans op langdurige klachten vergroot. Maar ook ben ik van mening dat dat geen reden is om bij de pakken neer te gaan zitten, je toevlucht te nemen tot pseudobehandelingen als acupunctuur of mensen niet aan te sporen hun oude leven weer op te pakken. Veeleer lijkt me dat reden om biopsychosociaal te denken en een normaal revalidatietraject op te zetten. Graded activity training (lees: cognitieve gedragstherapie), accepteren en een plan maken om in de stijgende lijn te komen en te blijven, zijn onderdeel van zo’n revalidatietraject.
Zoals wel vaker is het voor mensen die weinig ervaring hebben met aandoeningen van het zenuwstelsel moeilijk om te begrijpen dat het aantonen van stoornissen in de hersenen niet zegt dat er sprake is van ongeneeslijke aandoeningen. Een depressie is te behandelen met medicatie en met psychotherapie en de ziekte van Parkinson is waarschijnlijk te vertragen met sport. Onze hersenen zijn plastisch en veel aandoeningen van de hersenen zijn gevoelig voor de manier waarop je ermee omgaat. Het aantonen van afwijkingen in de hersenen, hoe interessant ook, is dus van beperkte waarde. De afwijkingen in het hersenfunctioneren, nu als bewijs gepresenteerd van de ernst van het postcovidsyndroom, zijn vroeger al bij whiplash aangetoond en dat gaat in principe altijd over.
Zelfs onder artsen, maar niet onder neurologen, merk ik dat er gedacht wordt dat het aantonen van biomedische afwijkingen in de hersenen betekent dat het dus niet psychisch kan zijn. Alsjeblieft collega’s. Het is niet zo dat van het een het ander komt. Het is hetzelfde. Het is alleen een andere dimensie, een andere aanvliegroute. Het postcovidsyndroom moet je beperken door gewone biopsychosociale behandeling.
Lees ook
J.J. van Dixhoorn
opleider aan Van Dixhoorn centrum voor ademtherapie, Amersfoort
terecht stelt Emile keuter dat 'gedacht wordt dat het aantonen van biomedische afwijkingen in de hersenen betekent dat het dus niet psychisch kan zijn'. Maar het zijn beide waarheden. Dus is een normale biopsychosociale revalidatie traject geïndiceer...d. maar het kan ook eenvoudiger: door het concept van 'gewone overspanning' (gewoon in de betekenis van veel voorkomend en in de betekenis van normaal) kan het probleem eerder aangepakt worden. Door een proefbehandeling met ontspanningstherapie kunnen de mensen geselecteerd worden die hier goed op reageren versus degenen die een compleet biopsychosociale revalidatie traject nodig hebben.
E.J.W. Keuter
neuroloog, Aruba
Ik ben dus echt een enorme tegenstander van de revalidatie-eenheidsworst, die helaas nogal eens voorkomt. Met psychologiserende saus. Een revalidatie moet custom made zijn. Fijn dat u beseft dat ontspanningstechnieken niet voor iedereen zijn. Maar ik... moet zeggen dat ze wel erg geschikt zijn voor ademhalingsproblemen, dus misschien zullen sommige (dreigende) long covid patiënten er inderdaad baat bij hebben. Dank u voor uw belangstelling.
J.M. Keppel Hesselink
pijnarts, Bosch en Duin
Emile, check even het artikel over cytokine storm bij virale infecties dat ik met de microbioloog Thecla Hekker van de VU schreef mbt palmitoylethanolamide, een supplement waarvan ik denk dat het mogelijk zinvol kan zijn bij de PostCovid problematiek.... Ik zou persoonlijk dat proberen als ik deze problematiek zou ontwikkelen. Just a thought.
W.P.A. van Rooij
psychiater, Eindhoven
Belangrijke, down to earth blog van collega Keuter, nu ook ervaringsdeskundige na een doorgemaakte Covid-infectie.
Hij breekt terecht een lans voor een brede kijk bij het 'postcovidsyndroom' of PCS, ook aangeduid met 'long Covid'.
Voor deze brede ...kijk is lege artis toepassen van het onvolprezen biopsychosociale model, waarin predisponerende, luxerende en in stand houdende biologische, psychologische en sociale factoren naast elkaar in kaart worden gebracht, momenteel inderdaad de meest helpende routekaart naar herstel.
Middels een netwerkanalyse kunnen de bijdrage van de relevante factoren en de onderlinge relaties hiertussen zorgvuldig worden gewogen bij een individuele patiënt en kan een persoonlijk behandelplan worden gemaakt. Dat dit onmisbaar is bij een heterogeen beeld als PCS, staat buiten kijf.
Helaas roept de biopsychosociale benadering her en der weerstand op, m.n. doordat hierin psychologische factoren worden meegewogen. Veel mensen met PCS zijn erg bang dat hun klachten in deze benadering hierdoor als 'psychisch' zullen worden gelabeld. Deze angst is begrijpelijk maar achterhaald en contraproductief om PCS te kunnen begrijpen. De angst stamt uit een verleden waarin het achterhaalde dualisme tussen lichaam en geest de kijk op gezondheid bepaalde en beperkte. De indeling in somatische en geestelijke gezondheidszorg is hiervan nog een historisch maar beperkend gevolg, zoals ook de Gezondheidsraad vaststelde in een, helaas door de coronacrisis, onderbelicht advies uit 2020 (https://www.gezondheidsraad.nl/documenten/adviezen/2020/05/27/integrale-zorg-voor-mensen-met-lichamelijke-en-psychische-aandoeningen).
Er zijn interessante studies gedaan waarin valide predisponerende en in stand houdende psychologische factoren zijn gevonden voor aanhoudende lichamelijke klachten, al dan niet met vastgestelde biomedische afwijkingen, zoals ME/CVS, fibromyalgie, prikkelbaredarmsyndroom of atypische klachten M. Parkinson. Deze factoren zijn erg bruikbaar in het optimaliseren van de behandeling van deze aanhoudende lichamelijke klachten.
Recent zijn deze psychologische factoren, waaronder de dimensionele factor 'alexithymie', opnieuw vastgesteld in groot Brits onderzoek bij mensen die een groter risico liepen op het ontwikkelen van ernstige PCS ten opzichte van de patiënten bij wie deze psychologische factoren in mindere mate speelden (https://bjgplife.com/facilitating-care-a-biopsychosocial-perspective-on-long-covid/).
Voorkomen van een biomedische kokervisie blijft dus erg belangrijk voor PCS-patiënten, vooral omdat met het wachten op een biomedische oplossing, als die al komt, kostbare behandeltijd verloren gaat. Ervaring met vergelijkbare postinfectieuze syndromen leert immers dat de lichamelijke klachten bij een eenzijdige somatische focus bij patiënten, chronisch kunnen worden.
Anil van der Zee , Amsterdam
Bij post-exertional malaise (PEM) - het zieker worden na een geringe fysieke of cognitive inspanning - wordt er door World Physiotherapy in hun long-COVID briefing paper over veilige revalidatie geadviseerd om eventueel pas weer op te bouwen als de k...lachten echt gestabiliseerd en/of afgenomen zijn. Ze zijn erg terughoudend met een "normaal" revalidatietraject met graded activity of graded exercise therapie. Bij PEM is pacing het devies.
https://world.physio/news/world-physiotherapy-briefing-paper-focuses-safe-rehabilitation-people-living-long-covid?s=09&utm_source=pocket_mylist
https://world.physio/toolkit/world-pt-day-2021-information-sheets-dutch?utm_source=pocket_mylist
Dit sluit aan bij het standpunt van het KNGF:
https://www.kngf.nl/binaries/content/assets/kennisplatform/onbeveiligd/themapagina-covid/kngf-standpunt_fysiotherapie_bij_covid-19_29032022.pdf
Daarnaast is de vraag hoe effectief cognitieve gedragstherapie met een graded activity component voor dit soort ziektebeelden zoals long-COVID of ME eigenlijk is. Een paar interessante papers om te lezen:
https://www.mdpi.com/2227-9032/8/4/552
https://www.mdpi.com/2227-9032/10/2/392
De conclusies komen overeen met de de ontwikkelingen die we bij de CDC, NICE, de Gezondheidsraad 2018 en de Belgische hoge Gezondheidsraad 2020 zien.
https://www.nice.org.uk/news/article/nice-me-cfs-guideline-outlines-steps-for-better-diagnosis-and-management?utm_source=pocket_mylist
Dat er een stoornis in de hersenen gevonden wordt, betekent inderdaad niet dat het ongenezelijk is, of dat het niet psychisch zou kunnen zijn. Wel laat het zien dat mensen het zich niet inbeelden. Dat laatste wordt nog wel eens onterecht gesuggereerd.
Dat gezegd hebbende zijn er bij andere post-infectieuze aandoeningen zoals ME geen aanwijzingen dat deze psychisch zouden zijn. Zie deze interessante slides van een presentatie door psychiater Eleanor Stein:
https://s3.amazonaws.com/kajabi-storefronts-production/sites/90617/themes/1534791/downloads/ki63ddX9RjGsn1wAs4yN_Differentiating-CFS-from-Psychiatric-Disorders-20073.pdf
Gezien de grote overlap qua symptomen verwacht ik bij long-COVID vergelijkbare resultaten.
Het is mooi dat u meent dat de gevonden afwijkingen weer over zullen gaan, maar ondanks dat is er een aanzienlijk deel van de mensen met long-COVID die 2 jaar na hun ziek worden nog steeds ziek zijn. Dit komt jammer genoeg ook overeen wat we bij andere PAISen zien waar de prognose ongunstig is. Goed dat er dus meer biomedisch onderzoek gedaan wordt. Dat zal mijns inziens de door u genoemde biopsychosociale zorg alleen maar ten goede komen.
https://www.nature.com/articles/s41591-022-01810-6?utm_source=pocket_mylist
.