Poetin en het ongelijk van Bregman
7 reactiesMet de inval van de Russen in Oekraïne is ook de idylle van het boek De meeste mensen deugen van Rutger Bregman volledig uit elkaar gespat. Deze bestseller – ook erg populair onder (jonge) artsen – kan per direct de prullenbak in.
Of u bergt hem als lichtend voorbeeld van het peace and harmony-wensdenken – ook wijdverbreid onder dokters – op in uw boekenkast bij de sprookjes en science-fictionverhalen.
‘Al eeuwen is de westerse cultuur doordrongen van het geloof in de verdorvenheid van de mens’, aldus Bregman op de achterflap van zijn boek. En daarmee startte hij een filippica tegen het cynisme en zwartkijken. Stel nou eens dat de meeste mensen gewoonweg deugen, dat de menselijke beschaving niet slechts een dun laagje vernis is. What a wonderful world that would be!
Maar we hebben nu de foto’s van Marioepol en Boetsja op de voorpagina van de krant. De oorlog is terug in Europa. De mens is tot grote gruwelijkheden in staat, blijkt in Oekraïne. Het citaat van Tjechov ‘de mens zal beter worden, als je hem toont hoe hij is’, dat Bregman als leidraad voor zijn boek gebruikt, spat in je gezicht uiteen.
Het kernprobleem is dat Bregman het kwaad niet in de ogen durft te kijken. Ruim vijfhonderd pagina’s draait hij om de hete brij heen. Want wat moeten we met de mensen die juist niet deugen én het feestje bederven? Met valse honden zoals Poetin. Daarop heeft Bregman geen antwoord. Hij heeft er niet eens over nagedacht.
Tijdens zijn zoektocht bezocht Bregman Tom Postmes, hoogleraar sociale psychologie in Groningen. Daar kreeg hij de antwoorden waarnaar hij op zoek was. Postmes vertelde namelijk vanuit positief psychologisch perspectief dat de meeste mensen echt wel deugen. Vandaar dat Bregman grossiert in goeddoeners als: verbeter de wereld, stel een vraag. En: vermijd het negatieve nieuws. Of, heel actueel in het geval van Poetin: steek een hand uit naar je grootste vijand.
Maar als Bregman in Groningen even verderop was gaan buurten, bij onderzoeker Johan van der Dennen in de Oude Kijk in ‘t Jatstraat, had hij heel andere antwoorden gekregen. Maar daar was hij blijkbaar niet naar op zoek.
Van der Dennen is veruit de meest belezen onderzoeker op het gebied van oorlog, die Nederland rijk is. Hij bekijkt het fenomeen oorlog vanuit een evolutionair oogpunt: ‘Oorlogen worden gevoerd door mensen en dus vraag je je af. What makes them tick? Ook wie oorlog vanuit een economisch of politiek perspectief verklaart, komt vroeg of laat bij de menselijke drijfveren uit. Waarom vechten mensen om territorium, macht of rijkdom? Dat heeft alles met hebzucht, angst, eer en wraak te maken.’
Woorden en begrippen die je niet tegenkomt in het boek van Bregman. Te negatief, te aards, te plat, te menselijk en dus te ingewikkeld.
Het Eftelingidee – always look at the bright side of life! – van een dolende dertiger op zoek naar de zin van het leven wordt ingehaald door de werkelijkheid van alledag. Bregmans boek blijkt positivistische wetenschappelijke kwak te zijn. Maar dat verkoopt tegenwoordig als een tierelier. Ook in tijden van oorlog. Dat is de paradox.
Lees ook
S.P. ten Holt
Gepensioneerd Huisarts , Roden
Het boek heet: ‘De mééste mensen deugen’ , niet ‘alle’.
R. Koster
oogarts , Veenendaal
klopt DUS eveneens niet, helaas!
K.B. Klein Breteler
Huisarts
Grappig, ik dacht dat het boek nu juist precies daarover gaat. Hoe kan het zijn dat de meeste mensen deugen maar dat er ook iets kan zijn als poetin/holocaust en ellende? Hoe kan het zijn dat enkele mensen de wereld gijzelen? Ik hoop dat we daar ooit... een oplossing voor vinden. Maar ik geloof in de tussentijd gewoon dat de meeste mensen deugen.
B.H. Kooistra
Spec Ouderengeneeskunde , Almere
We hadden voor Poetin al Kain en Abel, Djenghis Kahn , Pol Pot en Hitler opgemerkt, dus collega Algra, waar gaat dit eigenlijk over? Ook ik ben geen kritiekloze fan van Bregman, maar zijn geluid heeft toch wel verdienste. En ook ik vraag me af wat d...e relevantie voor Medisch Contact is.
J.F. Boer
Huisarts, Kortehemmen
Poetin bewijst dat de meeste mensen deugen. Want het zijn maar 150.000 soldaten die heen en weer schieten met kogels en bommen. Er worden miljoenen Russen verkeert geinformeerd, zodra zij de lijken in de straten te zien zouden krijgen zouden ze ook ...direct hun leider tot stoppen manen. En miljoenen Ukrainers willen vrede en vechten niet, maar vluchten. Dus meneer Algra, u heeft of zijn boek niet gelezen, of u heeft het niet begrepen. Maar er is nog genoeg tijd om eens aan introspectie te doen en te kijken waarom jij jezelf niet vind deugen. Ik geloof namelijk dat jij wel deugd. En ik koester de gedachte dat net als u en ik de meeste mensen echt deugen, het brengt me ongelofelijk veel ontspanning en werkplezier en geluk.
Hartelijke groeten Jan Boer
A.F. Algra
commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Goeie vraag: "wat moeten we met de mensen die juist niet deugen én het feestje bederven?”
Wat zou uw antwoord zijn? "@ Holslag, met daaraan gekoppeld de vraag wat is het nut/functie van deze blog voor een blad als Medisch Contact
Wat overdenkinge...n - voor wat het waard is:
Over wel en niet deugen
1. mijn eerste aanname - bij gebrek aan beter wellicht - is dat het 'wel-of-niet deugen'- 'normaal' verdeeld is. Het aantal niet deugers kan geschat worden op 5-3-1% van de populatie.
2. De deugers zullen iets met de niet-deugers moeten, want te gevaarlijk, te destructief voor de groep.
3. Regulering van het niet-deugen heeft in de geschiedenis plaats gevonden - is mijn aanname- middels wet en regelgeving en (geschreven en ongeschreven) afspraken. Religie en staatsvorming speelde daarbij belangrijke rol. Ik denk daarbij even aan Tien Geboden van Mozes en een principe als de trias politica ( het scheiden van de machten).
4. Er zijn onderzoekers die een afname zien van geweld en oorlog in de samenleving. Door de eeuwen heen. Ik verwijs naar Steven Pinker ( Ons betere ik) of naar Ian Morris (verwoesting en vooruitgang). Met name Pinkers overdenkingen over de zes trends, vijf innerlijke demonen, vier goede engelen en vijf historische krachten zijn de moeite van het lezen waard.
5. Poetin heeft zich ontwikkeld tot autocratisch leider en lijkt nu de stap naar dictatorschap te (willen) maken. Persoonlijk beschouw ik hem - op de basis van de informatie die ik heb - als een soort maffia baas - godfather van criminele club die zich verrassend goed in het staats en veiligheidsapparaat heeft genesteld. Lees bv Catherine Belton - Putins people.
6. Hoe je van dictators afkomt is een erg complexe zaak. Ik realiseer me dat dit een vrij gratis opmerking is. In het geval van Poetin lijkt mij dat het nu alleen van binnenuit kan komen. Net als bij Julius Caesar. Een interne regime change dus. Een gearrangeerde val van buiten zie ik voor dit moment niet snel gebeuren. Maar dat kan veranderen bij de inzet van bv tactische kernwapens.
7. Waarom zo'n blog in MC ? De redactie had ook zo zijn twijfels. Want toch een beetje ver van mijn dokters bed verhaal. Maar als sociaal geneeskundige kijk ik ook naar de sociaal maatschappelijke context waarin wij zorg moeten verlenen. Veel dokters denken en handelen als storings of onderhoudsmonteur ( het reparatie deel dus). Sociaal geneeskundigen proberen naar de context te kijken.
8. Oorlog is zo'n fenomeen. Het leek ver weg, maar is nu plotseling weer heel dichtbij. Maar ik ben bang dat onze BB niet afdoend op orde is. We zijn niet waakzaam en alert genoeg (meer)
9. En dat komt deels doordat mensen als Bregman naar mijn perceptie ons zand in de ogen strooien met Efteling verhalen. En dat heeft tegenwicht nodig . Vandaar mijn wat gepeperde reactie.
10. En dat kan natuurlijk aanleiding zijn voor een verfrissend debat. Over dit soort complexe zaken
J.A.H. Holslag
Arts, Arnhem
“Want wat moeten we met de mensen die juist niet deugen én het feestje bederven?”
Wat zou uw antwoord zijn?
En wat is de relevantie voor medisch contact?