Pavlov slaat toe: Ziekenhuis failliet? Meer toezicht!
8 reacties‘Minister belooft scherper toezicht op ziekenhuizen’, kopte het NRC vorige week nadat fulminerende Kamerleden hierop hadden aangedrongen. Het NRC opent: ‘De minister was een dokter die toekeek hoe zijn patiënt overleed en daarna de uitvaart begon te regelen, zei SP-leider Lilian Marijnissen. Hij reed stuurloos tegen een boom, volgens PVV-Kamerlid Fleur Agema.’
Het is niet voor het eerst dat de SP en PVV schouder aan schouder optrekken tegen de minister van VWS. Ook CDA-leider Buma, nooit te beroerd voor ‘populisme light’, vond dat de oorzaak van de problemen ‘het liberale rendementsdenken’ was. Curieus. Dat het oordeel over het faillissement niet zo zwart-wit is als immer in simpele oplossingen gelovende politici denken, heb ik hier uitgelegd. Vandaag gaat het over iets anders: de ultieme politieke pavlovreactie bij ieder incident: het pleiten voor meer toezicht. De Kamer nam als voorschot alvast een pakket maatregelen aan om eventuele toekomstige faillissementen te verhinderen of in betere banen te leiden.
Nu is het altijd verstandig lessen te trekken uit een voorval als dit, maar er zijn maar liefst vijf redenen waarom meer toezicht een slecht idee is.
1. De ziekenhuiszorg is al bureaucratisch genoeg
Er is toezicht van de NZA, de ACM, de inspectie, de zorgverzekeraars, er is een raad van toezicht en een cliëntenraad. Voorts heeft de gemeenteraad nog iets te vertellen alsook het ministerie. En dan vergeet ik er nog een stuk of wat. Al dat toezicht kost geld en leidt regelmatig tot frustratie van het personeel dat liever de handen aan het bed heeft. Het pleiten voor meer toezicht is alleen daarom al onzalig.
2. Bureaucratie is niet alleen een kwestie van geld en frustraties
Als je een ziekenhuis met professionals onderwerpt aan complex en gedetailleerd toezicht, dan ben je de relatie aan het formaliseren en juridiseren. De gevolgen zijn dat de professionals zich in toenemende mate gaan gedragen naar de regel. Mensen voelen zich dan steeds minder verantwoordelijk voor waar het echt over moet gaan en zien gedrag dat binnen de regels past als goed gedrag in plaats van te varen op hun eigen morele kompas.
3. Meer toezicht leidt tot een maakbaarheidsillusie
Het is een illusie dat met meer toezicht wanbeheer voorkomen kan worden. Voor iedere nieuwe regel wordt een nieuwe uitzondering gevonden. Complexiteit moet je niet beantwoorden met complexiteit, dat weten we van het bankentoezicht. En meer controle vanuit de overheid op die ‘gewetenloze kapitalisten’ is ook al een illusie. Ook in staatssystemen als de NHS komen falende ziekenhuizen regelmatig voor.
4. Toezicht moet niet meer, maar anders
Als toezicht de aandacht vaker vestigt op collectiviteit, moraal en ethiek in plaats van op bureaucratische regels is de kans groter dat een organisatie zelfreinigend vermogen inzet als er dingen uit de rails dreigen te lopen. Dat is goedkoper én effectiever, met als bonus dat het ook motiverender is voor het personeel. Simpel is dat uiteraard niet, maar waar een wil is, is een weg.
5. Toezicht moet niet meer, maar eenvoudiger
Toegenomen complexiteit ligt zelden aan de toezichthouders zelf, die vaak een juridisch goed omschreven taak moeten uitvoeren, maar aan de nodeloos complexe financiering van ziekenhuizen. Accountants die jaarrekeningen niet eens meer fatsoenlijk kunnen beoordelen, bestuurders die eigenlijk geen idee hebben hoe hun ziekenhuis er financieel bij staat en zorgverzekeraars die noodgedwongen ezeltje-prik spelen: geen wonder dat er dan toestanden kunnen ontstaan.
Kamerleden, houd een keer op met die gratuite pleidooien voor meer toezicht. Ga eens pleiten voor een ander en eenvoudiger toezicht. U zult niet alleen de zorg beter maken, maar ook nog veel applaus krijgen. Om te beginnen van mij.
meer van deze blogger
GJ Bonte
Neuroloog, Dalfsen
Inderdaad zijn het nogal open deuren die Canoy hier noemt. Het blijft vooral lekker vaag, en lekker algemeen. Specifieke oplossingen geeft Canoy niet.
Nee, we willen inderdaad niet meer controle van staat of ziektekostenverzekeraar. We willen niet... meer amateurs en bureaucraten in de zorg. Die zijn er al genoeg. Maar het is een monster dat zichzelf voedt met geld dat voor de zorg bedoeld is, en het is een monster waarvan Canoy zelf deel uitmaakt. Met genoegen.
Ik vrees dan ook dat deze blog ingegeven is door de opgelopen reputatieschade die Canoy opliep door zijn optreden in nieuwsuur, en de vorige blog. Hij had blijkbaar wat goed te maken. Waar een wil is, is een weg tenslotte, niet?
Die optredens in Nieuwsuur en in Medisch Contact laten namelijk zien wat hij is: Een econoom...
En dat is een vreemd soort mensen die alles reduceren tot centjes. Ook datgene dat zich helemaal niet tot centjes laat reduceren... Dat is nu toch wel pijnlijk duidelijk geworden, toch? Of is dat kwartje nog niet gevallen.
Het wordt genieten komende maanden, als we gaan aanschouwen hoe de minister van VWS, de bestuurders van het ziekenhuizen, de NZa en de ziektekostenverzekeraars elkaar de zwarte Piet toe zien spelen...
De Grote Klucht rondom het Faillissement van de IJsselmeer ziekenhuizen is nog maar net begonnen...
G K Mitrasing
Musketier, Amsterdam
Natuurlijk kun je het eens zijn met de open deurtjes van Canoy, wie niet...
De vraag is hoe dit zo gekomen is en hoe dit op te lossen...
Jan Bergen
medisch manager Adrz, toezichthouder, bestuurder, huisarts zonder praktijk , Oost-Souburg
Ik ben het zeer eens met Marcel Canoy.
Controlebureaucratie betekent niet dat er goed zorg is.
Vooral het oerwoud aan wet- en regelgeving weerhoudt ziekenhuizen van anders organiseren en toezichthouden.
Enes
algemeen betweter, Rotterdam
I'll give credit where credit is due.
De heer Canoy heeft gelijk. Ik durf zelfs te stellen dat het recente bestuurlijke sjoemelen bij MC ziekenhuizen medemogelijk is gemaakt door de oerwoud aan regels. Op een gegeven moment is het een gave om de re...gels te ontduiken en dat geeft een concurrentievoordeel. Heeft iemand het begrip "regelparadox" al gemunt?
G K Mitrasing
Musketier, Amsterdam
Uw titel aanpassen zou in ieder geval van enig respect getuigen en recht doen aan het werk van een Nobelprijswinnaar!
marcel canoy
, Graaf van Rochefort
Een kleine correctie op de immer constructieve slakken van de heer Mitrasing: de term drie musketiers is niet door mij bedacht
G K Mitrasing
Musketier, Amsterdam
Distinguished professor Canoy heeft het over Pavlov.
Op zich is het positief dat iemand die een non-evidence based stroming zoals de zorgeconomie vertegenwoordigt, zich bedient van wetenschappelijk onderzoek. Toch een kritische kanttekening (het ri...sico nemend dat Canoy zich geslachtofferd voelt door de "pathetische periodieke haat" van de door hem in het leven geroepen “ Drie Musketiers”)
Wat Pavlov bij de honden opwekte is een voorwaardelijke reflex, De reflex die ervoor zorgt dat een hond kwijlt bij het krijgen van voedsel is een aangeboren instinct en heet een onvoorwaardelijke reflex. Professor Canoy bedoelt dit waarschijnlijk als hij het heeft over bepaalde reflexen (meer toezicht, iets waar hij klaarblijkelijk veel verstand van heeft).
Het kwijlen dat volgt op het signaal is een aangeleerde reflex en wordt een voorwaardelijke reflex genoemd.
Voorwaardelijk. Onvoorwaardelijk. Niet voor iedereen direct duidelijk. Een nuance wellicht
Slechts twee letters verschil. Maar toch niet onbelangrijk: Het verschil tussen autoriteit (a) en NZa bijvoorbeeld. Het verschil tussen distinguished en undistinguished.
W.J.Duits
Bedrijfsarts, Houten
We hebben al veel bureaucratie, nog meer is niet wenselijk, eens!
Meer zelfsturing bij de professionals, geef ze vertrouwen, laat ze op basis van moraal en ethiek hun werk doen, eens!
Maak financiering transparant, het feit dat jaarrekeningen niet... meer fatsoenlijk te controleren zijn is natuurlijk te gek voor woorden, eens!
De beperkingen in de zelfsturing van de professionals ligt voor een niet onbelangrijk deel in bureaucratische bepalingen om als professional voor je organisatie het geld te krijgen. Als de jaarrekeningen moeilijk zijn te controleren, waarop zijn dan productiecijfers gestoeld? Hoe komt men dan tot inzicht in doelmatige inzet van middelen?