Patiënten dumpen

Als dokters hebben we het allemaal weleens meegemaakt: een dakloze patiënt met een ietwat onverzorgde presentatie die ziek opgenomen wordt. Eenmaal weer op de rit is het soms lastig te bepalen waar de patiënt naartoe moet. Laatstgenoemde vindt het vaak wel best, heeft een warm bed en een goed bord eten.

In de VS moeten de ziekenhuizen de vele onverzekerde daklozen volgens de wet eerste hulp bieden, maar het is simpelweg te duur. Daar hebben ze nu een goede oplossing voor gevonden. Je dumpt de patiënt gewoon op straat. Het komt zelfs zó vaak voor, dat er in Amerika een speciale term voor is bedacht: ‘patient dumping’. Een aantal maanden geleden ging er een foto rond van een vrouw die in blauw nachthemd in de sneeuw op straat stond, het infuus nog aan de arm. Zou patient dumping het begin van het einde van het morele geweten van ziekenhuizen betekenen?

In Nederland leggen alleen de dokters een artseneed af met: ‘Ik zweer/beloof dat ik de geneeskunst zo goed als ik kan zal uitoefenen ten dienste van mijn medemens. Ik zal zorgen voor zieken, gezondheid bevorderen en lijden verlichten.’ Maar in Amerika hebben universiteiten ‘oaths’ van diverse pluimage en is het is niet altijd gebruikelijk er een uit te spreken.

Na de Tweede Wereldoorlog nam de World Medical Association in 1948 de declaratie van Genève over: ‘I solemnly pledge to consecrate my life to the service of humanity. I will practice my profession with conscience and dignity; the health of my patient will be my first consideration.’ Patient dumping lijkt in deze context alleen mogelijk als je het woord ‘patient’ vervangt door ‘wallet’ of ‘hospital finance’.

De schrijver Howard Markel (23 april 1960), Amerikaans arts, schrijver, editor en historicus zweert bij de artseneed. ‘Een eed uitspreken geeft een krachtige herinnering aan het feit dat wij als artsen allemaal deel uitmaken van iets groters dan de belangen van een specialisme of een instituut. Maar in een ziekenhuis lopen tegenwoordig veel meer mensen rond dan alleen maar artsen. Sterker nog: ‘we’ zijn meestal dik in de minderheid. Bovendien, om dit soort misstanden te voorkomen: zouden eigenlijk niet alle medewerkers van een ziekenhuis een eed moeten afleggen van de manager tot aan de schoonmakers, van het restaurantpersoneel tot aan de voedingsdeskundige en de raad van bestuur? Doen we die zorg niet met zijn allen?

Ook in Nederland is in de afgelopen jaren het aantal dakloze mensen in Nederland flink gestegen. Op 1 januari 2016 schatte het CBS dat in Nederland 30.500 mensen in de leeftijd van 18 tot 65 jaar feitelijk dakloos waren Dit is een toename van 74 procent ten opzichte van 2009. Gelukkig hebben we het met de daklozen in Nederland sinds 2017 – toen pas – goed geregeld. Artsen, apothekers en ziekenhuizen krijgen nu de zorg die ze verlenen aan onverzekerden vergoed van de overheid en kunnen patiënten aanmelden bij de website meldpuntonverzekerdenzorg.nl.

De subsidiepot van het ministerie van VWS blijft tot 2022 beschikbaar. Wat gebeurt er dan? Tot 2022 hebben we in ieder geval geen patient dumping in Nederland.

The health of my patient will be our first consideration.