Paalverwonding

‘Co, er komt zo een paalverwonding aan! Kamer 4. Jij doet de anamnese.’ Ik heb geen idee wat een paalverwonding is. Maar ik ben een leergierige en actieve coassistent, blij met elke zelfstandige taak. Zelfs bij chirurgie, ook al weet ik zeker dat ik psychiater ga worden.

De ambulancebroeder levert hem af op de eerste hulp. ‘Meneer is achtentwintig jaar, paalverwonding. Hemodynamisch stabiel. Vermoedelijk traumatische lesies intern’. Ik heb nog steeds geen enkel idee. Terwijl ik mezelf voorstel en uitleg dat de echte dokter na mij komt, vorm ik een eerste beeld van hem. Een timide en verlegen jongen. Ik vermoed dat hij pijn heeft want hij zit in elkaar gedoken en beweegt zo min mogelijk. Hij kijkt me niet aan. Later zal ik leren dat dat niet alleen bij verlegenheid of autisme past maar vooral ook bij schaamte.

‘Vertel eens, wat is er gebeurd?’ vraag ik nietsvermoedend. Het is 27 jaar geleden maar ik herinner me haarscherp hoezeer zijn antwoord mij ontregelde. Hij was op een feestje. Zijn ‘maten’ waren iets te ver gegaan met lol maken. Ze hadden diverse voorwerpen gebruikt om hem anaal te penetreren. Hij sprak zacht met weinig woorden. Pijn en schaamte zaten in de weg. ‘Ze hebben met een bezemsteel lopen heien. Ik ben bang dat er iets kapot is van binnen’. Ondanks mijn verwarring – een mix van afschuw, ongeloof, medelijden en boosheid – begreep ik dat dit foute boel was. Ik haalde meteen de arts-assistent erbij. Binnen een uur lag de jongen op de operatietafel. Zijn darmen waren inderdaad op meerdere plekken geperforeerd.

Er volgde een ic-opname. Complicaties met naadlekkages. Opnieuw een operatie. Maar daar gaat deze blog niet over. Deze blog gaat over schaamte, mijn schaamte over mijn reactie toen hij weer op zaal kwam.

Nu zou ik naar hem toegaan. Met hem bespreken dat het niet normaal is wat er gebeurd is. Dat hij aangifte kan doen. Ik zou hem daarbij ondersteunen en laten weten dat hij niet alleen is. En ik zou mijn team laten zien hoe je naar zo’n patiënt toe beweegt in plaats van eromheen.

Maar wat deed ik als 23-jarige aimabele en sociaal vaardige coassistent? Ik wist me er totaal geen raad mee. Ik hield het contact zo kort en onpersoonlijk mogelijk. Keek hem niet aan, bang voor de confrontatie met de leegte in zijn blik. Ik had intens met hem te doen, maar schaamde me dat ik de enige leek te zijn die zo geraakt was. Misschien vreesde ik dat de chirurgische goegemeente mij een softie zou vinden.

In oktober is het vijf jaar geleden dat #Me Too viraal ging. De golf van onthullingen doorbrak het grote zwijgen. Met effect, getuige de voorbeelden bij The Voice, Ajax en in de film- en televisiewereld. Helaas is voor te veel mensen het wegkijken en doodzwijgen nog steeds aan de orde van de dag. Openheid geven over jarenlange incest, onvrijwillige seksuele exploitatie of ritueel seksueel misbruik is vaak een brug te ver.

Wegkijken en doodzwijgen van grensoverschrijdend seksueel gedrag heeft een enorme impact op de psychologische ontwikkeling van mensen. Misschien wel net zo groot als dat misbruik zelf. Wij staan er als artsen met onze neus bovenop. Soms is het overduidelijk zoals bij mijn patiënt met de paalverwonding. Maar ook onder schijnbaar gewone verwondingen of onverklaarde lichamelijke klachten zitten vaak traumatische ervaringen. Hopelijk krijgt mijn patiënt anno 2022 een andere bejegening dan destijds. Ik vrees echter dat er nog veel te winnen valt in onze beroepsgroep qua traumasensitiviteit.

Daarom heb ik een tip. Kijk bij wijze van nascholing zondag 28 augustus naar de laatste Zomergasten van dit seizoen. De wereldberoemde Nederlandse psychiater en traumaspecialist Bessel van der Kolk is dan te gast bij Janine Abbring. Hij schreef een toegankelijke bestseller The body keeps the score, in het Nederlands verschenen als Traumasporen.

Traumasensitiviteit begint met weten waar je op moet letten. Dan kun je het gaan herkennen en erkennen. Als we blijven wegkijken, zijn we medeplichtig.