Oud geleerd is jong gedaan

Gedurende onze levenscyclus ontmoeten we verschillende mensen en ondernemen we diverse activiteiten. We maken mijlpalen mee en al doende leert men. Door schade en schande worden we wijzer. Dat maakt ons tot de persoon wie we zijn.

Over het algemeen hebben we echter allemaal respect voor ouderen. We staan voor ze op in een overvolle trein. We spreken ze aan met ‘u’. In de meeste gevallen schakelen we zelfs een tandje terug in onze communicatie en in ons handelen. De cognitieve en fysieke functies willen bij onze oude medemens nou eenmaal niet meer zo snel. Waarom zou het ook? De tijd is immers vriend en vijand tegelijk. Waarbij het evenwicht tussen beide zeer fragiel is.

Sinds enkele weken ben ik nu werkzaam in een verpleeghuis. Wederom een leerzame periode. Niet in het minst door de levenslessen die ik dagelijks geleerd krijg van de ‘oude garde’. Een intakegesprek dat lang duurt en waarvan ik zelf denk dat het wel genoeg is geweest, maar waar ik toch echt nog even door moet zetten, wordt abrupt onderbroken door de patiënt: ‘Zo, zijn we nu dan eindelijk klaar?’ Een slechtnieuwsgesprek waarbij er geen behandelmethoden meer zijn behoudens symptoombestrijding wordt tot de bodem gerelativeerd: ‘Tja, het houdt een keer op.’ Tegenwoordig is het meer uitzondering dan regel, maar de gouden en diamanten huwelijken bestaan nog steeds. Wanneer er een hetero-anamnese wordt afgenomen blijkt het belang van de fysieke gesteldheid van een partner niet alleen iets voor de ‘newlyweds’. Bij opname vraag ik aan een echtgenote of haar man onlangs is afgevallen vanwege zijn slikklachten. Haar antwoord met pretoogjes: ‘Hij heeft niet meer dat strakke kontje van vroeger, maar alle oude mannen hebben van die ongevulde broeken en slappe kontjes. Zijn broeken vallen echter niet uit.’

Naast hilarische taferelen zijn er ook de nodige serieuze gesprekken waarbij vaak het onderwerp ‘trots’ de revue passeert. Trots op diens afkomst, religie, familie, verleden, etc. Maar ook (te) trots om met een rollator te gaan lopen. Bepaalde medicatie te gebruiken. Steunkousen te dragen. Thuiszorg te accepteren. Of in een verzorgingshuis te gaan wonen. Is dat uiteindelijk niet hetgeen waar het voor ons allemaal om draait, ongeacht de leeftijd? Wanneer je iemands trots afpakt, pak je daarmee vaak ook iemands levensvreugde af. Interessante (ethische en morele) discussies worden hierbij geboren. Wat als medicus te accepteren en wat uit veiligheidsoogpunt aan te passen? En in wiens belang? Die van de patiënt of die van de familie? Dat is bijna vragen om lastige gesprekken. Als huisarts in opleiding heb ik die gesprekken diverse malen in de thuissetting mogen voeren. Maar de afspraken zijn daarmee niet zo klaar als een klontje voor de specialist ouderengeneeskunde, zo blijkt nu.

Hoe ver je gaat blijft een individuele afweging tussen de patiënt, diens familie en jezelf. Waarbij we de ‘trots’ niet uit het oog mogen verliezen. (Multidisciplinair) in gesprek blijven met de patiënt en diens familie. Want naast trots is ook de tijd nemen iets wat we in alle haast helaas wel eens ‘vergeten’. En dat terwijl het zo belangrijk is voor de ouderen om van die relatieve vijand voornamelijk weer een vriend te kunnen maken. Ook zoiets dat je leert van een ouder iemand. Oud geleerd is jong gedaan?