Opgebrande dokters
7 reactiesHeel wat dokters zijn ervaringsdeskundige als het op burn-out aankomt. Ruim 70 procent van de huisartsen rapporteert signalen van overspannenheid bij zichzelf en 15 procent van hen heeft wel eens een burn-out gehad. Dat meldde artsenverzekeraar Movir al in 2012.
Burn-out is nosologisch bezien geen ziekte. In de ICD-10 vinden we burn-out onder de problems related to life-management difficulty, code Z73.0, omschrijving: a state of vital exhaustion. En inderdaad, de hoofdpersoon in Graham Greenes roman A burnt-out case (1960) had geen enkel plezier meer in zijn werk als architect. Hij was zijn leven zat en vertrok naar Congo waar hij in een leprozenkolonie belandde en een nieuw leven begon.
Burn-out is een belangrijke oorzaak van ziekteverzuim. We zien het bij langbestaande psychische overbelasting, als de copingmechanismen het begeven. Gebrek aan regelmogelijkheden in het werk en gebrek aan steun van collega's en bazen, maar ook van het thuisfront, vergroten de kans op een burn-out. Dokters zijn een uitgesproken risicogroep. Bedrijfsartsen sanctioneren het verzuim en verwijzen de afgebrande collega naar een psycholoog.
Vanuit het basisbegrip burn-out zijn allerlei nieuwe termen ontstaan. In de jaren tachtig, toen burn-out piekte in de ziekteverzuimstatistieken, kwam het motivatie-infarct in zwang. Waar burn-out een sluipend proces is, kent het motivatie-infarct een acuut beloop. Van de ene op de andere dag is men uitgeschakeld. Alsof je een emmer leeggiet. De acute variant van burn-out zien we na een periode van heel hard werken en op je tenen lopen. We zien het ook bij een ontslagaanzegging of een heftig arbeidsconflict.
Burn-out kent een tegenhanger uit de positieve psychologie: bevlogenheid ofwel flow. Werkgevers zien graag bevlogen werknemers. Ze zijn opgewekt, ambitieus, functioneren prima en krijgen energie van hun werk. Ze hebben weinig hersteltijd nodig om weer een nieuwe uitdaging aan te gaan. Sommige dokters zitten jarenlang in een flow. Of dat goed is? Ik denk dat een langbestaande flow een risico is voor burn-out.
Weet u wat een bore-out is? Als je je ziek voelt van verveling door routinematig werk of onderbelasting. De symptomen lijken op burn-out maar de depressiviteit overheerst. De onderbelasting kan kwalitatief zijn (je werk is saai) of kwantitatief (je hebt te weinig te doen). Er zit niets anders op dan een andere baan te zoeken. Bij dokters komt dit niet gauw voor.
En dan hebben we de fade-out als nieuwkomer. De Belgische arbodienst Mensura kwam daar vorige week mee. Nepnieuws? Absoluut niet. Fade-out komt voor bij langdurig zieken die thuiszittend alle voeling met hun werk verliezen. De motivatie ebt weg. Een dokter noemde dit ooit demotivitis. Kan overgaan in een demotivose. De drempel om weer te gaan werken wordt steeds hoger, met het risico dat de werknemer helemaal niet meer terugkeert. Toch belicht Mensura maar één kant van het probleem. Op het werk vindt ook een soort verdampingsproces plaats. Aanvankelijk mist men de zieke collega. Maar als de vervanger is ingewerkt, wordt dat gemis snel minder. Uiteindelijk ontstaat een nieuw evenwicht op het werk, en men ´vergeet´ de zieke. Soms vindt een maatschap het lastig als iemand na lang verzuim weer wil beginnen, omdat de vervanger prima functioneert. Terugkeer van de zieke collega wordt dan ervaren als een systeemverstoring. Meestal lukt het toch met wat wringen en duwen. Soms lukt het helemaal niet. Het ergste scenario ziet er als volgt uit: collega’s of werkgever blokkeren de re-integratie. Er ontstaat een conflict. De mediation mislukt. De opgebrande collega wordt afgedankt. De bedrijfsarts staat machteloos. Hij mag immers geen partij kiezen.
Gelukkig loopt het meestal niet zo slecht af. Contact houden met een langdurig zieke kan een fade-out voorkómen, zegt Mensura. Stuur een kaartje of een bloemetje. Ga eens op bezoek bij je zieke collega. De liefde moet wel van twee kanten komen. Van de zieke collega mag je ook actie verwachten. Stap over die drempel heen. Laat je werk niet afpakken! Ga eens koffiedrinken met je maten, ook al ben je nog lang niet de oude.
André Weel
bedrijfsarts, Dieren
Mijn antwoorden op de vragen van collega Erwin van Meekeren:
- burn-out wordt onder de naam 'aanpassingsstoornis' of 'stressgerelateerde stoornis' genoteerd door bedrijfs- en verzekeringsartsen; dat is een algemeen erkende grond voor (tijdelijke) ar...beidsongeschiktheid;
- burn-out komt als term niet voor in de DSM 5; de 'aanpassingsstoornis' uit de DSM IV is nu ondergebracht in hoofdstuk 7 van de DSM 5: 'Psychotrauma- en stressorgerelateerde stoornissen'.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland
Helder stuk collega, wat gaan we er nu aan doen? Artsen zijn academisch opgeleide mensen, die in hoge mate zelfstandig moeten kunnen functioneren. Ze moeten diagnoses stellen door in goed contact met de patiënt gegevens te verzamelen waarop ze deze d...iagnoses kunnen baseren, vervolgens moeten ze een beleid afspreken. Het beleid moet worden uitgevoerd, in het ziekenhuis door de verpleging, het vergt dus ook instructie kunnen geven en leidinggeven aan een team. Artsen worden opgeleid om verantwoordelijkheid op dit gebied te kunnen dragen.
Een heel gevarieerd werk lijkt me.
Maar de huidige stand van zake is vaak dat onder grote tijdsdruk, meestal ingegeven door "efficiency" en onder aansturing van niet-artsen het werk moet worden gedaan.
Vervolgens moet er een administratieve verantwoording worden afgelegd, die ook weer wordt gelezen door niet-artsen, om maar managementinformatie te genereren.
Er zit dus nogal wat ruis op de lijn.
Roel Melchers
bedrijfsarts, Houten
"Burn-out is nosologisch bezien geen ziekte."
Wat een griezelig heldere uitspraak... Alhoewel, zou burnout niet-nosologisch bezien dan wél een ziekte kunnen zijn...? De auteur suggereert dat dat inderdaad weleens zo zou kunnen zijn: "Burn-out is een ...belangrijke oorzaak van ziekteverzuim." Ziekteverzuim: het niet nakomen van de arbeidsovereenkomst om reden van een ziekte.
Mijn primaire taak, als ik geconfronteerd wordt met verzuim, is bepalen, niet... adviseren, of er een medische reden bestaan voor verzuim. Bij burnout volg ik de nosologie en is er dus geen medische verklaring voor het verzuim. Dat heeft grote consequenties. Net zo groot overigens als wanneer dat wél het geval is; maar dan andersom. Er is geen wettelijke verplichting voor de werkgever het loon door te betalen, het WIA-traject is afgesloten en de bedrijfsarts heeft geen wettelijke taken meer bij het verzuim.
Eventueel kan hij later nogmaals om een beoordeling gevraagd worden.
Maar een zorgende rol, zoals begeleiden, doorverwijzen en adviseren, zijn nu, na de beoordeling, die de bedrijfsarts deed, uitgesloten. Immers de KNMG staat sinds 1950 NIET toe dat een arts een zorg- en een keuringsrol naar dezelfde persoon combineert om reden van het belang van vertrouwen in een zorgrelatie. Immers... een keuringsrelatie is er eerder eentje van wantrouwen. Zie ArboInfo284: Wantrouwensrelatie op www.ArboInfo.eu
Die scheiding van zorg en keuring is recent richting strafrecht getrokken met de wet 'Cliëntenrechten bij elektronische verwerking van gegevens'. Zo is een huisarts die tóch een rijbewijskeuring doet bij een van zijn zorgpatiënten in overtreding. En kan eventueel geschrapt worden uit het BIG-register.
Onder andere bedrijfsartsen zijn in die wet uitgesloten van inzage in elektronische zorgdossiers...! Doen ze dat toch... dan zijn ze in overtreding.
Erwin van Meekeren
psychiater, Nederland
Altijd weer schrikken nav die cijfers. Twee vragen:
- wordt burn-out verzekeringstechnisch erkend (heet t dan bij bedrijfs- en verzekeringsartsen tegenwoordig 'chronische overbelasting'?)
- kan het in de DSM-5 geclassificeerd worden? (hoe)
Adriaan Wiersma
Bedrijfsarts , Elst
Mooi artikel André! Ik lees je blogs met veel plezier. De term/"diagnose" burn-out wordt veel door patiënten-werknemers genoemd waarbij ze al dan niet hun (huis)arts of collega's als bron citeren + de mededeling dat het vast wel "maanden" gaat duren.... In de praktijk wordt de soep meestal niet zo heet gegeten. Het huis is doorgaans nog niet echt in een rokende puinhoop veranderd. Tenzij men echt veel te lang doorgaat met flink doen en miskennen van te veel hinder en niet meer herstellen van vermoeidheid. En dat doen dokters (niet in dienstverband) naar mijn ervaring om allerlei redenen misschien wel wat vaker dan andere werknemers.
Mieke Kerkhof
gynaecoloog, ‘s-Hertogenbosch, of nee, Oeteldonk
Prachtige column, waarvoor dank. Ik hoorde ooit een oneliner van Youp van ‘t Hek. Hij zei dat hij slechts één soort burn-out kent en dat is zijn eigen crematie.
Jozien Bensing heeft een goed preventie-advies, vind ik. Zij zegt dat de spreekkamer van ...een arts a garden of opportunities is. Als u als dokter oprecht geinteresseerd bent in uw patiënt en u communiceert affectief, dan is uw spreekuur nooit saai. Ik geloof daar heilig in. De patiënt wordt er ook therapietrouwer van. En u hoort veel meer. Kortom een win-win situatie. De patiënt vindt u een goede dokter en u hebt never a dull moment. Doe er uw voordeel mee. Ik ervaar het als steengoede burn-out preventie. Het enige nadeel is dat uw spreekuren gaan uitlopen, maar dat accepteren de patiënten zonder probleem. Ze weten wat u waard bent!
dolf algra
arts, MC blogger en commentator, rotterdam
Interessant nieuwsbericht in dit verband - april 2016 nav onderzoek Eric Drenth
Ongeveer één op de acht medisch specialisten in Nederland heeft last van burnoutklachten en een verhoogd risico op een burnout. Bij AIOS (Artsen In Opleiding tot Special...ist) ligt dit aantal zelfs nog hoger. Voor een gemiddeld ziekenhuis betekent dit dat circa 25 medisch specialisten last hebben van burnoutklachten. Wat betekent dit voor de patiëntveiligheid? Deze vraag en andere vragen stonden centraal in het onderzoek van drs. Erik Drenth MSc (vanuit zorgdienstverlener VvAA verbonden aan dit onderzoek) ter afronding van de executive Master Risicomanagement aan de Universiteit Twente.
gewoon even googlen dus