Blogs & columns
Blog

Onze maatschappelijke verantwoordelijkheid

Plaats een reactie

Zijn artsen en hun organisaties zich bewust van hun maatschappelijke verantwoordelijkheid, als de samenleving oog in oog staat met grote bedreigingen van de volksgezondheid? In de Nederlandse Artseneed van 2003 staat: ‘Ik ken mijn verantwoordelijkheid voor de samenleving….’ en in de KNMG Gedragsregels voor artsen: ‘De arts stelt zich actief op in het signaleren van gezondheidsbedreigende factoren. Daarbij kan gedacht worden aan milieuverontreiniging, slechte woonomstandigheden, onhygiënische schoolgebouwen etc.’ De World Medical Association (WMA), platform van nationale medische verenigingen uit bijna alle landen, sprak in 1999 haar steun uit aan ‘disarmament and the elimination of weapons of mass destruction, including nuclear, chemical and biological weapons.’ In 2015 riep de WMA opnieuw op tot een verbod op kernwapens en vroeg alle nationale medische verenigingen dit te steunen en hun regeringen op te roepen kernwapens te verbieden. In 2008 riep de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) de lidstaten op tot veel meer betrokkenheid bij klimaatverandering, en tot het versterken van de publieke gezondheidszorg om snel te kunnen anticiperen of reageren op klimatologische rampen.

Aan de medische gemeenschap worden dus grote verantwoordelijkheden toegedicht. Maar hoe staat het met haar daadwerkelijke betrokkenheid? Zijn artsen en hun verenigingen en opleidingen wel bezig met grote bedreigingen voor de volksgezondheid? Wat weten we ervan? Anticiperen we? Nemen we stelling?

Op conferenties in Amsterdam (september 2015) en Londen (november 2015) werd de medische gemeenschap opgeroepen om stelling te nemen als de volksgezondheid op grote schaal in het geding is, zoals in het geval van bewapening, kernwapenopslag, klimaatverandering en milieuverontreiniging. De medische gemeenschap kan, moet, het publiek en de politiek waarschuwen voor grote, vaak onbeheersbare consequenties voor de volksgezondheid. Artsen kunnen de gevolgen voorzien en hierover rapporteren. Gelukkig ondertekenden in Amsterdam ruim honderd prominenten uit de gezondheidszorg een verklaring tegen kernwapens. Mooi, en misschien een klein begin van hoe de medische wereld haar rol weer zou kunnen oppakken, die vooral in de 19de eeuw met succes werd vervuld door de ‘hygiënisten’: signaleren van de gevaren voor de volksgezondheid van armoede, slechte leef- en werkomstandigheden, verontreinigd water, kinderarbeid et cetera, en het aandragen van oplossingen daarvoor.

Niet dat er niets gebeurt: de KNMG is actief in de World Medical Association, artsen participeren in Artsen zonder Grenzen, in de Johannes Wier Stichting en in ontwikkelingssamenwerking. Maar het is te kleinschalig, te individueel.

Klein voorbeeld van hoe het kan: diverse beroepsverenigingen hebben rond de jaarwisseling gewaarschuwd tegen de gevaren van vuurwerk voor de gezondheid en opgeroepen vuurwerk uit te bannen. Dat was geen politiek, maar zorg voor gezondheid. Een dergelijke waarschuwing is zeker ook gelegitimeerd als het om bijvoorbeeld kernwapens gaat, waarvan er nog altijd duizenden op scherp staan in de hele wereld. Ook in Nederland. Een aantal regimes schrikt er niet voor terug te dreigen met het gebruik ervan.

De Nederlandse medische gemeenschap moet meer verantwoordelijkheid nemen. In de artsenopleiding en de vervolgopleidingen wordt nauwelijks aandacht aan deze thema’s besteed. De sociale geneeskunde doet er weinig mee. De beroepsverenigingen zouden zich meer moeten uitspreken, conform de credo’s in de artseneed. Dat is geen individuele, maar een collectieve verantwoordelijkheid. Geen politieke, maar een medische stellingname. De beroepsorganisaties, umc’s, vervolgopleidingen en medische studentenorganisaties zijn aan zet. Pak die handschoen op!

Blogs
  • Lode Wigersma

    Lode Wigersma is voorzitter van de Vereniging Artsen Volksgezondheid (VAV), de vereniging voor sociaal geneeskundigen die zich bezighouden met beleid, advies en indicatie.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.