Onverteerbaar
12 reactiesHet bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) is na vijf maanden met een eindverklaring gekomen aangaande de brief aan het OM. Die brief waarin veertien artsen, onder wie elf psychiaters, verzochten om een strafrechtelijk onderzoek in hoeverre de ouders de 17-jarige Milou met hulp van mij en Kit Vanmechelen de dood in hadden gepraat. Dit ondanks dat de Regionale Toetsingscommissie al had geoordeeld dat de euthanasie aan alle zorgvuldigheidseisen had voldaan.
Eerder noemde de KNMG de brief schadelijk en onbehoorlijk. Prof. gezondheidsrecht Legemaate sprak van een schandvlek voor de beroepsgroep. Hoe nietszeggend is daarmee vergeleken de verklaring van de NVvP. Zo nietszeggend (en op sommige punten onjuist) dat ik mijn lidmaatschap heb opgezegd. Ik wil geen lid zijn van een vereniging die ouders zo in de kou laat staan. Over het gebrek aan steun voor mij en Kit Vanmechelen had ik me heen kunnen zetten. Natuurlijk was dat een teleurstelling. Maar er zijn ergere dingen en ik had het kunnen accepteren als het onderdeel was geweest van een proces van geven en nemen om polarisatie te voorkomen. Maar dat was het niet. De briefschrijvers wilden niet eens met ons aan tafel, ook al accepteerden we alle steeds weer nieuwe voorwaarden. De NVvP heeft ons laten weten dat ze verdere pogingen staken en de ouders dat ook niks meer kunnen verwachten. De mediator heeft laten weten dat haar poging ons met elkaar in gesprek te brengen is mislukt. Dus einde oefening.
Moet ik er nu ook maar een streep onder zetten? Het vreet aan me er steeds mee bezig te blijven. Als je geen enkel onrecht kunt verdragen heb je geen leven.
Maar er staat iets in de weg. Als je je bij elk onrecht neerlegt heb je geen geweten. Soms is het goed het hoofd koel te houden, soms is vurige verontwaardiging op zijn plek. De waarheid ligt in het midden zeggen we, maar ik noem het liever pragmatisme. Wat is haalbaar, wat levert nog iets op? Jeroen Brouwer spreekt in zijn boek Bezonken rood over de leugen die mildheid heet. Hij doelt daarbij op het je verzoenen met en toedekken van nare gebeurtenissen door een vertekening van de werkelijkheid. Soms is die mildheid goed, soms is het een te grote leugen.
De mogelijkheid van euthanasie is voor mij de (uiterste) consequentie van serieus nemen van mensen met een psychische aandoening. De manier waarop ik dat heb uitgedragen heeft meer weerstand opgeroepen dan ik had gewild en had voorzien. Dat betreur ik, want dat doet de zaak geen goed. Ik was en ben nog steeds bereid daarover in gesprek te gaan. Maar zover is het dus niet gekomen. Aan de andere kant hoor ik van patiënten heel vaak dat ze zich heel erg gesteund voelen door wat ik, maar nog veel meer stichting KEA en de stichting In liefde laten gaan doen. KEA begeleidt bijvoorbeeld al 45 mensen die in een euthanasietraject zitten met een buddy.
Me erbij neerleggen voelt als verraad naar patiënten, zeker naar de ouders. Ouders die een kind hebben verloren er op deze manier bij betrekken is op geen enkele manier te rechtvaardigen. De NVvP is daarover in tegenstelling tot de KNMG niet duidelijk. Dat vind ik onverteerbaar.
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Collega Vermeulen vraagt in haar reactie ( zie eerder ) om meer 'context' en een meer 'open' debat in de uit de handen gelopen discussie over euthanasie bij jongeren. Dit pleidooi ondersteun ik van harte, maar heb ook aantal kanttekeningen.
Ten e...erste over de gevraagde context. Daar zijn er minimaal vier van te onderscheiden: het patienten- , de ggz - , de behandelaar én het beroepsgroep perspectief. Deze worden - mijns inziens - te vaak door elkaar gehusseld, zodat er een soort hutspot debat ontstaat, waar geen touw meer aan vast te knopen is. Zo ook een beetje in de reactie van collega Vermeulen
De kern van dit debat betreft mijns inziens de beroepsgroep en het professioneel handelen van de professional/psychiater : de brandbriefschrijvers hebben nav casus Milou problemen met het handelen van aantal collega's, maar kaartte dit niet via de afgesproken en geeigende kanalen aan en houden zich niet de geschreven en ook ongeschreven regels van goed overleg, maar legde hun wellicht terechte (?) sores erover neer bij de chef van het OM.
Via een brandbrief. In het geniep, totdat een van hen ( Damiaan Denys) dit wereldkundig maakte middels interview in de NRC . Waarna - en naar mijn idee geheel terecht - het hek van de dam was.
Want wat gebeurde hier eigenlijk ? De rest is bekend. Ik verwijs naar de vele reconstructies in de media.
De kern van dit debat gaat niet zozeer over de casus Milou, of soortgelijke situaties, maar over collega's, die andere collega's - zonder goede kennis van zaken- niet alleen van onprofessioneel handelen betichten, maar ook - en dat vind ik grensoverschrijdend - in het geniep- een verzoek tot een strafrechtelijk onderzoek naar het professioneel handelen indienen bij het OM.
Het professioneel handelen zelf stond niet ter discussie, want dat was al eerder volgens de geldende spelregels 'goed gekeurd'.
De brandbriefschrijvers hadden hun bemerkingen - dan wel hun verzoek tot veranderen van de spelregels, want daar draait het hun om - intern binnen de beroepsgroep moeten aankaarten- en niet via de band van het OM mogen spelen. ( die het terecht ook naar de prullenbak verwees)
De noodzakelijke reactie van de beroepsvereniging hierop was vanaf het begin tot op heden: too late en too little. Ik verwijs naar de laatste brief. Zeer illustratief. En tekenend voor het gebrek aan oplossend vermogen. Ik verwijs in dit verband naar het verloop van de mislukte mediation.
Mijn voorlopige conclusie: de beroepsgroep en haar beroepsvereniging (NVvP) blijken niet in staat op een volwassen manier 'orde op zaken te stellen' (nav de faux pas van de brandbriefschrijvers) én ook niet om het debat over zo'n delicaat onderwerp als euthanasie bij jongeren op een professionele wijze te modereren.
Ik vind het nogal beschamend, want het ondermijnt het gezag en het vertrouwen van de gehele beroepsgroep en vraag me ter plekke eigenlijk af waarom het hoofdbestuur ven de KNMG niet ingrijpt.
Of blijft het pappen en nathouden, veel mooie woorden, maar geen daden ?
L. Vermeulen
Huisarts, Amsterdam
Ik zie vooral drie gepensioneerde mannen (Oosterhoff, Algra, Legemate) die al maanden roepen in Medisch Contact en de pers dat een groep bezorgde psychiaters heel erg "fout" zijn geweest zonder in te gaan op de redenen van de bezorgheid. Is dat dan d...e manier waarop collega's met elkaar omgaan? Worden onze patienten daar wijzer van? En volgens mij mag elke burger, als hij/zij een ernstige misstand vermoedt, een vertrouwelijke brief schrijven aan de officier van justitie, zeker als het een medische kwestie betreft die onder het strafrecht valt (wat nu eenmaal het geval is bij euthanasie). Je zou zelfs, met de artsencode in de hand, kunnen beargumenteren dat dit onze plicht is.
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Allereerst, dank voor de reactie - sportief.
Twee, ja ik ben gepensioneerd, helaas kan ik daar niets aan doen - ik had het ook graag anders gewild, zal ik maar zeggen.
Drie: wellicht het belangrijkste. Voor alle helderheid. Ik vind NIET dat d...e groep bezorgde psychiaters FOUT is/zijn.
Ik kan zelfs een behoorlijk eind meegaan in de kritiek/zorgen /bedenkingen - bv of het handig en verstandig is videogesprekken openbaar te delen. Ook ik heb moeite met het uitserveren van deze uiterst complexe zaken in talk shows. Ik ben daar geen fan van. En het zou dan ook niet mijn keuze zijn geweest. En zo heb ik nog wel meer overdenkingen.
Mijn hoofdbezwaar is en blijft het middel welke de bezorgde briefschrijvers hanteerden: een brandbrief in het geniep aan het OM.
Dus niet aan de betreffende collega- psychiaters, niet aan de NVvP, niet aan de KNMG, niet aan de Inspectie, niet aan VWS, niet aan het Tuchtcollege, maar aan het OM.
Waarom kozen de bezorgde briefschrijvers ervoor om een brandbrief aan het OM te schrijven in plaats van hun zorgen, bezwaren en bedenkingen intern binnen de beroepsgroep - NVvP of KNMG of publiekelijk aan te kaarten ?
Dat is mij nooit helder geworden.
En waarom doken de briefschrijvers weg toen daar vragen over werden gesteld én bekenden ze pas kleur (behalve van Os en Denys) nadat bleek dat er geen ontkomen meer aan was ?
Daarop heb ik ook nooit een helder antwoord - weerwoord van hen over gehoord.
Met als gevolg dat de discussie over het onderwerp behoorlijk uit de hand is gelopen en stevig gepolariseerd is geraakt met als ultieme consequenties dat het open debat over deze uiterst delicate kwesties juist is geblokkeerd.
Ik ben bang dat de briefschrijvers juist door de keuze van het middel brandbrief het tegenovergestelde hebben bereikt wat wellicht hun doel was: een open debat.
Louter mijn mening hoor.
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Wat het feit, dat wij gepensioneerd zijn er toe doet is me niet duidelijk. Maar verder klopt het, dat we onze verontwaardiging hebben uitgesproken over de manier waarop deze collegae hun zorgen hebben geuit. Die was, zoals de KNMG ( ook gepensioneerd...?) schadelijk en oinbehoorlijk
L. Vermeulen
Huisarts, Amsterdam
Menno, ik heb behoefte aan meer context in deze discussie.
Nederland is het eerste land in de wereld dat artsen heeft toegestaan om euthanasie bij minderjarigen uit te voeren in het kader van psychisch lijden. Geen geringe stap. Een golf aan rom...antiserende publiciteit in nationale kranten en TV droeg bovendien bij aan een ongekend Werther effect - met een sterke toename in de vraag naar euthanaise bij jonge vrouwen. Merkbaar voor mij als huisarts in een gewone praktijk.
En dit ondanks het feit dat een meerderheid van de psychiatrische beroepsgroep grote twijfels heeft over de criteria van wilsbekwaamheid en uitzichtloosheid bij deze groep - zo groot zelfs dat in Canada euthanasie bij psychisch lijden helemaal stop werd gezet om eerst de zaak goed door te denken. In dat land had men het idee dat men gewoon nog niet goed begreep waar men eigenlijk mee bezig was. En hier zouden we het zo goed begrijpen dat we zelfs minderjarigen in ernstige existentiële psychische nood kunnen meenemen naar de dood?
Het is zeer waarschijnlijk dat bij de herziening van de richtlijn de NvvP een leeftijdsgrens zal gaan hanteren van 25 of 30 jaar. Dit creërt een vreemde situatie: de RTE keurde -achteraf, want zo gaat dat in Nederland- euthanasie bij minderjarigen voor psychisch lijden weliswaar goed - maar wat betekent die goedkeuring als de brede beroepsgroep in feite aangeeft dat het niet juist is?
Het United Nations Committee inzake de Rechten van Personen met een Handicap schreef in haar rapport van september 2024 dat de procedures van euthanasie in Nederland moeten worden herzien omdat er te weinig bescherming is van kwetsbare mensen - in een referentie naar de grenzen die in Nederland worden opgerekt. Niemand die het op schijnt te merken - Medisch Contact negeerde het in ieder geval.
Kritische SCEN artsen vertellen verhalen over mensen met neurodivergentie in existentieel lijden door gebrek aan sociale aansluiting, die worden beïnvloed door sociale media in hun vraag naar euthansie - en die euthanasie krijgen van een psychiater omdat er sprake zou zijn van een "medische diagnose" (autisme spectrum) en het lijden een medische grondslag zou hebben. We zien jonge vrouwen, slachtoffer van seksueel misbruik, die gedemoraliseerd raken door een doorgeslagen medicaliserende benadering met ECT en zware medicaties, en begrijpelijk euthanasie steeds meer als de ultieme medische oplossing gaan zien.
Ik merk in de discussie heel weinig reflectie over de vraag of wij ons als artsen moeten laten verleiden tot medisch handelen met de dood als gevolg op een gebied dat zich het best laat beschrijven als een mijnenveld van niet-weten, niet begrijpen en controverses. Artsen zijn geen goden - wie zegt dat wij ook maar in de buurt kunnen komen van de wijsheid, de kennis en het begrip die nodig zijn om minderjarigen in existentiële nood euthanasie te verlenen?
Met andere woorden: ik denk niet dat de discussie gereduceerd kan worden tot "goede" en "slechte" mensen.
Medisch Contact zou er goed aan doen om ruimte te geven aan een meer genuanceerde discussie in plaats van het eenzijdige discours van "goed" en "slecht". Dat is niet waar wij als beroepsgroep wijzer van worden in dit complexe gebied.
Euthanasie is een groot goed - maar het moet beschermd worden tegen ons artsen, als we soms ons eigen grenzen niet meer kunnen zien.
Jonge vrouwen in nood hebben recht op veiligheid.
Medisch Contact, KNMG, RTE: meer wijsheid graag.
Lorien Vermeulen
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Allemaal terecht bedenkingen, waarover ik het gesprek van harte aanga. Maar daar gaat het in deze kwestie niet primair om. Het gaat om de onbehoorlijke en schadelijke manier waarop dit is aangekaard. Ik heb gehandeld volgens een wet die al 22 jaar v...an kracht is en een richtlijn van mijn beroepsgroep, die al 6 jaar van kracht is. Als je die richtlijn en die wet ter discussie wilt stellen is prima. Maar dat doe je niet door te verzoeken om een strafrechtelijk onderzoek in hoeverre de ouders hun kind de dood in hebben gepraat
J.W.K. van den Berg
arts, Zwolle
Spijker op de kop: "wat betekent die goedkeuring als de brede beroepsgroep in feite aangeeft dat het niet juist is?"
In Nederland hebben we, vaak ten onrechte, bewondering voor mensen die tegen de stroom ingaan, zoals protesterende boeren en collega... Oosterhoff
M.D. Oosterhoff
Psychiater, Thesinge
Ik protesteer niet en ik handel volgens de wet. Degene die protesteren en daarbij oneigenlijke middelen gebruiken zijn de briefschrijvers.
basisarts, Rotterdam
Niet eens de dialoog aan willen gaan met iemand die zo hard heeft gestreden om de dialoog over zo'n kwetsbaar onderwerp te openen... Arrogant en misplaatst. Ik hoop dat er binnen de NVvP een groep psychiaters opstaat die het bestuur ter verantwoordin...g roept.
Arts-psychotherapeut en oud-neuropsychiater, Den Haag
Over euthanasie bij (jonge) psychiatrische patiënten
Ik vind Menno Oosterhoff een zeer moedige psychiater die zijn kop uitsteekt om zijn patiënten zo goed mogelijk te helpen. Ook de ouders, die zielsveel van hun kind hielden, zijn zeer moedige mense...n. Waar is de empathie gebleven die net aan het groeien was voor een groep niet te behandelen psychiatrische patiënten die alles al hebben geprobeerd en dag in dag uit ernstig lijden? Psychiaters die veel patiënten behandelen of hebben behandeld, staan, als aan alle zorgvuldigheidseisen is voldaan, meestal achter euthanasie bij deze ondraaglijk en uitzichtloos lijdende patiënten. De artsen en psychiaters die de brief hebben ondertekend zijn veelal hoogleraren etc. die weinig of geen patiënten meer zien en die meer vanuit de theorie redeneren dan vanuit de praktijk.
Dat de NVvP niet met Menno Oosterhof in gesprek wil, vind ik een gospe. Hun eerste reactie was al laf. Nu komt deze ‘niet-reactie’ er nog eens achteraan. Willen zij de grenzen van hun werk/mogelijkheid om mensen van ernstige psychiatrische ziekten te ‘genezen’ niet onder ogen zien? Laten zij daar hun patiënten dan maar voor op draaien?
Carla Rus
G.A. van der Veen
Specialist ouderengeneeskunde , Rockanje
Een gesprek is toch wel het minimum ook al snap ik de gevoeligheid.
Veel sterkte voor jullie.
A.F. Algra
Commentator zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam
Jammer, maar ook begrijpelijke stap, Menno. Een korte appreciatie van mijn kant - voor wat het waard moge zijn:
1. De weerwil - of is het regelrechte onwil ? - van de brandbrief schrijvers om open kaart te spelen én de dialoog aan te durven gaa...n over hun actie én de spelende problematiek was vanaf het begin af aan al het kernprobleem. In mijn ogen een heldere rode kaart situatie. Erg jammer én een gemiste kans om het debat zuiver te houden én te voeren.
2. Het te geringe of is het ontbrekende 'oplossend vermogen' van de NVvP was van meet af aan het tweede kernprobleem. Anders waren we niet in dit drassige moeras terecht gekomen. Het verbaast me helaas niet. Ik had dit wel verwacht. De echte wil (b)lijkt te ontbreken om de ontstane patstelling te doorbreken - is mijn eindconclusie. Want waar een wil is, is een weg. De omkering geldt ook: bij te weinig of geen wil, geen weg.
Dit was mijn eerste analyse van de situatie. Nu 6 maand geleden. Dd 5 augustus 2024. Een eerste reconstructie van een rel, die net was uitgebroken. Veel openstaande vragen zijn nog steeds niet beantwoord. Lees maar na.
https://www.medischcontact.nl/opinie/blogs-columns/blog/brandbrief-bezorgde-psychiaters-een-reconstructie-met-nog-veel-open-vragen
Het is en blijft een moeras situatie. Geen kapitein of stuurman in zicht. Psychiatrie anno 2025
En daar zitten we dan. Waarvan acte.