Onvergankelijk asbest

Een van de meest intrigerende stoffen die we op onze planeet vinden is asbest. Materie met twee gezichten. Een natuurproduct met topkwaliteiten. En tegelijk een sluipmoordenaar. 

Het Griekse woord ἀσβέστος betekent ‘onblusbaar’, maar ook ‘onvergankelijk’. En inderdaad, asbest is letterlijk niet kapot te krijgen. Die onvergankelijkheid is te verklaren uit de manier waarop het is ontstaan. In de allervroegste tijden na de oerknal, toen het aardoppervlak nog gloeiend heet was, is het gevormd. Miljarden jaren later treffen we het asbest in grote hoeveelheden aan op of net onder het aardoppervlak. 

Wilt u zelf asbest bereiden? Probeer het eens! Het recept is als volgt. Meng zand, kalk en magnesium met water. Verhit het mengsel tot één miljoen graden Celsius. Laat het enkele millennia afkoelen en uitkristalliseren. Dan heb je vezelvormige kristallen met een ingewikkelde chemische structuur. Onbrandbaar en onverslijtbaar. Isolerend, draagkrachtig en vormvast. Een ideaal product voor de bouw en voor isolatiedoeleinden. Zeer geschikt ook om brandwerende kleding van te maken. Asbest gaat miljarden jaren mee. 

Deze ideale kwaliteiten doen veel mensen geloven dat asbest een kunstvezel is, net als glaswol, viscose en polyamide. Asbest wordt toch gemaakt in de fabriek? Nee, leg ik uit aan studenten en collega's. Asbest is een natuurproduct. Het is grondstof voor de asbestcementindustrie. Asbestverwerking is in Nederland sinds 1993 verboden, maar in veel landen, zoals China, Rusland en Kazachstan draaien de asbestcementfabrieken nog volop. 

Hebt u wel eens een stuk asbest naar de gemeentelijke afvalstortplaats gebracht? Dan weet u dat u dat niet zomaar in een container mag gooien. U mag maar een kleine hoeveelheid afgeven. Dat moet dan in stevig plastic verpakt zijn. Liefst meldt u uw komst tevoren bij de stortplaats. Dan is er meestal wel iemand aanwezig om u van uw asbest af te helpen. Zo'n asbestaanpakker reageert soms wat vijandig. Alsof u het op zijn gezondheid heeft gemunt. Hij draagt een mondneusmasker. Maar hij pakt uw asbest wel aan. En wat doet hij ermee? Hij zorgt ervoor dat het ergens begraven wordt. Onder de grond kan het geen kwaad. Daar komt het ook vandaan. Verbranden, zoals je doet met chemisch afval, dat lukt niet met asbest. Of je moet een oven weten te construeren waar je de temperatuur kunt opvoeren tot één miljoen graden Celsius. En dat is technisch onmogelijk. 

Asbest is schadelijk. Het is slechter voor onze gezondheid dan andere natuurproducten zoals zonnestraling, aardolie, steenkool en aardgas. De reactie van de asbestaanpakker is dus begrijpelijk. Maar hij hoeft niet bang te zijn. Goed verpakt asbest is niet gevaarlijk. Net zomin als vergif in een fles. Als de stop er maar goed op zit. 

Al met al zitten we dus opgescheept met een schadelijk bijproduct van de schepping der aarde. Wat zou de Schepper eigenlijk hebben voorgehad met asbest? Wil Hij ons bouwmateriaal aanleveren? Wil Hij isolatie mogelijk maken, zodat we energie kunnen besparen? Of wil Hij ons stimuleren ons verstand te gebruiken en slimme preventieve technieken te bedenken? Ik hou het op het laatste. Voor die preventie heb ik wel een idee. Beter dan asbest in de grond stoppen, waar het misschien ooit weer wordt opgedolven. Nee, we moeten de bron elimineren. Niemand mag ooit nog in de verleiding komen om uit winstbejag asbest te delven en te exploiteren. We moeten asbest met raketten naar de zon schieten. Daar droom ik van. In de zonnecorona is het één miljoen graden Celsius. Daar valt asbest uiteen. In magnesium, calcium, silicium, zuurstof en waterstof. En nog verder: in protonen, neutronen en elektronen. Zijn wij er voorgoed vanaf.