Ons eigen Allerzielen-moment

‘Met Rosa. Heb je tijd voor een koffietje?’ Even later zitten we samen op de bank. Rosa en ik zijn al meer dan veertig jaar bevriend.

Zij heeft enkele dagen geleden afscheid moeten nemen van haar beste vriendin. Vanaf het moment dat deze in mei van dit jaar van de oncoloog hoorde dat zij uitbehandeld was, was er nog maar één ding dat telde: alles tot in de kleinste details controleren en regisseren. De bezoeken werden strak ingepland, lopende zaken hechtte ze met een to-dolijstje in haar hand af, ze maakte een minutieus draaiboek vanaf haar overlijden tot en met de uitvaart. Ze besprak met haar huisarts haar euthanasiewens en stelde een datum vast. Rosa heeft haar in die laatste maanden nog drie keer gezien. Het waren haast zakelijke ontmoetingen, waar geen enkele plaats was voor emoties. ‘Het is wat het is en ik wil er verder niet over praten.’

Voor Rosa is het heel moeilijk deze gang van zaken te accepteren. Ze hadden jarenlang zeker twee keer per week contact gehad en deelden alle lief en leed. Daar was nu abrupt een einde aan gekomen. Ze voelt zich boos, afgewezen en uitgesloten. Ik herken deze gevoelens, moet denken aan patiënten die voor mij als huisarts emotioneel onbereikbaar waren geweest. Omdat ze zich even hermetisch gesloten opstelden. Of omdat ze tot het allerlaatst alleen ‘positief’ wilden denken, aangezien ze meenden de kanker daardoor uiteindelijk te kunnen overwinnen. Maar ik denk ook aan mijn oudste vriend die zich drie jaar geleden in een mist van onbereikbaarheid suïcideerde.

In de open en aandachtige sfeer waarin we op deze ochtend met elkaar op de bank zitten kunnen we de frustraties delen en ontstaat er ruimte voor andere emoties en inzichten. Rosa begrijpt uiteindelijk heel goed dat voor haar vriendin dit naadloos regisseren de enige manier was om met haar naderende overlijden om te gaan. En zij kan weer dankbaarheid voelen voor de jarenlange vriendschap, voor alle indrukken en herinneringen die haar vriendin in haar heeft achtergelaten en in haar voort zullen leven.  

We realiseren ons dat het 2 november is. Allerzielen, de dag waarop in de rooms-katholieke traditie en de laatste jaren ook steeds meer daarbuiten de gestorvenen herdacht worden. En dat wij hier op de bank ons eigen Allerzielen-moment hebben.