Onheilstijding

Tegen het licht van de klimaatcrisis en de coronapandemie, lijkt de ramp die de zelfstandig gevestigde psychiaters (ZGP’s) en hun patiënten bedreigt klein leed. Maar de gevolgen raken de levens van velen. Wat is er aan de hand?

Het vak van psychiater is in de instellingen uitgehold. We moeten vooral taken doen die niet door anderen gedaan mogen worden zoals medicatie voorschrijven, beoordelingen rondom dwangbehandelingen of inschattingen van suïciderisico’s. De laatste jaren zijn veel psychiaters daarom uit de instellingen vertrokken om in een vrijgevestigde praktijk het vak weer in de volle breedte te kunnen uitoefenen. Maar vanaf januari gaat de vergoeding voor ons werk fors omlaag. Ik leg het mijn dierbare patiënten als volgt uit.

Jullie behoren tot de ruim 50 duizend mensen die behandeld worden door vrijgevestigde psychiaters in Nederland. Velen van jullie kozen hier bewust voor. Bijvoorbeeld omdat je het prettig vindt om één vaste behandelaar te hebben. Die zelf de intake, diagnostiek én behandeling doet. Die pillen kan voorschrijven en psychotherapie kan bieden. En die als het nodig is ’s avonds of in het weekend bereikbaar is om bij crisis een oplossing te zoeken. Anderen zijn door de grote instellingen verwezen omdat je te complex was, niet in een zorgpad paste of uitbehandeld was.

Jullie weten hoezeer ik van mijn werk houd. Maar ik vrees dat het einde in zicht komt. De vrijgevestigde psychiaters moeten terug naar de instellingen. Dat willen de zorgverzekeraars. Het zou een oplossing zijn voor de wachtlijsten in de ggz en het personeelstekort bij de grote instellingen. Daarom hebben ze eensgezind besloten dat de ZGP met de invoering van het nieuwe bekostigingssysteem in de ggz vanaf januari 2022 flink minder betaald krijgt dan collega-psychiaters in de instellingen. Omdat ik principieel geen contracten heb, is dat in mijn geval net iets meer dan de helft van het tarief dat de Nederlandse Zorgautoriteit heeft vastgesteld. Jullie zouden de rest moeten bijbetalen. Ik weet dat dat voor een aanzienlijk deel van jullie onmogelijk is. Saillant detail: artsen mogen niet als groep onderhandelen met zorgverzekeraars, maar de zorgverzekeraars mogen wel onderling dit soort afspraken maken. Heet dat niet kartelvorming? Hoezo marktwerking in de zorg? En als jullie mij vragen welke zorgverzekeraar het gunstigste is, mag ík geen maatschappij aanbevelen.

De zorgverzekeraars zijn dom. Ze vergeten dat het merendeel van jullie bij de instellingen terecht zal komen als de ZGP’s stoppen. Want hun aanname dat ik lichte problematiek behandel, klopt niet. Als ik stop, kan Altrecht (ggz-instelling) zich voorbereiden op de komst van tien patiënten met DIS die bijna allemaal afkomstig zijn van de topreferente afdeling toen Altrecht die zelf sloot. Vijftien mensen met een bipolaire stoornis. Zesentwintig met ernstige persoonlijkheidsproblematiek. En dan nog ongeveer vijftig mensen met een combinatie van diagnoses die niet in een zorgpad past. Dát zal helpen bij de wachtlijsten.

De volgende denkfout is dat zelfstandig gevestigde psychiaters met hun praktijk stoppen en (weer) bij de instellingen gaan werken. Als ik hetzelfde werk zou mogen doen als ik nu doe, zou ik het misschien overwegen. Maar bij een instelling krijgen mijn huidige patiënten mij niet als behandelaar. Dan heb je bijvoorbeeld een SPV of een psycholoog en een psychiater in opleiding die na elk halfjaar wisselt. In de crisisdienst kom je me misschien wel tegen als je het geluk hebt dat ik toevallig dienst heb als jij suïcidaal bent. Het spijt me jongens, maar dat wil ik niet. Ik hecht aan de integrale zorg die jullie nodig hebben en die ik nu lever.

Het is nog niet zover dat ik de deuren sluit. Tegen beter weten in hoop ik dat we het tij nog kunnen keren. De actiegroep ‘ZGP aan Zet’ is een petitie gestart. Ken jij of ben jij iemand die nu of misschien in de toekomst zorg nodig heeft van een vrijgevestigde psychiater (en daar valt in potentie iedereen onder), steun ons dan en teken de petitie!

Meer weten? Op www.zgpaanzet.nl vind je onder andere de brandbrief die deze week naar staatssecretaris Paul Blokhuis is gestuurd. Of kijk deze aflevering van het programma De Hofbar.