Ongemakkelijke lentekriebels

We moeten het eens vaker en normaler en beter en minder omslachtig over seks hebben. En met ‘we’ bedoel ik iedereen, maar dokters en hulpverleners in het bijzonder. Er wordt heus wel veel over geschreven en in duizend liedjes en films wat over gezegd. Let’s talk about sex, baby: van Fifty shades tot Babygirl, we krijgen er geen genoeg van - als het niet echt is.

In de spreekkamer houden we het liever op ziekte en medicatie, met soms bijwerkingen als ‘neuropathie’ of hoofdpijn, en wie weet over de kracht van voldoende bewegen. Intimiteit en wat de patiënt daaronder verstaat, laten we lekker thuis. Ook als het door de behandeling anders kan worden.

Rondom gynaecologische kankers staat in elke folder wel voorzichtig iets over ‘seksuele problemen’. Na bestraling bij baarmoederhalskanker bijvoorbeeld, ervaart 55 procent van de vrouwen hierna pijn bij het vrijen. Vijf-en-vijf-tig procent! Als meer dan de helft van de vrouwen hierna niet meer goed kon praten, begonnen we op de eerste dag met logopedie.

Je kan namelijk zelf wel wat doen om lichamelijk onderzoek en seksueel contact op alle manieren mogelijk te houden, met bijvoorbeeld een soort oprek-set tegen verklevingen. Klinkt extreem ongezellig, en het liefst wil je daar ook nooit over nadenken, maar het alternatief is ook niets.

Ik vraag het aan de radiotherapeut en aan de gynaecologisch verpleegkundige. Na een beetje ongemakkelijk doorzeuren van mijn kant, krijg ik de folder toch alvast opgestuurd. ‘Dit bespreken we normaal zes weken na de behandeling, dan krijg je een gesprek met iemand die er speciaal voor is opgeleid.’
Ik wil niet wachten. Ik wil het NU allemaal weten. Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid.
‘Dat wil niet iedereen,’ zegt de verpleegkundige. ‘Er zijn ook vrouwen die zeggen, voor mij hoeft het niet meer. Die vinden dat soms achteraf dan jammer.’

Voor mij hoeft het niet meer? Het lijkt net of een gezond seksleven, ondanks alle goede bedoelingen, in de medische wereld een extraatje is. Niet een onderdeel van een volwaardig bestaan, maar iets wat fijn is als je niet ziek bent en tijd over hebt.

Ik ben veertig jaar. Door deze absoluut niet-sexy-ziekte moet ik al nadenken over doodgaan, conditieverlies en vervroegde overgang. Ik kan ook in leven gehouden worden door van nu af aan alleen maar dieetvoeding te drinken, maar ik ga liever zeven gangen eten in een restaurant. Voor mij hoeft alles nog wel, graag.

Bij de intake van de oncologische fysio gaat het wel helemaal goed. Ik ben net binnen en ze stelt me een hele rits vragen. ‘Heb je ergens pijn?’ Ik zeg van niet. ‘Ook geen last van vaginale droogte?’ Ik kijk haar aan. Pardon? Ze vervolgt haar verhaal.

‘Bij deze kanker komen verklevingen vaak voor. Als je pijn hebt bij vrijen of droogheid, dan kan je daar iets aan doen en het ook bespreken met de gynaecoloog.’

Dit heb ik gelukkig niet, maar: eindelijk. Ein-de-lijk. Iemand die dit meteen bespreekt, alsof we het over verstuikte enkels hebben. Ik ken deze vrouw pas vijf minuten maar ik wil haar al bijna omhelzen.

Het is een vrij directe vraag, maar dat hebben we juist nodig. Er is meer dan genoeg ruimte om het niet over seks te hebben. Als je ergens in de verte bang bent dat een leuk stuk van je leven misschien minder leuk gaat worden, dan moet er juist ruimte zijn om dat wel te bespreken. Voor als het nog wel hoeft, of mischien straks weer kan – of gewoon zodat je weet dat je het mag vragen, en dat je niet alleen bent. Beter ongemakkelijke lentekriebels dan doodzwijg-chagrijn.