Blogs & columns
Blog

Om de kern heen draaien

5 reacties

Mooier had ik het niet kunnen verwoorden. Een jonge arts die in zijn derde PhD-jaar bij oncologie zit, stuurde mij een mail naar aanleiding van het artikel ‘Antikwakzalvers schieten doel voorbij’: ‘Tien jaar geleden begon ik aan m'n studie geneeskunde, vol passie en hoop op dat ik iets zou kunnen betekenen. Maar door de rigide EBM-houding van sommige opleiders ben ik het vonkje kwijtgeraakt. Het knaagt dat we met het huidige geneeskundige systeem “om de kern heen draaien”. Er ontbreekt iets essentieels. En in dat knagen voel ik me machteloos.

Wat zou ‘de kern’ kunnen zijn? Dit is natuurlijk voer voor een filosofisch debat. Als ik een klein schot voor de boeg mag doen: patiënten brengen tegenwoordig een wezenlijk andere ziektelast mee dan vroeger. En dat vraagt om een wezenlijk andere aanpak. Maar wat er gebeurt, is dat de medische opvatting uit het interbellum, waarin infectieziekten en oorlogswonden de norm waren, steeds specialistischer wordt en steeds steviger ingesnoerd raakt in een harnas van getallen en protocollen.

We zien hoge bloeddrukken en bloedsuikerspiegels vooral als gevaarlijke ziektes en te weinig als signalen van een veranderde context. Iemand die binnenkomt met pijn op de borst verlaat het ziekenhuis standaard met minimaal drie soorten medicatie en de garantie dat dit pas het begin is. Ka-ching, zegt de kassa, weer een vaste klant voor de komende decennia. Een tachtiger slikt standaard minimaal een dozijn pillen, waarvan een groot deel overbodig en zelfs schadelijk is. Zij valt vanwege duizeligheid door een teveel aan bloeddruk- en plasmedicatie, breekt een heup, ligt weken te lang in het ziekenhuis en kwakkelt nog een aantal maanden tot ze sterft aan een longontsteking. De protocollen zeggen: als het uitslagenscherm geen afwijkende kleurtjes geeft, zijn we goed bezig. Maar is de patiënt hiermee wel echt geholpen, neemt de ziektelast wel af? Of neemt ze eigenlijk juist toe?

Ik pak de ziektelast-ranglijst erbij. Deze geeft een overzicht van de Disability Adjusted Life Years (DALY’s) per aandoening. In de top 10 staan alleen maar chronische multifactoriële aandoeningen, met coronaire hartziekten stevig bovenaan, gevolgd door beroerte, diabetes, COPD, angststoornissen, longkanker, stemmingsstoornissen, nek- en rugklachten, dementie en artrose. Een ziekenhuisbestuurder vertelde mij onlangs dat rond de 70 procent van alle geleverde zorg in het ziekenhuis opgesoupeerd wordt door chronisch zieken. En dit aandeel loopt nog altijd op, want de leeftijd van ‘binnenkomen’ wordt steeds lager door de ziekmakende leefomgeving terwijl het sterven steeds langer wordt uitgesteld door de medische vooruitgang.

Op de vraag aan een cardioloog waarom hij het niet nodig vond om bij zijn patiënten te kijken naar angst en depressie, antwoordde hij: ‘Dat maakt voor de mortaliteit toch niks uit’. Deze treurig stemmende opvatting toont in de eerste plaats een pijnlijk gebrek aan integrale kennis (het maakt voor de mortaliteit wel degelijk uit) en een gebrek aan oog voor de torenhoge lijdensdruk bij zijn patiënten vanwege de hoge comorbiditeit. Maar bovenal laat ze precies zien wat er aan de hand is: we behandelen vooral mortaliteitscijfers en het ‘eigen’ orgaan. Het complete ziektebeeld, de etiologie, de ziektelast, de mens achter de patiënt, ze raken steeds verder uit beeld bij de superspecialist en anders wel bedolven door de cijferfetisj van het gezondheidszorgsysteem.

Hoeveel dokters worden blij van het behandelen van getallen en symptomen, om vervolgens te moeten constateren dat het met de patiënt niet echt beter gaat? Hoeveel artsen zijn ooit begonnen als bovengenoemde PhD-dokter met de passie iets te kunnen betekenen, om geleidelijk steeds vaster ingesnoerd te worden in een protocollair productiecorset waarin ziektelast nauwelijks een item is? Om de kern heen draaien verhoogt niet alleen de ziektelast van de patiënt maar ook die van de dokter.


Meer van Anita Kaemingk

kwakzalverij
  • Anita Kaemingk

    Anita Kaemingk is onder meer neuropsycholoog en docent consultatie aan de geneeskundefaculteit in Maastricht. Ze heeft het lynchsyndroom en werd in 2013 ziek (vergevorderd stadium van kanker). In het boekje Over Leven heeft ze 25 columns over haar ziekte gebundeld.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • N. Gosens

    Neuroloog, Zwolle

    Ooit gelezen op een patiëntenforum:
    Arts (kennelijk in opleiding): ja mevrouw, ik snap dat u nog klachten heeft maar minder medicatie valt buiten het protocol en dan wordt mijn supervisor boos.

    Wat moet een patiënt daarmee?

  • Henk van der Pol

    psychiater, Heerenveen

    Ja, heel herkenbaar beeld wat mw. Kaemingk schetst. En ook ik snap de reactie van mw. Hairwassers in dezen niet. Nee, natuurlijk is het niet raar om je beleid (mede!) te baseren op de erkende normaalwaarden. Maar dat is maar een onderdeel van het hel...e behandelverhaal.
    De protocollen- en richtlijnendwang, dat is waar zowel patiënt als arts onder lijden.
    Als we dan maar niet ons heil bij de kwakzalverij gaan zoeken, want dan kom je van de regen in een hele vieze drup. Ik heb veel respect voor de VtdK in dezen, die ons blijft wijzen op deze voor sommigen blijkbaar aantrekkelijke valkuil.
    Laten wij ons eigen mooie vak betrokken, vrij en creatief uitoefenen. Natuurlijk met kennis van zaken. En dat laatste behelst zeker ook de kennis van de relativiteit van het protocol.

  • Els van Veen

    , huisarts

    Ik kan de gedachtegang van Hairwassers ook niet volgen. En ik lees met veel plezier -en herkenning helaas- de blogs van neuropsycholoog en patiënt Anita Kaemingk. Anita, ik hoop dat je ons artsen nog heel lang jouw spiegel voorhoudt!

  • Petra Kuijpers

    Cardioloog , Maastricht

    Kaemingk beschrijft haarscherp wat (sommige maar waarschijnlijk veel) dokters ervaren. Krappe spreekuurtijden leiden vaak tot dit soort routine. Ik denk dat alle praktiserende artsen dit (helaas) herkennen. Dokters willen zich graag met de kern bezig... houden maar ‘het systeem’ laat dat vaak niet toe. Tot frustratie van alle betrokkenen trouwens.
    De gedachtegang van Hairwassers kan ik niet volgen. Wat heeft lab met lichamelijk onderzoek te maken?
    Gelukkig dat zij blijkbaar alleen maar fijne ervaringen met dokters heeft.

  • Desiree Hairwassers

    Patient advocate borstkanker en erfelijke aanleg voor borst- en eierstokkanker, Huissen

    Ik vind het een beetje genant worden. Het is natuurlijk niet raar om je bij lichamelijk onderzoek te baseren op de normaalwaarden van laboratoriumonderzoek. Natuurlijk houdt het daar niet op. De artsen die Anita beschrijft herken ik niet en we hebben... er toch vrij veel gezien.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.