Nou ja, zeg

Afgelopen zaterdag was er weer een programma over antidepressiva op televisie. Kassa, dit keer. Ik was geharnast gaan kijken. Het stramien van dit soort programma’s kan ik zo langzaamaan wel uittekenen.

Ik verwachtte meteen aan het begin op verontwaardigde toon te horen dat één miljoen mensen antidepressiva slikt. Daarna zou wel komen dat ze niet werken, dat de farmaceutische industrie ons heeft belazerd en dat je veel beter met mensen kunt praten dan ze volstoppen met pillen. En dan aan het eind nog een sneer naar huisartsen: als er dan zo nodig voorgeschreven moet worden, laat het dan in elk geval over aan de specialist. Alsof iemand daar makkelijk terechtkan, alsof iedereen dat wil en alsof mensen daarvoor geen verplicht eigen risico van 385 euro moeten betalen.  

Al deze elementen ontbraken niet en daarom duurde het wat langer voor tot me doordrong dat dit programma beslist anders was. Er was ook ruimte voor de andere kant. Het had me achteraf gezien eerder kunnen opvallen, omdat direct al duidelijk werd gemaakt dat antidepressiva ook voorgeschreven worden voor andere klachten, zoals pijnklachten en angststoornissen. Verder kreeg psychiater Christiaan Vinkers ruim de gelegenheid om uiteen te zetten dat antidepressiva levens kunnen redden. De oprechtheid straalde van hem af. Datzelfde gold voor Rianne Spit, een programmamaakster, die vertelde over haar eigen depressies en duidelijk maakte dat innerlijke belevingen zo ontwrichtend kunnen zijn, dat je er soms zonder medicatie machteloos tegenover staat. Hulde voor haar. Professor Witte Hoogendijk, hoogleraar psychiatrie, merkte op dat ook een milde depressie nog steeds een rotziekte is. En alsof het niet op kon mocht hoogleraar huisartsengeneeskunde en collega-blogger Henriëtte van der Horst nog uitleggen dat niet iedereen wil praten, dat niet iedereen naar een psychiater wil en dat we niet weten of de middelen nóóit bij milde depressies werken.

Het programma eindigde ermee dat het soms nodig is om heel langzaam af te bouwen. Daarvoor zijn handige strips ontwikkeld, die de zorgverzekeraar niet vergoedt, behalve DSW, sowieso een beetje een dissidente eend in de bijt van zorgverzekeraars. Daar had van mij, als verklaard tegenstander van de marktwerking, nog wel meer aandacht voor mogen zijn, maar je kunt niet alles hebben.

Nou ja, zeg. Is mijn vraag om een keer positief te berichten over antidepressiva verhoord? Laten we het zo zeggen. Ik ben allang blij met deze meer genuanceerde weergave, maar ik wil nog wel iets aanvullen. Begrijp me goed. Net als bij elk medicijn moeten ook bij antidepressiva mogelijke voordelen tegen mogelijke nadelen worden afgewogen. Ik ben geen voorstander van medicatie. Ik ben een voorstander van adequaat behandelen. Antidepressiva kunnen serieuze bijwerkingen hebben. Maar mensen antidepressiva onthouden terwijl ze het nodig hebben, kan ook veel ellende veroorzaken. Het mooiste is natuurlijk niet één mens teveel en niet één mens te weinig behandelen, maar zulke zoete broodjes worden niet gebakken. De werkelijkheid is weerbarstiger. Er wordt steeds de suggestie gewekt dat we ruim overbehandelen, maar ik vraag me oprecht af of we het zó slecht doen. Al eerder zette ik op deze plek in een blog vraagtekens bij de mate van overbehandeling.

Ik kan me niet aan de indruk onttrekken, dat bij de mening over overbehandeling de gedachte meespeelt dat het eigenlijk wel zonder medicatie zou kunnen. Er wordt altijd gedaan of medicatie een soort tweederangskeus is voor als je geen tijd hebt of te beroerd bent om erover te praten. Want pillen lossen het echte probleem niet op. Nou mensen, soms bereik je met praten hélémáál niks en is het een zegen dat er pillen zijn. Geen mens haalt het in zijn hoofd over anti-epileptica te klagen omdat ze de kern van het probleem niet oplossen. Ik wil dat mensen zich niet hoeven schamen als ze antidepressiva nodig hebben. Er zijn omtrent de aard van psychische problematiek nog altijd fundamentele misverstanden. Er wordt veel te gemakkelijk van uitgegaan dat met praten alles te veranderen is of met het bijstellen van te hoge verwachtingen vanuit de maatschappij. Dat is gewoon domweg niet waar.

Ooit zullen we psychische problematiek wel net zo serieus nemen als lichamelijke. Dit programma was een stap in de goede richting.  

P.S. Voor verhalen over hoe het is een depressie te hebben zie hier.

Samen sterk zonder stigma maakt zich ook sterk voor meer begrip voor psychische aandoeningen.