‘Niet Reanimeren’ maar dan positiever - Frank Bosch

Hoewel voor bijna iedere medische ingreep toestemming vooraf noodzakelijk is, zijn we in de discussie rond het al of niet reanimeren in de verbodssfeer beland. Gij zult reanimeren, tenzij. Uit angst voor blijvende schade worden daarom Niet-Reanimeer Penningen aangeschaft.

Waarschijnlijk bedoelt de drager van zo’n penning vooral: ‘als je me in elkaar ziet zakken, spring dan niet bovenop mij, maar neem mijn hoofd in je armen, laat me rustig wegglijden zonder pijn en onderneem geen zinloze medische handelingen’.

Bijna altijd zal dit door de hulpverlener worden gerespecteerd, alhoewel die wel zal twijfelen als het om een makkelijk te verhelpen medisch probleem (verslikken, e.d.) gaat. Maar de basale houding is: deze persoon heeft daar ongetwijfeld over nagedacht en een bewuste afweging gemaakt.

Hoe anders is de situatie bij een opname in het ziekenhuis. De onmogelijkheid om het dossier op de Eerste Hulp te sluiten zonder ‘niet reanimeren’ (NR) of ‘reanimeren’ te vermelden en de gevoelde verplichting om dit aan de patiënt en/of familie mee te delen leidt ertoe dat we krampachtig met deze materie omgaan.

Van de voorwaarden om gezamenlijk met een vertrouwde arts tot een afgewogen besluit te komen – shared decision making – is meestal geen sprake. En dat terwijl reanimatie in het ziekenhuis bij het bestaan van veel comorbiditeit meestal nog het best te omschrijven is als zinloze hobby of gewelddadig overlijdensritueel. Helaas is ook niet uitgesloten dat een NR-afspraak leidt tot een afname van de kwaliteit van zorg.

In Amerika gaan momenteel stemmen op om NR te vervangen door de term ‘Allow Natural Death’. Door het woord ‘dood’ niet te vermijden wordt er minder omfloerst over dit onderwerp gesproken. In plaats van te spreken over wat er niet meer zal gebeuren, kan een verandering van terminologie ertoe leiden dat er beter wordt gesproken over welke behandelingen wél worden ingezet om beter te worden en/of te starten met palliatieve zorg. Ook wordt het hierdoor mogelijk om bijvoorbeeld in geval van verslikken beter te verdedigen om wel in te grijpen. NR is in wezen een erg beperkte, negatieve instructie en laat de patiënt eigenlijk in de steek.

We zijn nog een heel eind verwijderd van een situatie waarbij van iedere patiënt bekend is wat hij of zij voor behandelafspraken bij ernstige ziekte wil, maar een meer positieve benadering zou wel helpen. Maar dan, wat is een goede Nederlandse vertaling? Natuurlijk Overlijden Toegestaan? Ik twijfel. NOT klinkt ook al zo negatief. In ieder geval pleit ik ervoor om NR te vervangen door een meer positieve term. Wie roept?

Frank Bosch, internist Rijnstate