Niemand slaapt buiten

Ze sliep met een mes in haar hand geklemd in een geïmproviseerd hutje in het park. Met het mes voelde ze zich veiliger dan met de bescherming van de een of andere kerel die diensten van haar zou willen. Haar vader was vroeger politieagent; zijn lessen van toen hielpen haar nu.

Feilloos wist ze hoe ze afstand moest houden, met en zonder woorden. Aan ons de uitdaging die afstand te overbruggen en te ontwarren waarom ze buitenslaapster was geworden. Onder haar vreemde gedrag school een ziek meisje. Gaf het gezwel in haar hypofyse ernstige hormonale verstoringen waardoor mogelijk deze gedragsverandering?

Dakloosheid als symptoom van een ziekte: als straatdokters en -verpleegkundigen zien we dit vaak. Door een beschadigd brein maken mensen funeste keuzes. Ons brein is – gezond én beschadigd – een mysterie. Het werkt niet goed bij psychiatrische beelden, verslaving, en bij een heel scala van andere aandoeningen die de planning en organisatie van het dagelijks leven ernstig kunnen aantasten. Dat dwalen bij dementie hoort, is algemeen bekend. Maar wij straatdokters zien dwalen en zelfs dakloosheid ook bij diabetes, schildklierziekten, verstandelijke beperking en niet-aangeboren hersenletsel. Iemand dan kwalijk nemen dat hij zwerft, helpt niets. Betere medicijnen zijn huisvesting, maaltijden en zorg, zodat je de ziekte of verslaving kunt reguleren.

Helaas moeten we nog steeds vaak opboksen tegen instanties die niet begrijpen dat dakloosheid veel voorkomt als symptoom van een ziekte. ‘Het ligt aan de dakloze’, hoor je dan. Onbegrip is er ook bij enkele zorgverzekeraars, die ervan uitgaan dat je voor iemand die ziek is en alles is kwijtgeraakt, binnen de zes weken van zijn eerstelijnsverblijfbed wel even een neuropsychologische screening en een vervolgplek kunt regelen. Al die organisaties nodig ik uit om bij ons te komen kijken. Dat kan deze week.

Van 3 tot 6 oktober 2018 vindt in Rotterdam het 14de Internationale Straatdoktercongres plaats ( zie ook straatdokter.nl). Als Rotterdamse straatdokter ben ik trots op onze stad en op haar burgemeester die zijn verantwoordelijkheid neemt. In een van zijn eerste optredens in de gemeenteraad zei Ahmed Aboutaleb: ‘Niemand slaapt buiten.’ Het was meteen ook de eerste keer dat hij een applaus van de hele raad kreeg. Het lukt niet altijd om alle buitenslapers te bereiken, maar met elkaar proberen we elke dag weer zijn woorden waar te maken.

Dakloosheid voorkomen levert veel op. Voor de daklozen zelf, maar ook voor de samenleving. Dat door goede zorg zelfs het aantal suïcides onder daklozen kan halveren, is daar een voorbeeld van. Dat ook de gevolgen voor de openbare orde en veiligheid positief zijn, schrijft Ahmed Aboutaleb in zijn redactioneel commentaar op ons artikel in een medisch tijdschrift getiteld ‘Goede zorg voor dak- en thuislozen is goed voor iedereen’. De positieve gevolgen van onze zorg voor daklozen zullen we zeker delen tijdens het congres. Maar we zullen ook eerlijk opbiechten wat niet goed gaat. Ten eerste krijgen daklozen niet altijd direct toegang tot opvang. Ten tweede gaat de doorstroom naar huisvesting slecht. Dakloosheid en nachtopvang mogen geen eindstation zijn. Wij hebben heel wat te leren van onze internationale straatdoktercontacten en zij van ons: Europa en de Verenigde Staten hebben samen een miljoen dak- en thuislozen.

Sommige Nederlandse woorden zijn in andere talen ingeburgerd, zoals het woord apartheid. Het lijkt mij stoer als onze buitenlandse gasten straks ook de uitspraak ‘Niemand slaapt buiten’ mee naar huis nemen. Een echt Rotterdamse uitspraak waar we trots op zijn, en die in de stad van ‘Geen woorden maar daden’ ook echt waargemaakt wordt. 'Niemand slaapt buiten' zal door dit congres een internationaal exportartikel zijn.