Nertsenleed

Het aantal nertsen dat de afgelopen maanden in Nederland is geruimd nadert de één miljoen. En het gaat nog wel even door. Iets om even bij stil te staan rond Werelddierendag 2020. Heel even maar. Want waar heb ik het eigenlijk over? Dierenleed is toch geen thema voor Medisch Contact? Had ik mijn blog niet beter naar een veterinair tijdschrift kunnen sturen?

Nee, want het gaat niet alleen om nertsen, maar ook om mensen. In Nederland is een flinke bedrijfstak ontstaan: de pelsdierfokkerij. Die riep in het verleden al protesten op van actiegroepen als Animal Rights en Bont voor Dieren. Dieren doden om hun pels, dat mocht niet. Er kwam inderdaad een wet die het einde van de bedrijfstak inluidde. In 2024 zouden alle nertsenfokkerijen moeten stoppen. Toen kwam covid-19 en werd alles anders voor deze bedrijfstak. Besmette bedrijven worden nu direct geruimd. En alle fokkerijen moeten in het voorjaar van 2021 sluiten. Drastische maatregelen. Zijn die echt nodig?

Om die vraag te beantwoorden loop ik met u even langs wie hier de ‘stakeholders’ zijn. De fokkerijmedewerkers en hun gezinnen, de ondernemers, de professionele ruimers, en uiteraard de nertsen.

Om met de laatste te beginnen: de nertsen. Het gaat hier om de Amerikaanse nerts, een vleeseter uit de familie der marterachtigen (Mustelidae). Hij komt ook in het wild voor, na ontsnapping uit pelsdierfokkerijen, vooral na opzettelijke loslating door dierenactivisten. De Amerikaanse nerts is een exoot. Deze diersoort heeft bij zijn verovering van Europa veel schade aangericht aan de inheemse fauna. Het is ecologisch geen ramp als deze nerts helemaal verdwijnt. Als de dieren snel en pijnloos worden gedood is dat acceptabel, toch? Ruiming vindt plaats door vergassing. Ze worden gelokt naar een kist, en vallen dan door een luik in een gasbox gevuld met koolmonoxide. Binnen tien seconden zijn ze dood. Hetzelfde procedé wordt gevolgd bij de gewone bontproductie, maar dan gaat het kadaver niet naar een destructiebedrijf, maar naar een machine die het van zijn vacht ontdoet.

Voor de ruimers is het hun gewone werk. Ruimen is routine voor hen, of het nu nertsen, varkens of gevogelte betreft. Zij liggen er niet wakker van.

Zo’n 1600 fokkerijmedewerkers verliezen hun baan. Dat betekent inkomensverlies en onzekerheid, en gezondheidsklachten, vooral psychische problemen.¹ Zij delen hun leed met velen uit veel andere bedrijfstakken.

Voor de 145 ondernemers is het een regelrechte ramp. Financieel, ondanks de tegemoetkoming die ze krijgen van de overheid, maar vooral psychologisch. Natuurlijk zagen zij allang de bui hangen. Dat knaagde aan hun gezondheid en welzijn. Maar nu gaat het razendsnel. Wat de fokkers als hun levenswerk beschouwen wordt, vaak binnen één dag, volledig vernietigd. En dan helpen ze vaak zelf mee bij de ruiming. Alsof ze hun dieren niet los kunnen laten. Elke nerts die door het luik valt snijdt hun door de ziel. Nerts voor nerts wordt hun bedrijf afgebroken. Een trauma.

En dat alles moet gebeuren omdat een handvol fokkerijmedewerkers besmet is geraakt. Rechtvaardigt dat zulke drastische maatregelen? Of, met de woorden van mijn opponent huisarts Herman Mees: ‘Is dat nog in proportie in deze coronahysterie? De proporties waarbinnen er gekeken wordt naar al het andere leed?’²

Een gewetensvraag die we steeds moeten stellen. En die ik in dit geval bevestigend beantwoord. Nertsenleed is er nu, maar straks nog veel meer, als we nú niet ingrijpen. Nertsen dreigen hét reservoir te worden voor toekomstige covid-19-uitbraken. Een derde of vierde golf. Die eer gunnen we onze nertsen niet.

Voetnoten

1. Kesteloo A. Bedrijfsgeneeskundige aspecten van een dreigende bedrijfssluiting. Proefschrift Nijmegen 1974.

2. Met dank voor de reactie van Herman Mees op mijn blog ‘De dokter als influencer’ (30 september 2020).