Mijn ego had hem bijna zijn leven gekost

De eerste fout waar ik veel van leerde, maakte ik als coassistent in een Veluws ziekenhuis. Ik was goed in bloedafnames. Als het de andere co’s niet lukte, haalden ze mij erbij. Vol zelfvertrouwen ging ik er dan op af.

Meneer Willems was tegen de 60. Hij had een boerenbedrijf en gebruikte weinig woorden. Tanig voorkomen met een nurkse uitstraling. ‘Ik ben een beetje benauwd’, zei hij met een asgrauw gelaat en gevoel voor understatement. Het ging niet goed met hem, dat was duidelijk.

De venapunctie ging soepel. Maar het bloedgas in de polsslagader was een ander verhaal. Het buisje vulde zich met donkerrood bloed, alsof ik in de ader had geprikt. De snelle analyse in het lab gaf veneuze waarden aan. Ik ging twee keer terug om opnieuw te prikken, maar het bloed bleef donkerrood. Het was inmiddels zes uur geweest. Enigszins gefrustreerd besloot ik het erbij te laten en morgen met fris gemoed een nieuwe poging te doen.

De volgende ochtend was zijn bed leeg. Ik verstijfde. Voelde me licht in het hoofd. Mijn eerste gedachte was dat hij dood was en dat ik daar schuldig aan was. De arts-assistent vertelde dat meneer Willems afgelopen nacht verslechterde en naar de intensive care was overgeplaatst. Opluchting: hij leefde nog. Ik biechtte op dat ik de dag ervoor drie bloedgassen geprikt had, maar steeds mis zat. En dat niet had gemeld. Nu bleek dat de bloedgassen die ik had geprikt, wél arterieel waren. Dat wees op een heel lage saturatie, en dus een kritieke toestand. Ik voelde me afschuwelijk. Als ik het wel had gemeld, had iemand anders hem nogmaals geprikt. Dan was er weer donkerrood bloed in het buisje gestroomd en had diegene vast wél de juiste conclusie getrokken. Dat ik dat had nagelaten, had deze man bijna zijn leven gekost.

De internist stelde me destijds gerust. ‘Van fouten moet je leren. Weet je wat het is met de meeste boeren? Ze gaan heel lang door en ze verdragen veel. Het moet wel heel ernstig zijn, voor ze bij jou in het ziekenhuis komen. Dat moet je hieruit leren en nooit meer vergeten.’

Het was niet de enige les die ik leerde van het bloedgas van meneer Willems. Tot drie keer toe wist ik dat ik goed zat met prikken. Toch dacht ik door het resultaat dat ik het mis had. Bij onverwachte bevindingen denk ik sindsdien altijd eerst na over mogelijke verklaringen in plaats van meteen te concluderen dat ik iets fout heb gedaan.

De gênantste les is overigens dat de patiënt altijd voor het ego van de dokter gaat. Ook al sta je bekend als de prikkoningin: als iets niet lukt, haal je er iemand bij.