Blogs & columns
Jim Faas
Jim Faas
4 minuten leestijd
Blog

Met de wensambulance naar de rechtbank

12 reacties

Een ijzersterk beeld, dat bed. ‘Doodzieke patiënt met wensambulance naar rechtbank om strijd met UWV’. De landelijke pers sprake er schande van: ‘wat zijn dat voor mensen bij UWV, dat ze dit laten gebeuren’. En ja, het MM-woord viel bij herhaling: ‘waar is de menselijke maat?’

Slechte publiciteit. Met een genuanceerd betoog over de ‘soorten WIA’ – vervroegde WIA, WGA en IVA – ben je dan werkelijk helemaal nergens. Er is hier echter iets heel anders aan de hand dan het ontbreken van de menselijke maat. Iets wat al jarenlang speelt.  

De zaak van Gert-Jan 

De 58-jarige Gert-Jan wilde de rechter duidelijk maken dat hij niet meer in staat is om te werken. Hij is aan bed gekluisterd door ME/CVS. Zijn aanvraag voor een vervroegde WIA-uitkering is afgewezen. Voor het vroeger ingaan van de WIA – dat kan al na 13 weken arbeidsverzuim in plaats van de gangbare 2 jaar – gelden strikte criteria. Maar UWV vindt dat hij daar niet aan voldoet.1 Kort na deze berichtgeving wordt zijn ‘gewone’ WIA-aanvraag ‘plotseling’ wel toegekend. Hij is blijvend volledig arbeidsongeschikt. De rechter moet nog uitspraak doen over de vervroegde aanvraag. Opmerkelijk feit: Gert-Jan is voor beide besluiten nooit persoonlijk benaderd.

Wisselende perspectieven

De reacties op deze casus? Als je de middelen en puf hebt, is dat je enige kans in het huidige systeem. Wie hard schreeuwt, wint. Een ander perspectief: er is geen touw vast te knopen aan die UWV-beoordelingen. Ze zwichten pas als het moet. Voor negatieve publiciteit.

Zieke en hulpbehoevende mensen die naar de rechtbank moeten om zichzelf te bewijzen, het is geen verheffend schouwspel.

De benadering bij de beoordeling

Is deze zaak uniek of is het een pijnlijk structureel probleem? Bij ME/CVS hangt veel af van hoe de UWV-arts over de aandoening denkt. Dat kan het verschil maken tussen wel of geen uitkering. Dit zijn de dominante zienswijzen.2

- Benadering 1: ME/CVS is psychisch, je kunt er wat aan doen en dat wordt dan ook van je verwacht.
- Benadering 2: ME/CVS is een containerbegrip; er kan van alles achter schuil gaan, we moeten breed kijken naar behandelopties.
- Benadering 3: ME/CVS is een multisysteemziekte; er is nog geen behandeloptie die tot herstel leidt.3

De geprefereerde benadering is beslissend én voor de waardering van de ernst van de arbeidsbeperkingen én voor het oordeel over het blijvende karakter daarvan. Zou je dan niet – voorafgaand aan de beoordeling – mogen vragen van welke visie de UWV-arts uitgaat? Heb je er als burger niet gewoon recht op dat te weten?

Grabbelton

Voor the heart of the matter moet ik inzoomen op de argumenten die verzekeringsartsen hanteren bij de beoordeling. In dossiers trof ik een argumentatie-bingo aan. De drie zienswijzen komen allemaal voor, ex- of impliciet. Een greep uit het repertoire.

Verzekeringsartsen die uitgaan van het ontbreken van ‘een pathologisch substraat’ en ‘objectiveerbare beperkingen’, zien daarin geen aanleiding om meer dan lichte beperkingen aan te nemen. Hoe inactief of bedlegerig iemand is, doet er dan niet toe. De ene keer wordt deconditionering feitelijk geaccepteerd en vertaald naar de functionele beperkingen, de andere keer is het een fenomeen, waar je geen rekening mee hoeft te houden want ‘gedrag’.

Soms worden adviezen van gespecialiseerde ME/CVS-behandelcentra overgenomen, dan weer worden ze resoluut bestreden: ‘de geadviseerde rustmomenten zijn niet wetenschappelijk onderbouwd’. Sommige verzekeringsartsen schuiven alle informatie van deze behandelaars terzijde. Nog een stap verder en men spreekt van onverantwoorde zorg, waar liefst een stevige stok voor moet worden gestoken. De opvatting dat cognitieve gedragstherapie op zijn minst kan worden uitgeprobeerd is springlevend.4 Samengevat: een gevarieerd palet van onderling niet verenigbare argumentaties.

De prijs van de autonomie

Komt het tot een beroepszaak dan neemt de bestuursrechter de argumentatie van de UWV-arts at face value over. Tot inschakeling van een eigen deskundige komt de rechter bij voorkeur niet. Als dat wel gebeurt herhaalt zich het patroon: ook de deskundige wordt niet kritisch bevraagd op de uitgangspunten. De burger die poogt zijn zaak op een ander inhoudelijk spoor te brengen staat voor een onneembare vesting.

Er zijn zeker ook mensen bij wie het keuringsproces naar tevredenheid verloopt. In schril contrast met diegenen die een gevecht moeten leveren voor hun uitkering. Natuurlijk vergelijken patiënten hun zaken onderling. En dan begrijpen ze de verschillen niet.  

Kritiek worden steeds met hetzelfde wegwerpend gebaar afgedaan: ‘ieder geval is anders’. Ik neem daar geen genoegen meer mee. In de publieke sector heten rechtsgelijkheid en rechtvaardigheid de norm te zijn. Moeten die normen wijken voor de autonomie van artsen, als zij er verschillende visies op mogen nahouden met zulke uiteenlopende rechtsgevolgen? Als individuele patiënt betaal je hiervoor de prijs.   

Oplossing

Het begin van de oplossing is een ruiterlijke erkenning dat er vanuit verschillende visies wordt geoordeeld. Een eerlijke kans op betwisting van een besluit over je arbeidsongeschiktheid ontstaat pas als alle kaarten helder op tafel liggen.

VOETNOTEN

1. Doodzieke Almeloër Gert-Jan (58) wil per se bij gevecht om uitkering aanwezig zijn en wordt per brancard rechtszaal ingereden | Almelo | tubantia.nl
2. Dit is de korte versie van de fraaie poging om de dominante discoursen over ME/CVS te ontrafelen van onderzoekers K. Waaijer en B. Pluut, ‘Eindrapport Onbegrepen ziek’, december 2020 (onderzoek in opdracht VWS).  Eindrapport Onbegrepen ziek | Rapport | Regelhulp
3. Of deze benaderingswijzen gelijkwaardig zijn bespreek ik hier niet.
4. Bijvoorbeeld: CRvB, 30 juni 2021, ECLI:NL:CRVB:2021:1570: ‘de methode van cognitieve gedragstherapie (is) door appellante nog niet beproefd’.

  • Jim Faas

    Jim Faas is verzekeringsarts, jurist, docent en onderzoeker.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Arthur Sterk

    bedrijfsarts, verzekeringsarts niet praktiserend, Rijswijk

    Faas legt scherp bloot dat er binnen de sociale geneeskunde fundamenteel verschillende opvattingen (stromingen, scholen) bestaan over het beoordelen van (de consequenties van) ziekte voor arbeidsdeelname. Het gaat hier niet om de te verwachten en aan...vaardbare interdoktervariatie, maar om principieel verschillende opvattingen. Dit principiële verschil kan grote gevolgen hebben voor de uitkomst van de keuring en de hoogte van een uitkering.

    Faas betoogt dat het principe van de professionele autonomie niet zo ver mag strekken dat het van de verzekeringsarts/arbeidsdeskundige afhangt met welk principieel uitgangspunt de arbeidsgeschiktheid wordt beoordeeld (met als gevolg grote verschillen in de beoordeling).

    Iedere metafoor gaat ergens mank, maar de situatie is alsof we accepteren dat het van de rechter mag afhangen of je volgens de sharia of volgens het nederlands recht wordt beoordeeld . Bovendien heb je als verdachte geen enkele invloed onder welke rechter en daarmee onder welk rechtssysteem je valt. Niet eens zicht op welk rechtssysteem van toepassing is.

    Ik denk overigens ook dat we de situatie enigszins kunnen nuanceren door de constatering dat de dominante stroming de min of meer pragmatische benadering is die met het MAOC wordt voorgestaan. Niettemin onderschrijf ik het betoog van Faas dat er ook andere scholen zijn met dus grote gevolgen voor de uitkomst van de claimbeoordeling.

    De eerste stap voor beroepsgenoten, UWV en beleidsmakers lijkt mij te zijn niet weg te willen kijken van de constatering van deze verschillen en de gevolgen hiervan. De volgende stap moet zijn te bedenken hoe de rechtsgelijkheid in de beoordeling van arbeidsgeschiktheid te borgen. Een beetje lef mag wel na de toeslagenaffaire.

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    In reactie op @ Wout de Boer: erg interessante overdenkingen. Maar even concreet: aan de slag dan maar ? Wie neemt het voortouw ?

    Het UWV ? de NVVG ? jij ? Jim Faas ? Anderen: ik denk zomaar even aan een Nico Croon ? Waar is het wachten eigenlijk... op ? Draagvlak ? Inhoudelijke argumenten ? Wat zijn de belemmeringen ? Wat de mogelijkheden ?

    Of: wordt de doos van Pandora nu opgetrokken ?

    Het raakt de kern van het vak lijkt mij. Is het oordeel meer dan een persoonlijke inschatting en afweging van een verzekeringsarts ? Bestaat er zo iets als een golden rule in de verzekerings-en bedrijfsgeneeskunde ?

    Hoe hard is evidenced based eigenlijk in de verzekerings- en bedrijfsgeneeskunde - is het meer dan afgetikt stuk bij gebrek aan betere inzichten ?

    Ben erg benieuwd hoe dit debatje zich verder ontwikkelt.
    Ik wens jullie veel sterkte in deze discussie





  • Wout de Boer

    Verzekeringsarts, Utrecht

    Bij ME/CVS hangt volgens Faas veel af van hoe de UWV-arts over de aandoening denkt. Dat kan het verschil maken tussen wel of geen uitkering. Hij noemt de dominante zienswijzen in de zorgverlening. In dossiers trof hij een argumentatie-bingo aan. Uit ...eigen ervaring in bezwaarzaken en uit veel contacten met collega’s denk ik ook dat verzekeringsartsen verschillende uitgangspunten hanteren in de beoordeling. Ik denk ook dat die verschillende uitgangspunten leiden tot verschillen in de uitkomsten van de beoordeling en dat zouden we als professionele groep willen minimaliseren. Een grabbelton is toch niet ons zelfbeeld? Faas stelt voor dat de verzekeringsarts zijn/ haar uitgangspunten vermeldt, ik weet niet of deze dat wel kan: zo expliciet en coherent zijn die, vrees ik, niet. Ik ben benieuwd wat er zou gebeuren als een advocaat dat zou vragen in een beroepszaak.

    Maar zulke verschillen zijn slecht voor de rechtszekerheid van de mensen met ME/CVS en op den duur ook fataal voor onze beroepsgroep. Die zal zich dan ook moeten bezinnen op de vraag hoe de professionele standaard in deze gevallen er uit moet zien. Dat is van alle tijden en het is bijvoorbeeld in 1995-1996 gedaan met o.m. een enquête en een consensus traject wat uitmondde in de richtlijn Medisch Arbeidsgeschiktheidscriterium (MAOC).

    Anno 2021 zou je het anders doen dan in 1995. De door Faas genoemde insteek van de uitgangspunten lijkt mij een begaanbare weg. Of de door Faas genoemde uitgangspunten op de beoordelingen van verzekeringsartsen van toepassing zijn, zouden we moeten uitzoeken. Als die uitgangspunten in beeld zijn (en dat is nog niet zo makkelijk!) zouden we kunnen proberen om casuïstiek inzake ME/CVS op te bouwen op de manier van de mediprudentie. Aan de hand van die casuïstiek kunnen we bepalen of verschillende uitgangspunten tot verschillende uitkomsten en leiden en of dat professioneel acceptabele verschillen zijn.

  • Jim Faas

    verzekeringsarts , Amsterdam

    1. Voor wie de moeite wil nemen
    Ernstige ME CVS: een introductie, aangrijpend en toch zakelijk
    link: https://www.dialogues-mecfs.co.uk/films/severeme/

    2. Voor wie geïnteresseerd is in het perspectief, het verhaal van Gert-Jan zelf en zijn echtg...enote
    link: https://twitter.com/jimfaas/status/1424700948287565824?s=21

    3. Voor wie zich verder wil verdiepen in de verschillende - en onderling tegenstrijdige - argumentatielijnen bij ME CVS
    link: https://www.jimfaas.nl/publicaties/me-cvs-argumentatie-bingo

  • Wil Duits

    Bedrijfsarts, Houten

    Het meest opvallende aan deze casus is dat de invulling door een Verzekeringsarts bepalend is voor de uitkomst van de keuring. Er worden termen gebruikt als medisch objectiveerbaar, maar die is er kennelijk niet, althans niet evidence based. Maar het... is blijkbaar niet eenduidig.
    Het lijkt me verstandig om andere methoden te gebruiken om tot een oordeelsvorming te komen, zeker bij dit type casus. Mijn advies zou zijn, morele oordeelsvorming, bespreek deze casus in een groep artsen, in dit geval Verzekeringsartsen.
    Ook een tip, lees bij deze casus de Artseneed nog eens door. In hoeverre worden patiënten beschadigd in deze casus?

  • Wil Duits

    Bedrijfsarts, Houten

    Het meest opvallende aan deze casus is dat de invulling door een Verzekeringsarts bepalend is voor de uitkomst van de keuring. Er worden termen gebruikt als medisch objectiveerbaar, maar die is er kennelijk niet, althans niet evidence based. Maar het... is blijkbaar niet eenduidig.
    Het lijkt me verstandig om andere methoden te gebruiken om tot een oordeelsvorming te komen, zeker bij dit type casus. Mijn advies zou zijn, morele oordeelsvorming, bespreek deze casus in een groep artsen, in dit geval Verzekeringsartsen.
    Ook een tip, lees bij deze casus de Artseneed nog eens door. In hoeverre worden patiënten beschadigd in deze casus?

  • C lemmers

    Arts, Oisterwijk

    De wens ambulance is bedoeld voor mensen in het laatste stadium van sterven om nog eenmaal met familie te genieten om het sterven menswaardig te laten zijn. Ik neem toch aan dat het niet de laatste wens van deze cvs patient was om nog bij zijn recht...szaak te zijn. Hoe kun je spreken van een laatste wens in deze casus???. Je kunt je nog laten vertegenwoordigen door een goede advocaat die uitstekend je belangen kan behartigen en als je niet mobiel bent kun je uitstekend met een beeldverbinding direct met de rechter communiceren. De rechter gaat daar heel goed mee om! Ik heb toch het gevoel dat de onlangs overleden oprichter van de wensambulance niet als doelstelling had een wensamulance in te zetten bij het krijgen van gelijk in een rechtzaak. Dan het begrip doodziek. Ik vind cvs een soms zeer indrukwekkend beeld, maar deze mensen zijn niet terminaal. Ik geef deze client groot gelijk dat hijalles inzet om zijn gelijk te krijgen, maar de vergelijking dat uwv stervende mensen een uitkering ontzegd is een onterecht argument en bizar. Er zijn inderdaad cvs centra die op basis van nooit bewezen testen mensen adviseren maar op bed te liggen. In navolging van talloze wetenschappers zoals prof scherder en de gehele revalidatie gemeenschap worden geen mensen beter van voortdurende bedrust. Dat is ook de visie van de universitaire kennis centra cvs.

  • Blanker

    Verzekeringsarts, Rotterdam

    In een adequaat verzekeringsgeneeskundig rapport staat beschreven welke argumentatiijn is gehanteerd. Dat lijkt een open deur, maar helaas is de praktijk dat een groot deel van de UWV-verzekeringsartsen dat niet meer durft.
    Gebrek aan ballen.
    Maa...r niet bij de verzekeringsartsen: het zijn de medische beleidslijnbepalers binnen UWV die hun ballen stapje voor stapje verkopen aan de schreeuwers in de maatschappij.

  • Kees Geelen

    Bedrijfsarts, Heerenveen

    Mooie uitdaging voor het te ontwikkelen instrument “BAR”

  • Franske Keuter

    Adviseur zorg, Zandvoort

    Niemand iets over deze vertoning in de rechtszaal????ik ga terugverlangen naar diagnoses van vroeger in de psychiatrie ......

  • Dolf Algra

    commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, oud bedrijfsarts, Rotterdam

    Jim Faas roept de houtsnijdende vraag op: wat als er meer wegen naar Rome (Wia/IVA beoordeling) leiden ?

    Dus niet een grote vierbaans snelweg, maar meerdere landelijke N routes. Faas benoemd zelf drie van deze aanvliegroutes. Maar wellicht zijn e...r nog veel meer.

    Interessant is ook de oproep van Faas aan de UWV arts van dienst zijn/haar (beoordelings) kaarten niet langer voor de borst te houden, maar open en bloot op tafel te leggen, zodat iedereen kan mee lezen welke (beoordelings)route er bewandeld wordt. Dus geen black box meer.

    Als ik het goed begrijp heeft de beoordeling van ME/CVS patienten bij het UWV veel weg van een grabbelton/black box aan argumentatielijnen - met als enige doel de legitimatie achteraf van het genomen besluit - what it may be. Het was een afgewogen besluit. Want het was een afgewogen besluit
    Altijd raak dus.

    Genoeg stof tot nadenken dus. Hoe moet dit verder ??

    pm: zo kijkt het UWV er tegen aan
    vrij circulair dus, want altijd afgewogen

    https://www.uwv.nl/overuwv/pers/nieuwsberichten/2020/reactie-uwv-mbt-kassa-over-sociaal-medische-beoordelingen-me-cvs.aspx


  • E. Khoe

    Verzekeringsarts RGA / Medisch Adviseur, Apeldoorn

    Mee eens dat dit erkend dient te worden in het kader van een publieke taak. Maar dan ook erkennen dat met één en dezelfde FML de ene arbeidsdeskundige tot een <35% komt en de ander tot een >80%. En dat medewerkers bezwaar en beroep van het UWV de arb...eidsongeschiktheidswetgeving en de algemene wet bestuursrecht zeer divers uitleggen met daardoor zeer verschillende uitkomsten.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.